VOV4.Bahnar - Hrei ‘nâu kon pơ lei tơ\ dôm apu\ng Sa Thầy, Ngọc Hồi (dêh char Kon Tum); apu\ng Ia Grai (dêh char Gia Lai); apu\ng M’Drak (dêh char Dak Lak) oei kiơ\ băl năm tơ\ bri chă phe\ plei ươi vă te\ch ăn đe. Sơ năm ‘nâu plei ươi đei kơ jă, bơ ngai pơ dro răt io\k hlo\h 150.000 hlak m^nh k^ kơ na pơm ăn kon pơ lei pơ jei băl mât tơ\ bri, chre dơng, [ât lăp ‘no\h ko\h hut tơm ‘long vă phe\ io\k plei. Tơ drong phe\ plei phă tơm thoi âu đei đơ\ng lơ sơ năm adrol ki bơih, dang ei [ôh dơ\ng, pơm ăn kơ loăi ‘long âu tôch hơ mơt lôch đ^.

Plei ươi lơ\m hla ar y ho\k kô truyên đei anăn krao ‘no\h, plei đười ươi, Đại hải tử, Đại hải, An Nam tử… Đơ\ng ro\ng 4 sơ năm ‘long pơ tơm đei plei m^nh ‘măng, plei ươi pơm rơ ngơp lơ\m hơ kâu, găn kơ chât kơ ne#, đei yoa ăn hơ lo\ng, mă loi gơ\h hơ met krang kre\l, jơ la kơ ting du\ ro\ng.

Ưh lăp hơ dro# plei ươi đe\ch, mă lơ kơ loăi ‘long pơ gang kăp g^t nai tơ\ Tây Nguyên ku\m răm kơ đe phe\ plei pơ răm tơm thoi no\h ‘năi, nhen ko\h hut tơm vă phe\ plei, sir io\k pơ đ^ dơng, [um, rơ\h pơ ngai… {ok thây pơ gang Võ Thuận Hóa, Pho\ kơ dră Khul jang đông y dêh char Dak Lak, tơ roi: “Tơ drong phe\, ko\h, buch ‘long pơ gang đei kư\ kă tơ\ jâp tơ ring nhen Ea Súp, Buôn Đôn, Ea Hleo, Krông Năng, Krông Bông… tơ\ rim tơ ring yơ oei đei ‘long bri. Nhen bri Chư Yang Sing đei lơ kơ loăi ‘long pơ gang. ‘No\h lu sư năm chă kơ dih nhen ‘long cẩu tích, cốt toái, kê huyết đằng, vương tôn, tô mộc, đỗ trọng nam, củ bình vôi…, pơ ma atu\m mưh bơ ngai pơ dro răt ‘long kiơ ‘no\h kon pơ lei năm chă ‘long ‘no\h. Pơ tih gia nhen plei ươi tơ\ M’drak, inh [ôh đe ko\h hut bơ\n tơm vă phe\ plei, đei tơ mam kiơ ‘no\h đe ko\h io\k pơ đ^ thoi no\h ‘năi, thoi no\h lơ kơ loăi ‘long kăp g^t gô tôch đ^..”

