VOV4.Bahnar - Dôm năr hơ tuch sơ năm 2020, kơ hre\ng ‘nu hơ io\h đei j^ [ơ\r hong, mu\h hoe\h lơ\m de#h char Dak Lak pơ ma hơ dro# păng lơ\m tơ ring Tây Nguyên pơ ma atu\m chhôk hơ iă [ơ\t đei răih hơ met đe\ch. Tơ drong jang ‘lơ\ng hơ iă âu yua đơ\ng An^h mong jên tơ gu\m hơ io\h de#h char Dak Lak jang hơ dai hăm an^h jang Operation Smile Việt Nam păng Hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên pơ gơ\r.

Hăm ‘me\h vă hơ nhăk ăn mu\h măt hơ bo\, [ơ\r hie\k ‘lơ\ng, hiôk hian ăn kơ đe o\h ie\ ư\h kơ pu\n ai, lơ\m khei 12 sơ năm 2020, An^h mong jên vei lăng tơ gu\m hơ io\h de#h char Dak Lak jang hơ dai hăm an^h jang Operation Smile Việt Nam, Hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên hlôi pơ gơ\r khăm păng răih hơ met đe\ch ăn kơ hơ io\h đei [ơ\r hong mu\h hoe\h kơ 7 de#h char tơ ring to\k bo\k – Tây Nguyên. ‘Nâu j^ sơ năm mă 6 tơ til An^h jang Operation Smile jang hơ dai hăm An^h mong jên vei lăng tơ gu\m hơ io\h de#h char bơ\ jang tơ drong jang ‘nâu. Kiơ\ kơ ‘no\h, đei dang 150 ‘nu hơ io\h đei [ơ\r hong, mu\h hoe\h tơ\ Gia Lai, Kon Tum, Dak Lak, Dak Nông, Lâm Đồng, Khánh Hòa, Phú Yên đei khăm hơ len. Dôm bơ ngai đei tôm tơ drong gô đei răih đe\ch tơ\ Hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên. Dôm bơ ngai răih đei pơm kiơ\ yua đơ\ng đe [ak si kơ hnam pơ gang Đại học Y Dược pơ lei tơm Hồ Chí Minh, Hnam pơ gang hơ met j^ hơ ne\nh – tơ ‘ngam Trung ương (Hà Nội), hnam pơ gang hơ met j^ hơ ne\h – tơ ‘ngam Trung ương (pơ lei tơm Hồ Chí Minh), Hnam pơ gang Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba, Hnam pơ gang Trung ương Quân đội 108, hnam pơ gang Hữu nghị Việt Đức…. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, tơ drong jang oei tơ gu\m jên năm v^h vơ\t, oei sa ăn kơ bơ ngai j^ lơ\m prăt jơ ‘năr răih hơ met.

Yă Đặng Thị Hậu oei tơ\ apu\ng Krông Búk, de#h char Dak Lak chhôk hơ iă [ơ\t sâu sư đei Tơ drong jang rơ\ih io\k răih hơ met đe\ch. Yă Hậu [rơ\k kơ jơ hngơ\m tơ roi: Đei tơ drong jang âu ‘no\h u\nh hnam nhôn [o#h tôch chhôk ‘nă, hiôk hian. Bơ nê kơ tơ drong jang hlôi hơ nhăk ăn [ơ\r hie\k ăn kơ sâu păng u\nh hnam nhôn.

Tơ drong mă dôm me\ [a\ đei kon [ơ\r hong, mu\h hoe\h bơ ngơ\t hlo\h ro\ lăng ư\h kơ s^ tơ drong krê hơ mơt jơ hngơ\m pran mă ‘no\h j^ [ơ\t mư\h ‘lo\, hơ io\h gô băt đei dôm tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng tơ\ mu\h măt. Tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng âu gô pơm ăn kơ đe sư mơ lou, ngôi m^nh dro#, ư\h kơ pơ\n ngôi hơ dai hăm bôl buăl păng gô jing pu\ trăp ăn kơ tơ pôl. Mă đơ\ng thoi no\h ră, ư\h kơ s^ me\ [a\ hơ yơ ku\m gơ\h ba kon năm hơ met o#h yua kơ jên răih hơ met ư\h kơ to\ se\t. Jo# păh lăp 1 ‘măng răih hiong dang 6-7 triệu hlak jên. Mơ\ng kiơ\ lơ\m tơ drong j^, hơ io\h gô athei yak hlo\h 2,3 ‘măng răih dăh vă io\k đei jơ nei ‘lơ\ng hlo\h. Yua thoi no\h, [ơ\t băt đei khu\l [ak si răih đe\ch tơ chă ăn [ơ\r hie\k ăn kơ hơ io\h [ơ\r hong, mu\h hoe\h, đei lơ me\ [a\ hơ io\h hlôi ư\h kơ ‘nhoen trong hơ tăih vă ba kon năm tơ tom jơ khăm, răih hơ met.

