VOV4.Bahnar - J^ klak chroh yoa đơ\ng virus Rota j^ 1 tơ drong j^ đei [ôh lơ tơ\ đe hơ io\h, mă loi j^ hăm đe hơ io\h hơ la kơ 2 sơ năm. J^ ‘nâu tơ dăh ưh đei hơ met tơ tom, pơm ăn hơ io\h kơ [ăh đak, [rot hơ kâu tôch hơ mơt, [ât lăp đei bơ ngai lôch hloi.

J^ klak chroh yoa đơ\ng virus Rota ‘no\h j^ tơ drong j^ tơ po\h kiơ\ klak yoa virus Rota pơm tơ le\ch. Virus ‘nâu đei lơ\m ich, tơ mam xa, đak nhă ưh kơ rơ go\h... Mưh hơ io\h tơ po\h j^, virus Rota mât tôch hre\nh lơ\m klak, pơm ăn hơ io\h chro\h hăk, hơ kâu [ônh hiong đak. J^ âu tôch hơ mơt hăm hơ io\h hơ la kơ 24 khei. Kiơ\ kơ so# chih jo# đơ\ng An^h vei lăng jang pơ gang apu\ng plenh te\h, rim sơ năm lơ\m apu\ng plenh te\h đei dang 2,4 triu ‘nu bơ ngai j^ klak chroh yoa virus Rota athei chơ hơ met tơ\ hnam pơ gang păng vă je# 5% hơ io\h lơ\m kơ so# ‘no\h lôch.

Khei ‘năr tơ je# âu, jo# păh lăp 1 năr, khoa hơ met j^ ăn hơ io\h, Hnam pơ gang đa khoa dêh char Dak Lak hơ met đơ\ng 30-40 ‘nu hơ io\h j^ klak chroh yoa virus Rota. Đe [ak si ăn tơ băt, adrol ki, j^ ‘nâu đa đei [ât khei ‘năr tơ plih pơ yan, mă lei hrei ‘nâu, j^ đei [ôh prăh sơ năm. Lơ me\ [ă oei tam mă băt găh tơ drong j^ ‘nâu kơ na jing đei tơ drong răm. Mon Nguyễn Duy Khang (32 khei) tơ\ th^ trơ\n Krông Năng, apu\ng Krông Năng, dêh char Dak Lak oei hơ met tơ\ khoa hơ met j^ ăn hơ io\h ‘no\h j^ 1 tơ drong pơ tih gia. {ât [ôh kon j^ klak chroh, yuh, hnam sư chă hơ met kơ dih tơ\ hnam. Mă lei đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h [ar pêng năr, ‘no\h hăt hot chơ mon năm tơ\ hnam pơ gang.

Mo\ Hồ Thị Hà Tiên, me\ mon Nguyễn Duy Khang ăn tơ băt: “Blu\ng a [ôh nge lap, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h ich hơ nơ\ng, [lă đơ\ng no\h yuh hăk dơ\ng. Nhen ưh kơ gơ\h xa kiơ, nhă đak ‘no\h hăk hloi, huch pơ gang ku\m hăk, đang kơ ‘no\h chơ năm tơ\ [ak si, akhan nge j^ klak chroh, ăn nge huch pơ gang dang 2 năr mă lei ưh đei da [iơ\ kiơ, j^ roi đunh roi dêh”.

Mo\ Lí Thị Lẩy tơ\ apu\ng Krông Nô, dêh char Dak Nông, oei lăng kon j^ klak chroh yoa đơ\ng virus Rota tơ\ Hnam pơ gang đa khoa dêh char Dak lak, ‘no\h tơ roi: “Mưh [ôh kon j^ klak chroh, inh năm răt [uih tiêu hoă ăn kon huch mă lei ưh kơ klăih. Inh chă phe\ dơ\ng bơ\n hla ‘long pơ gang rơ\ ăn kon mon huch ku\m ưh đei da [iơ\ kiơ kơ na chơ ba tơ\ hnam pơ gang.

