VOV4.Bahnar - Xơ\ âu jing tơ[ăng xa kơ bơngai pơdro\ng đe\ch, dang ei, tơ[ăng “Ve\ch” kơ kon pơlei Êđê tơ\ Đak Lăk hlôi jing juăt jue lơ\m ‘măng xo\ng xa kơ kon pơlei. Mă kăl, tơ[ăng âu hlôi đei io\k hơpăh jơnei mă mônh lơ\m ‘măng pơlong Tơ[ăng xa Tơring teh găh Pơbăh ăh xơnăm 2018 păng to\k bo\k đei pơkăl tơmơ\t lơ\m hơnăn 100 tơ[ăng xa ‘lơ\ng, kăp g^t kơ Việt Nam. Tơdrong kiơ pơjing tơdrong kăp g^t kơ tơ[ăng xa âu?

Tơmam drăm vă pai ve\ch

"Ve\ch” kiơ\ nơ\r Êđê tơpă noh klak pơda kơ kon tơrong xa ‘nhe\t. Lơ\m klak noh đei kơchơ\t pơm hach tơmam xa păng ‘nhe\t adrol kơ jur tơ\ hlu\ng kon tơrong. Hăm kon pơlei  Ê đê, ve\ch kon tơrong xa ‘nhe\t nhen: tơpai, juei, j^l hơnguăng đei đơ\ng bri, dăh mă kơpô rơmo đe rong tơ ‘nglaih lơ\m bri, noh ‘lơ\ng hloh kơlih kơpô rơmo adro# xa ‘nhe\t păng hla ‘long lơ\m bri noh bơ\ rơgoh hloh.  

{ok Y Thim Byă, tơ\ pơlei Ea Bông, xăh Chư\ Êbur, plei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Đak Lăk ăn tơbăt, xơ\, tơ[ăng ve\ch đei lăng jing tơmam xa kơ bơngai Êđê pơdro\ng kơlih adro# hnam pơdro\ng đe\ch mă ke\ đei [uh kơpô rơmo pai xa jong ăn kon pơlei, kơtum kơto\ng.

Tơ[ăng ve\ch gơh xo\ng hăm por dăh mă tơmam pai đơ\ng ‘nhot bri

{ơ\t doh, đe xư hơnơ\ng io\k ve\ch vă pai tơ[ăng ‘măn jong ăn bơngai ‘lo\ lơ\m unh hnam dăh mă bơngai kăp g^t lơ\m tơdrong xoi tơbeh: Ve\ch jing tơmam xa kơ unh hnam bơngai pơdro\ng.  Rơmo noh xa ‘nhe\t hăp rơih ‘nhe\t pơda vă xa đang kơ noh klak rơkai he\ch. Noh jing calo axong ăn rơmo vơ\ pran, gơnơm đei ve\ch axong tơdrong pran ăn hơkâu jăn rơmo, pơjing pham ăn rơmo. Noh yă kiơ ‘lơ\ng hloh lơ\m klak rơmo adro# ve\ch đe\ch. Ve\ch noh hăp hrau lơ kơloăi ‘nhe\t bri, tơmam cham char plenh teh, duh gơh pai hăm tơneh, pro tăng, rơbua dăh mă pai hăm ‘nhot bri, ‘nhot tăng dăh mă tơ ‘mơ\ng tơm hre.

Kiơ\ kơ [ok Y Bhiâo Mlô, tơ\ pơlei Tring 2, phường An Lạc, th^ xăh Buôn Hồ, kơpô rơmo ‘nao [uh đang noh đe păh pơdu\k vă io\k ve\ch.

Tơ[ăng ve\ch đei pai x^n

Đe io\k minh jăl klak pơda tơroh hăm hlu\ng rơmo, io\k tơlei hre cho# ăh 2 păh kơ\l kăt ‘măn pha. Klak mă âu đei ‘nhru\ tơ\ đak to#, adrol kơ pai tơ[ăng xa dăh mă xơ\k kro tơ\ hơdra unh:  Hơnơ\ng noh đe io\k păh ve\ch tơ\ klak pơda tơje# hlu\ng kon tơrong, đang kơ noh đe ơ\p to\ xe\t dăh mă ‘nhru\ lơ\m đak to# vă gơh răk đunh mă ưh đei [âu. Đơ\ng ro\ng noh đe pơtơm pai. Mă kăl noh tơ[ăng xa âu ưh đei hơnan kho hăm rơmă mă đe tăh tôm tơmam ‘nhot bri nhen rơbua bri dăh mă pro tăng dăh mă tơmam drăm mă đei pơkăp pai hăm tơ[ăng xa âu.