 ‘Nho\ng Lương Ngọc Trung oei tơ\ apu\ng Krông Năng, de#h char Dak Lak pơ ma lơ\m chơt hơ iă: Tơ drong mu\k drăm u\nh hnam tôch kơ mơ mat tat, ư\h măh jên hơ met ăn kơ kon. {ơ\t băt tơ drong jang tơ gu\m đe\ch âu gơ\h tơ gu\m kon ^nh, ^nh [o#h chhôk de#h, rim tơ drong [ak si tôch pơ hăl. Năr ‘nâu kơ tơ\ng mon pơ tơm pơ ma gơ\h, klô kăn nhi tôch kơ chhôk, ‘me\h rim tơ drong ‘lơ\ng hơ iă ăn kơ kon ^nh.

Đei băt, lơ\m de#h char Dak Lak đei hlo\h 4.000 ‘nu hơ io\h đei jo po, j^ plei nu\ih đơ\ng nge, j^ găh măt, [ơ\r hong mu\h hoe\h păng j^ dôm tơ drong j^ ăl  nai. Đơ\ng sơ năm 2014 tru\h dang ei, An^h jang Operation Smile hlôi jang hơ dai hăm An^h mong jên vei lăng tơ gu\m hơ io\h de#h char, Hnam pơ gang Đa khoa de#h char Dak Lak răih hơ met đang ăn kơ vă je# 1.000 ‘nu hơ io\h đei [ơ\r hong, mu\h hoe\h lơ\m de#h char, hăm jên hlo\h 5,5 ti hlak jên.

Tơ\ jơ khăm hơ len, mư\h hơ io\h đei tôm tơ drong ‘no\h; hơ io\h đei [ơ\r hong [ơ\t tôm 6 khei, trăp đơ\ng 8k^ tơ\ kơ pal; hơ io\h đei mu\h hoe\h athei tôm 18 khei, trăp đơ\ng 10-12k^ tơ\ kơ pal. Hơ io\h ư\h kơ đei tơ drong j^ đơ\ng oei nge nhen plei nu\ih, hơ ving, hie\n hiang... păng ư\h kơ đei j^ pơ lo\, yu\h dăh mă dôm tơ drong j^ pơ chu\ng lơ\m jơ năr khăm ‘no\h gô đei hơ met ăn răih.

J^ [ơ\r hong mu\h hoe\h đa đei hơ dai băl lơ\m kơ plăh pơ jing păng t^h vơ\ ư\h kơ hmă đơ\ng nge lơ\m klak, hơ nhăk tru\h tơ pl^h tơ\ mu\h măt hơ io\h. Dang ei tam mă băt hơ dăh đei yua đơ\ng kiơ pơm ăn tơ drong ‘nâu, mă lei kiơ\ đơ\ng tơ che\ng hơ len akhan yua đơ\ng đei [ơm đơ\ng me\ [a\ yă [ok sơ\ păng đơ\ng cham char. Hmă hmă hơ ku\ng đei pơ jing lơ\m to\k bo\k gie\ng mă 4 păng mă 5, tơ ‘ngam kơ pal đei pơ jing lơ\m to\k bo\k gie\ng mă 7 păng mă 8 đơ\ng nge lơ\m klak. Tơ\ khei ‘năr âu tơ dăh dôm tơ drong tơm đơ\ng ‘ngoăih [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h nge lơ\m klak gô đei hơ mơt kơ pơm ăn j^ [ơ\r hong mu\h hoe\h nhen: me\ đei [ơm vi rút rubella, hơ nơ\k..., yua vitamin A kơ liêu kơ jung, dư kơ tơ drô hơ lăk, hơ\t hla; trong so\ng sa ư\h kơ pơ tru\h tôm axit folic, vitamin B6, B12; hơ nơ\ng ngôi tơ je# hăm cham char, hoă chơ\t pơ nhu\l.... Tơ drong J^ âu ư\h khan lăp [ơm kơ ne# tru\h măt lăng ‘lơ\ng, pơm ăn hơ io\h mơ lou, ư\h kơ pơ\n lơ\m tơ drong ar^h sa mă oei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ drong pơ ma, so\ng sa, răp mơ\ng, [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ drong t^h vơ\, tơ drong gơ\h hơ gei păng ho\k pơ hrăm, ho\k [ai đơ\ng hơ io\h.

Vă tang găn hiă hơ mơt kơ hơ io\h đei j^ [ơ\r hong mu\h hoe\h, dro\ kăn hơ năp kăl kơ bơ ngơ\t tru\h trong so\ng sa, bơ\ jang mă lăp. Tơ mơ\t thim tôm axit folic păng dôm vi chất; ve\h ver kơ bơ\ jang lơ\m hơ n^h pơ nhu\l, [et bơ\ng tôm, [lep năr, khăm hơ len lăng hơ drol kơ io\k u\nh om vă kơ chăng tang găn dôm tơ drong j^ [ơm tơ\ kon.

Mai Lê – Quang Nhật : Ch^h

Thuem : Tơ blơ\