Ưh kơ hlôh vao găh ‘long pơ gang, kơ na mưh bơ ngai pơ dro hơ to\k kơ jă răt ‘long kiơ ‘no\h kon pơ lei dui băl năm chă, ko\h pơ đ^ ‘long ‘no\h, pơm ăn ‘long pơ gang kơ te\h đak bơ\n roi đunh roi to\ se\t. Tơ\ Dak Lak, vă găn [iơ\ tơ drong ‘nâu, vang tơ gop ‘lơ\ng ăn tơ drong vei lăng jơ hngâm pran kon pơ lei, Khul đông y oei hơ to\k tơ drong tơ roi tơ băt ăn kon pơ lei pơm pơ gar pơ tăm ‘long pơ gang kơ u\nh hnam, pơ tăm, io\k yoa ‘long pơ gang vă tang găn păng hơ met j^ hmă kiơ\ trong “pơ gang lơ\m pơ gar, [ok thây pơ gang kơ tă, hơ met j^ tơ\ hnam”. Khul oei pơ jing 3 lăm khăm hơ met j^ tơ gu\m păng pơ gơ\r lơ ‘măng khăm, [ơk đe\ch pơ gang ăn rơ bâu ‘nu bơ ngai tơ nuh, u\nh hnam đei ko\ng, bơ ngai răm đơ\ng sar bar… tơ gop jơ hngâm ku\m hăm an^h jang pơ gang bơ\ jang  vei lăng ‘lơ\ng jơ hngâm pran kon pơ lei. {ok thây pơ gang Võ Thuận Hóa, tơ roi: “Tơ\ Khul đông y, đơ\ng sơ năm 2006 hlôi tơ roi tơ băt dôm tơ drong kăl mưh phe\, buch, sơ\k hơ dre\ng, io\k yoa ‘long pơ gang tơ\ tơ ring, mă loi tơ\ tơ ring atăih yăih. ‘No\h đe kăn [o#, bơ ngai jang chă phe\, sơ\k, rơ\ pơ gang, đang kơ ‘no\h pơ gơ\r khăm hơ met j^ ưh đei io\k jên ăn kon pơ lei tơ\ tơ ring, đei kon pơ lei tôch kơ lui. Đei lơ bơ ngai j^ đunh dang ei huch pơ gang đơ\ng ‘long tôch kơ re\h, hơ met hơ nơ\ng j^ klăih ‘năi, pơ tih gia nhen j^ tơ\ kơ ting g^l gu\l, hơ nơ\ng pơ ‘ngie\h [rê tơ\ ku\l tăng, iung pơ gê yon jâng ti tôch mơ mat, kiơ\ đông y tơ drong j^ ‘nâu đei lơ kơ loăi pơ gang pơ tăm kơ tă lơ\m pơ gar hnam, pơ tih gia nhen hla lôt, pơ kao tep lar, thổ phục linh, vương tôn, thiên niên kiện… đei lơ kơ loăi ‘long pơ gang lơ\m pơ gar, lơ\m bri vă hơ met tơ drong j^ ‘no\h tôch đei yoa.”

Hơ dai hăm khăm păng hơ met j^ ăn kon pơ lei, khul đông y Dak Lak oei hơ to\k tơ drong tơ roi tơ [ôh găh jơ hngâm jăn, tơ gu\m ăn kon pơ lei băt, pơ tăm păng io\k yoa ‘long pơ gang, kiơ\ đơ\ng dôm kơ sơ\p hla ar, um rup kơ mâu găh dôm kơ loăi ‘long đei kơ tă tơ\ tơ ring, roi tơ [ôh hơ dai lơ\m dôm ‘măng ho\k hôp khul tơ pôl. {ok thây pơ yang Võ Thuận Hóa pơ ma: “Dôm tơ drong tơ roi tơ băt, đang kơ ‘no\h pơ tăm, vei rong ‘long pơ gang ‘no\h Khul đông y dêh char Dak Lak ‘nao bơ\ jang đơ\ng sơ năm 2008 truh dang ei păng vang jang hơ doi ‘lơ\ng. Khul hlôi chih ako\m păng oei vă in 1 kơ sơ\p hla ar găh dôm kơ loăi ‘long pơ gang, trong pơm pơ gang hơ met j^ hmă vă [ơk ăn kon pơ lei, mă lei dang ei jang tam mă ‘lơ\ng. Dôm trong hơ met j^ hăm đông y, tơ dăh đei tơ roi tơ băt mă lăp ăn kon pơ lei, nhen tơ mât hơ dai lơ\m tơ drong jang kơ khul tơ pôl, m^nh ‘măng ho\k hôp lăp kăl 10 pơ nit pơ ma găh m^nh tơ drong j^ yơ ‘no\h đe\ch, nhen hơ nơ\k hơ drap, hie\n… ‘no\h đei ‘long pơ gang yơ vă hơ met, s^t, đei yoa thoi yơ, huch lơ liơ vă tro\, tơ dăh kon pơ lei băt, gơ\h pơm kiơ\ ‘no\h đông y jing tôch đei yoa lơ\m tơ drong vei lăng jơ hngâm pran.”

Dơ\ng: Tơ blơ\