J^ klak chroh tơ\ đe hơ io\h đa đei đơ\ng lơ tơ drong, yoa thoi no\h đe me\ [ă [ônh kơ hơ vơ\l. J^ klak chroh yoa virus Rota sư [ôh pha [iơ\. Tiên si, [ak si Trần Thị Thúy Minh, Kơ dră vei lăng Khoa hơ met j^ ăn hơ io\h, Hnam pơ gang đa khoa dêh char Dak Lak ăn tơ băt: “Tơ drong đa [ôh mưh j^ klak chroh yoa Rotavirus ‘no\h hơ io\h hăk tôch dêh. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h ich hroh hơ nơ\ng đơ\ng 3-5 năr, đei hơ io\h ich chroh truh 7 năr, ich [ou khach mă lei ưh kơ đei pham. Ich chroh lơ lơ\m năr mă 3 păng năr mă 5.”

Đei lơ hơ io\h j^ klak chroh yoa virus Rota đei chơ hơ met tơ\ hnam pơ gang [ât j^ dêh ngăl bơih, [ât đe hơ io\h ưh pă gơ\h nhă đak đơ\ng ro\ng kơ ich chroh hơ nơ\ng. Hơ kâu hiong, ưh kơ măh đak j^ 1 lơ\m dôm tơ drong tơm pơm tơ le\ch lơ tơ drong krê nai.

Tiên si, [ak si Trần Thị Thúy Minh tơ tă mưh j^ ăn thoi âu: “Mă 1, hơ io\h hăk lơ mă nhă đak ưh kơ gơ\h. Mă 2, hơ io\h ich chroh lơ mă lei đak tơ mât lơ\m hơ kâu ưh kơ tôm. Mă 3 hơ io\h rơ mơ\n, lăng hơ kâu sư rơ bưi rơ bai. Mă 4 ‘no\h hơ io\h kuă mo\m, so\ng xa kơ lu\. Mă 5 ‘no\h nge gơ\ hơ kâu.”

Kiơ\ kơ so# chih jo# đơ\ng an^h pơ gang, đei truh 90% hơ io\h hơ la kơ 3 sơ năm đei j^ klak chroh yoa virus Rota. Tơ\ Việt Nam, jo# păh lăp mưh đei 2 ‘nu hơ io\h chơ hơ met tơ\ hnam pơ gang yoa đơ\ng j^ klak chroh ‘no\h đei 1 ‘nu hơ io\h tơ po\h virus Rota. Yoa thoi no\h, đe me\ [ă ưh gơ\h lăng pơ hơi, athei kơ chăng hăm tơ drong j^ vă tơ tom chơ ba hơ io\h truh tơ\ dôm hnam pơ gang khăm hơ met, vă huei đei tơ drong krê hơ mơt kiơ.

Tang găn j^ klak chro\h yua đơ\ng virus Rota

Virus Rota tơ po\h tôch kơ hre\nh păng jing kơ loăi siêu vi đei kơ sư\k ar^h pran. Vă ve\h ver hơ mơt kơ hơ io\h đei j^, rim đe me\ [a\ păng bơ ngai vei lăng hơ io\h kăl kơ pơm kiơ\ ‘lơ\ng dôm trong jang tơ\ hơ la âu:  

Trong tang găn ‘lơ\ng hlo\h ‘no\h j^ huch pơ gang vaccine. Hơ io\h kăl kơ đei huch 2 kơ liêu pơ gang vaccine, 1 kơ liêu hơ tăih băl 1 khei, pơ tơm blu\ng đơ\ng [ơ\t hơ io\h đei 2 khei păng pơ tôch hơ drol kơ 4 khei. Pơ gang Vaccine tang găn j^ chro\h yua đơ\ng virus Rota ư\h kơ đei lơ\m tơ drong jang [et bơ\ng pơ\ih să. Rim đe me\ [a\ kăl kơ ba hơ io\h năm tơ\ rim an^h jang pơ gang tơ\ apu\ng, an^h jang pơ gang tang găn hơ drol j^ jăn de#h char păng 1,2 an^h [et hoach jên vă đei huch pơ gangVaccine.

