VOV4.Bahnar - Lơ\m khei 8 păng khei 9, hơ nơ\ng dôm tơ drong j^ tơ po\h nhen gro\nh, pơ lo\ le\ch đe, j^ jâng ti [ơ\r tơ po\h hre\nh tơ\ đe hơ io\h lơ\m pơ lei tơm Hồ Chí Minh păng dôm dêh char găh Pơ băh. Dôm bơ ngai juăt jang pơ gang hli, dôm tơ drong j^ tơ po\h đei roi dêh, hơ mơt đei j^ hơ drom băl tơ dăh ưh đei trong tang găn ‘lơ\ng.

Tơ\ Hnam pơ gang Nhi Đồng 2 – Pơ lei tơm Hồ Chí Minh, lơ\m khei 8, kơ so# bơ ngai j^ năm khăm yoa tơ drong j^ pơ lo\ le\ch đe hlo\h 1000 ‘nu bơ ngai, to\k 1 puăt pơ têng hăm khei 7. Mât lơ\m khei 9, kơ so# bơ ngai j^ pơ lo\ le\ch đe oei to\k hơ nơ\ng. Jo# đơ\ng ‘năr 1 - 25/9, hnam pơ gang khăm hơ met ăn hlo\h 1.124 ‘nu hơ io\h păng athei [ich hơ met tơ\ hnam pơ gang hăm 416 ‘nu hơ io\h.

{ât mă j^ pơ lo\ le\ch đe oei mât lơ\m khei j^ iung ranh ‘no\h kơ so# hơ io\h j^ jâng ti [ơ\r năm hơ met tơ\ 3 hnam pơ gang juăt khăm hơ met j^ ăn hơ io\h tơ\ pơ lei tơm Hồ Chí Minh ku\m to\k lơ. Sơ năm ‘nâu, Hnam pơ gang Nhi đồng 2 hlôi io\k hơ met ăn hlo\h 1000 ‘nu hơ io\h j^ jâng ti [ơ\r. Hơ dro# lơ\m khei 8 đei 425 ‘nu hơ io\h j^, to\k 2 ‘măng pơ têng hăm khei 7. Lơ\m no\h đei 2 ‘nu hơ io\h j^ ăl athei dui jơ hngâm hăm kơ măy.

Hơ dro# Hnam pơ gang Nhi đồng 1 hlôi đei 1 ‘nu hơ io\h lôch yoa tơ drong j^ jâng ti [ơ\r. Lăp 3 gie\ng tơ je# âu, kơ so# hơ io\h j^ jâng ti [ơ\r athei [ich hơ met tơ\ hnam pơ gang to\k 5 ‘măng pơ têng hăm khei âu sơ năm sơ\. Đei hlo\h 80% hơ io\h oei [ich tơ\ khoa Nhiễm - Thần kinh j^ jâng tơ [ơ\r. Kơ so# hơ io\h j^ jâng ti [ơ\r athei năm hơ met tơ\ hnam pơ gang lơ\m khei 9 mă lơ ‘no\h đơ\ng 15 truh 25 khei.

{ak si Trương Hữu Khanh, Kơ dră che\p kơ\l khoa Nhiễm-Thần kinh, Hnam pơ gang Nhi Đồng 1, ăn tơ băt, tơ drong tơm pơm ăn lơ bơ ngai j^ jâng ti [ơ\r ăl ‘no\h yoa virus EV 71 (Enterovirus 71):

“Dôm sơ năm adrol ki kơ so# hơ io\h j^ jâng ti [ơ\r yoa EV 71 lăp to\ se\t đe\ch, mă lei tơ je# âu hlo\h 50% hơ io\h j^ jâng ti [ơ\r yoa vi rus ‘nâu. Kơ loăi vi rus âu tơ po\h tôch pran păng j^ ăl lơ. Hăm j^ jâng ti [ơ\r yoa enterovirus 71 ‘no\h tôch hơ mơt yoa pơm tơ le\ch lơ tơ drong j^ ăl, oei dôm kơ loăi virus nai ‘no\h ưh gan krê.”

Kiơ\ Phó Giáo sư – Tiến sĩ Phan Trọng Lân, Kơ dră che\p kơ\l Hnam pơ gang Pasteur pơ lei tơm Hồ Chí Minh, kơ loăi virus EV 71 pơm ăn bơ ngai j^ đa j^ ăl [iơ\, [ơm ưh ‘lơ\ng truh tơ\ trong huan, plei nuih păng trong dui jơ hngâm, [ât lăp pơm ăn bơ ngai j^ lôch hloi. An^h jang pơ gang hlôi [ôh lơ bơ ngai j^ tơ\ tơ ring Pơ băh yoa đơ\ng j^ jâng ti [ơ\r âu.

