VOV4.Bahnar – Đơ\ng kră sơ\, tơdrô ge hlôi jing m^nh tơdrong joăt g^t kăl hlo\h lơ\m tơdrong er^h sa kơ hơdrung K’ho oe\i tơ\ Tây Nguyên. Tơdrô ge đe\i [o#h kang bang kơ\l lơ\m tơdrong tơroi hơ ‘mon, tơdrong tơroi kră sơ\, dôm năr kơ\m kang kơnang gie\ng, tơdrong et ot kơ bơngai K’ho, hăm tơdrong pơgơ\r ‘lơ\ng hơ iă: đơ\ng mă chă pai tru\h chă et…

Tơdrô ge kơ bơngai K’ho ‘no\h tơdrô đe\i pai đơ\ng phe, trơ vơ dăh mă hơ [o, [um [lang hrau hăm [uih, pơd^h tăh hrok lơ\m ge le# đunh đơ\ng m^nh tru\h pêng khe\i ‘no\h gơ\h chă tơkang et.

            Bơngai K’ho đe\i m^nh tơdrong tơroi găh tơdrong joăt pai tơdrô nhen lơ lau: “Hơnhoăl ‘no\h sem bri đe\i hlu\ng tôch g^t kăl hlôi pơtho ăn trong pai tơdrô ge g^t kăl au: Chă pai tơdrô hăm ple\i ‘long ‘no\h ư\h kơ ‘lơ\ng. Pai hăm [um ‘no\h gô jing pơgang. Kăl pai tơdrô hăm [uih, ‘no\h gô đe\i tơdrô ge ‘lơ\ng.

Hơnhoăl oe\i pơtho tơbăt ot dôm to\ [uih lơ lo\h lơ\m m^nh ge tơdrô. Hăp chă pơtho tăh kam [a dôm yơ, pơtho ăn chă pai mơ\h păng hla ‘long bri vă [au phu kăl chă ot hrau d^h băl hăm [uih. Hăp pơtho tăh gar u\nh lơ\m ge păng mư\h hrok pơđ^h đang ‘no\h tăh kam [a, hơdrol vă cho# bơ\ng [ơ\r ge.

Đơ\ng no\h hơnhoăl hioi iok hlu\ng hăp, pe\h pơhe\ch păng hrau hăm pơlăh. Hăp pơma: Dang yơ je\i pơm lơ lau, tơdrô ge ăp đei hlu\ng hơnhoăl ‘no\h hăp ‘lơ\ng.

            Hăm bơngai K’ho, ge tơdrô, mă kăl ge so ‘no\h tôch mơse#h. Kon pơlei akhan “Dôm ge so ‘no\h jing an^h oe\i kơ yang Tơrnờm ( yang tơdrô)”. Kơ yuơ lơ lo\h đe\i ge so răt kơte\ch dôm j^t to\ kơpô ‘mơ\i mă đe\i.

Tơdrong pơdro\ng kơ bơngai K’ho đe\i jo# hăm ch^ng chêng, go\ ge mă u\nh hnam sư đe\i. ‘Nau tơdrong pơdro\ng kơ m^nh u\nh hnam đe\i tơbăt hơdăh lơ\m tơdrong tơroi kră sơ\: “ Dôm đing [o\h, hơbe\n ao tanh, kong, ch^ng chêng păng ge tơdrô tơ [it tơ [at [e\nh kơ hnam”, “đe\i lơ ge tơdrô măh mai ăn kon pơlei chă et sa kơte\ch lơ\m 1 khe\i kơ\m kang kơnang gie\ng”.

Tơdrô ge kơ bơngai K’ho le# roi đunh roi ‘lơ\ng. Kơ yuơ lơ lo\h, tơmoi ayơ đe\i tơngla hnam chă tơkang ăn ge tơdrô đunh sơnăm ‘no\h bơngai tơmoi au đe\i u\nh hnam păng kon pơlei hưch hanh hơmanh bơnê, yom kiơ\ kơtang hlo\h.