Mă 2, so\ng sa tôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng ‘no\h j^ trong pơm ăn jơ hngơ\m pran tơ jră plơ\ j^. Tơ dăh hơ io\h đei j^ ‘no\h oei athei vei kơ jăp trong so\ng sa tôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng.  Tiến sĩ, Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh, Kơ dră khoa hơ met j^ hơ io\h, hnam pơ gang đa khoa de#h char Dak Lak tơ roi tơ băt:"Athei ăn hơ io\h sa tôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng, ư\h kơ gơ\h kơ\m de#h hnang. Pơ t^h gia nhen 1,2 ‘nu me [a\ lăp ăn hơ io\h sa chao ho\h tơ drong ‘nâu gô pơm ăn hơ io\h hơ ke\ hơ kong thim păng ich chro\h lơ hlo\h dơ\ng”.

Mă 3 ‘no\h kăl vei lăng rơ go\h hơ kâu jăn kơ d^h păng rơ go\h tơ mam sa. Kăl kơ ôp ti hăm sơ [o\ng pơ lôch pơ rang hơ drol kơ pai sa tơ mam sa, hơ drol kơ ăn hơ io\h sa, đơ\ng ro\ng kơ chă pơ yơ\ng ăn hơ io\h. Rơ\ih tơ mam sa hơ dr^h vă pai sa, ư\h kơ ăn hơ io\h sa tơ mam sa le# hlo\h 2 jơ đơ\ng ro\ng kơ pai s^n. Tơ mam sa le# đunh athei tăh lơ\m hơ tu\h tơ ngie\t păng rơ\ to\ dơ\ng hơ drol kơ sa.Tơ dăh hơ io\h ‘nao đei j^, me\ [a\ athei năm tơ\ hnam pơ gang xăh vă đei pơ tho tơ [o#h hơ met [lep trong.

Tiến sĩ, Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh tơ roi tơ băt dơ\ng:“Hăm hơ io\h ư\h kơ đei [o#h j^ de#h ‘no\h lăp kăl kơ tơ mơ\t thim đak tơ\ hnam. Kơ loăi đak đei [o#h lơ hrei ‘nâu ‘no\h j^ đak Oresol. Athei pơm [lep kiơ\ nơ\r pơ tho lơ\m tơ pu pơ gang. Dăh mă gơ\h yua dôm kơ loăi đak hmă nhen đak phe hơ dre\ng, đak ep ka rôt đei tăh to\ se\t [o\h păng dôm kơ loăi đak ep plei ‘long nai. ‘Măng huch ‘lơ\ng hlo\h kăl kơ lăng kiơ\ đak hơ io\h tơ le\ch tơ\ ‘ngoăih. hăm hơ io\h hơ la kơ 6 khei, 1 ‘măng hơ io\h ^ch chro\h ‘no\h kăl kơ ăn huch đơ\ng 20-50ml đak. Hơ io\h đơ\ng 6 khei tru\h 2 sơ năm ‘no\h ăn huch đơ\ng 50-100ml. Hơ io\h kơ pal kơ 2 sơ năm ‘no\h ăn huch 100ml đak.

Bác sĩ Minh tơ tă ăn kơ rim đe me\ [a\ ư\h kơ gơ\h yua pơ gang gơ\t ^ch chro\h păng pơ gang kháng sinh kơ d^h yua [ônh kơ hơ nhăk tru\h j^ ăl nai nhen j^ trong dui jơ hngơ\m. Tơ dăh hơ nơ\ng yua pơ gang kháng sinh ‘no\h đei hơ mơt kơ tơ jră pơ gang kháng sinh, hơ io\h gô ^ch chro\h lơ hlo\h dơ\ng.

Dơng hăm Thuem tơ blơ\