Ku\m hăm j^ jâng ti [ơ\r, lơ\m khei 8 păng khei 9, j^ gro\nh tơ\ dôm dêh char tơ ring Hơ le\ch Pơ băh ku\m to\k lơ pơ têng hăm khei âu dôm sơ năm adrol sơ\. Đơ\ng blu\ng sơ năm truh dang ei, Đồng Nai đei bơ ngai j^ gro\nh lơ hlo\h lơ\m tơ ring, hăm 136 ‘nu bơ ngai j^, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h j^ Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu păng pơ lei tơm Hồ Chí Minh.

Phó Giáo sư – Tiến sĩ Phan Trọng Lân akhan, yoa tơ drong chă yak vih vât tơ\ băl kơ plăh dôm tơ ring đei hơ nơ\ng păng tơ drong [et pơ gang bơ\ng j^ ưh tam tôm kơ na pơm ăn j^ gro\nh roi to\k. Yoa thoi no\h, tơ\ dôm dêh char đei kon pơ lei đơ\ng nai mât oei lơ, athei hơ to\k tơ drong [et pơ gang bơ\ng j^ vă j^ huei tơ po\h:

“Blu\ng a athei dăr lăng tơ drong [et pơ gang bơ\ng j^ mă hơ nơ\ng, mă loi j^ tơ drong jur to\k đơ\ng kơ so# kon pơ lei, athei hơ len năng mă tôm vă gơ\h chă [ôh tơ ring kon pơ lei ưh tam đei [et pơ gang bơ\ng j^. Kăl hlo\h j^ hăm dôm dêh char, athei dăr hơ len thoi yơ vă gơ\h đei trong jang [et pơ gang bơ\ng j^ ‘lơ\ng hlo\h lơ\m tơ pôl.”

Kơ dră che\p kơ\l Hnam pơ gang Pasteur pơ lei tơm Hồ Chí Minh tơ tă găh tơ drong krê j^ gro\nh tơ po\h tơ\ rim dêh char. {ak si Lê Hồng Nga – Kơ dră che\p kơ\l khoa vei lăng tơ drong j^ tơ po\h, An^h jang pơ gang tang găn tơ drong j^ pơ lei tơm Hồ Chí Minh ăn tơ băt, ku\m nhen j^ jâng ti [ơ\r, tơ drong hơ to\k vei rơ go\h tơ\ hnam ho\k, pơm lăp hăm tơ drong găn j^ mưh đei j^ tơ po\h, ‘no\h gô găn [iơ\ j^ gro\nh tơ po\h xă:  

“An^h jang pơ gang pơ lei tơm tơ tă ăn rim an^h vei lăng hơ io\h lơ\m tơ pôl, đe kô athei tơ tă ăn đe me\ [ă ba kon hơ ‘lơ\p năm [et pơ gang tang găn j^ gro\nh mă tro\ năr. Hăm rim hnam pơ gang, An^h vei lăng jang pơ gang pơ lei tơm đei nơ\r pơ tho bơ\ jang mă ‘lơ\ng tơ drong chih tơ roi j^ tơ po\h, tang găn pơ gang j^ tơ po\h lơ\m hnam pơ gang.”

Hăm tơ drong j^ oei tơ po\h tôch krê hrei ‘nâu, dôm bơ ngai juăt jang pơ gang tơ tă: tơ\ dôm tơ ring jang kơ măy – An^h ako\m đei lơ công nhân tam mă biơh [et pơ gang tang găn j^ gro\nh dăh mă [et ưh kơ tôm ‘no\h j^ khul krê đei j^ hlo\h, dôm tơ ring athei jang hơ doi mă kơ jăp hăm tơ ‘ngla an^h te\ch mơ dro vă dăr hơ len, tơ roi tơ băt tơ drong [et pơ gang bơ\ng j^ ăn bơ ngai jang.

Hơ dro# hăm j^ jâng ti [ơ\r păng j^ pơ lo\ le\ch đe, yoa tam mă đei vắc xin tang găn j^ kơ na tơ pôl athei pơ gơ\r so\ng xa, oei xa mă rơ go\h, vei lăng rơ go\h tơ mam pơm ngôi păng tơ pang ti đe hơ io\h vă tang găn j^.

Kim Dung: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\