Đơ\ng ve\ch rơmo hlôi đei pai, kon pơlei Êđê đei lơ trong pai jing tơmam xa ‘lơ\ng. Nhak sih Y Phôn Ksơr, tơ\ plei tơm Buôn Ma Thuột ăn tơbăt, trong pai tơm noh ve\ch đơ\ng ro\ng kơ đei hơmet rơgoh noh đei tong hăm tơmam pai xa, duh gơh le# minh măng vă hăp hram [oh đak măm đang kơ noh pơtơm pai atu\m hăm tơmam nai kơ ‘nhe\m rơmo dăh mă hơkar, kie\ng, ‘nhe\m xe\ch, xơkung rơmo hlôi đei kăt ie\. Vă tơmam xa gơh ‘lơ\ng hloh kon pơlei Êđê gô tăh găr kơnia, hơplăng, hơmre\, tiu, hla e\ch... pai kl^ păng tăh [oh [ôk ngok kiơ\ kơ tơdrong lăp po. Dăh mă lăp noh, tơm hnam duh gơh xơ\k kro ve\ch âu vă ‘măn xa đunh năr. {ơ\t doh, ve\ch jing tơmam xa kăp g^t [âu phu hloh kơ tơ[ăng: Đei bơngai đe tăh lơ\m đing phat [uh hrăng păng ‘măn tơ\ hơdra unh păng rim ‘măng pai tơ[ăng xa noh tăh to\ xe\t ve\ch pai pro tăng dăh mă pai hăm ‘nhot ‘nâu nai. Mă 2 noh hơnơ\ng hơnguăng đei kon bri nhen j^l juei dăh mă pơja, noh jing dôm kon kơlap xa ‘nhe\t adoi gơh io\k ve\ch ‘măn xa. Đe xư io\k ve\ch noh ‘măn pha păng xơ\k ‘măn xa ăh pơyan ‘mi hngach.

Pơmai H’ Chi Niê, oei tơ\ pơlei Ako Siêr, phường Tân Lập, plei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak ăn tơbăt, hrei âu, ve\ch jing minh lơ\m dôm tơ[ăng xa juăt jue kơ kon pơlei  Êđê, mă hăp đei tơplih pai pha tro\ hăm tơdrong ke\ đei kơ rim unh hnam. Ve\ch đei răt đơ\ng kơchơ, hơmet pơ ‘lơ\ng păng pai hăm hla ‘nhot, pro hlôi đei lơ\m pơgar, jing tơ[ăng xa ‘lơ\ng hăm por: Rim ‘măng đei tơdrong ưh kơ ‘lơ\ng hơkâu dăh mă et xa kơdra#m bơngai dăh mă rim ‘măng đei bơngai lơ\m unh hnam ‘meh xa noh pai tơ[ăng ve\ch. ‘Nâu jing minh tơ[ăng xa đei rim bơngai lăp kơlih hăp jing tơ[ăng xa juăt jue kơ kon pơlei Êđê. Ba gơh xa tơ[ăng ve\ch atu\m hăm por dăh mă pai atu\m hăm pro tăng, hla ‘nhot bri păng kiơ\ kơ tơdrong lăp mă bơ\n tăh thêm hơplăng, hơmre\, tiu, ‘nhot [âu phu. Ăh xa noh bơ\n mơn ako\m đei lơ hơyuh [âu phu phara băl, đei ‘ngam, tăng, hơ\...

Trong pai tơ[ăng ve\ch

Ưh adro# tơ[ăng xa tơm lơ\m xo\ng xa kơ kon pơlei Êđê, ‘nao âu, ve\ch oei đei ako\m xơkơ\t dơh po [ơ\t đei io\k jơnei mă mônh lơ\m ‘măng pơlong tơ[ăng xa tơring teh găh pơbăh ‘măng mă 8, pơgơ\r tơ\ plei tơm Hồ Chí Minh. Lơ\m ako\m joh ayo\ ching chêng Tây Nguyên, tơ[ăng ve\ch hlôi đei lơ bơngai lăp xa yuơ hăp [âu phu kăp g^t, atu\m hăm tơdrong tơroi chơt hơ iă kơ tơm a hla chă kơ tơ[ăng âu adro# ‘măn ăn bơngai pơdro\ng Êđê xơ\ ki. Păng hơbo\ tơ[ăng ve\ch gô oei xơkơ\t dơh po đơ\ng hnam kơjung kơ pơlei, jing tơmam xa kăp g^t ‘măn ăn tơmang pơhiơ\ kơ tơring đei chih pơkăp lơ\m hơnăn “Top 100 tơ[ăng xa ‘lơ\ng, kăp g^t kơ Việt Nam” kiơ\ pơkăp đơ\ng Anih jang Damsan Tourist – anih jang hlôi tơgop tơbang tơ[ăng xa âu truh hăm tơpôl lơ\m ‘măng pơlong tơ[ăng xa tơring teh găh pơbăh yơ\ng âu ki.

Lan chih păng rapor