Tơdrong chă et tơdrô ge kơ bơngai K’ho đe\i trong kơd^h. Bơngai chă tơkang ge tơdrô ‘no\h j^ m^nh ‘nu bơngai hơdru\h ‘lơ\ng, hơbe\h hơbal gơ\h hơge\i. Bơngai dro\ kăn au băt chă tơ [e\nh đak ư\h kơ blai. Ăp lơ lo\h kơna tơngla hnam mă đe\i tơ [ơ\p dôm tơdrong pu\n ai.

Mư\h et, đe so\ tơ [e\nh hăm đak hơboong (chă so\ đơ\ng tu đak) đơ\ng no\h tơ [e\nh lơ\m ge tơdrô păng io\k đing hlôt lơ\m ge tơdrô. Lơ\m m^nh to\ ge tơdrô lăp hlôt m^nh to\ đing ư\h khan hlôt lơ đing nhen m^nh [ar hơdrung anai tơ\ Tây Nguyên ôh.

Tơdrô ‘no\h tơmam soi tơbe\h kăl hlo\h lơ\m rim tơdrong pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng kơ bơngai K’ho, io\k yua vă chă soi kơ yang hri, yang đak, yang kông … ‘Ngoăih kơ ‘no\h, kon pơlei lăp tơkang et tơdrô mư\h đe\i tơdrong g^t kăl nhen tơdrong chă pơkong u\nh om, tơdrong brư\ yang đang pơsat, sơng hơvơn tơmoi năm ngôi hăm u\nh hnam …

Mư\h et tơdrô mă đơ\ng lai yơ đe je\i yom tơngla hnam ngăl păng dôm đe kră pơlei, bơngai tơm pơlei ‘no\h dôm bơngai chă tơ [e\nh et tơdrol.

Tơdrong joăt et tơdrô hmă hmă tơ klep hăm tơdrong joăt chă tôn ch^ng chêng. ‘Nau tơdrong joăt joe ngăl đe\i [o#h pơgơ\r lơ\m tơdrong oe\i sa kơ\m kang kơnang gie\ng kơ bơngai K’ho.  

Et tơdrô ge lơ\m jơva ch^ng chêng djơ djr^ng djơ djrăng, chơt hơ iă ‘nă hal kơna rim bơngai sa roi tơgoăt d^h băl kơ jăp hlo\h dơ\ng. Tơdăh đe\i tơdrong chă tơhil d^h băl hơdrol, lơ\m jơ ‘năr au đe sư chă pơ tru\h d^h băl pă jo# yo vă atu\m d^h băl chă et sa jo\h asoang chơt hơ iă ‘nă hal.

Tơdăh bơngai bu pơm glăi ‘no\h khôi luơ\t joăt joe “đo# tơdrô” adoi jing vă atu\m d^h băl tơlang, xut hu\t dôm tơdrong bơ\h [ơm pơm glăi, tu\k hu\t pơ đ^ dôm tơdrong hơdơ\ mơlau, jo# yo d^h băl vang oe\i sa ‘lơ\ng hơ iă lơ\m pơlei pơla.

Bơngai et tơdrô je\i gômơ\ng kiơ\ tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng mă đe\i nơ\r [ơ\r pơma hơvơn d^h băl, trong chă et tơdrô phara băl, [lep hăm tơdrong pơgơ\r. Tơdăh jơva tơdra jo\h hơri lơ\m năr pơkong u\nh om chơt hơ iă ‘nă hal ‘no\h năr brư\ yang đang pơsat ‘no\h rơdơ\, sơ ‘ngon. Lơ\m năr kơ\m kang kơnang gie\ng g^t kăl ‘no\h jơ ‘năr soi tơbe\h tơ mrot tơ mrônh.

Tơdrong joăt et tơdrô ge ‘no\h tơdrong joăt joe oe\i sa tôch g^t kăl ư\h kơ gơ\h kơ [a\h lơ\m tơdrong er^h sa kơ bơngai K’ho, pơ đ^ lơ\m chăl kră sơ\, tru\h hre\i au păng ning nai kai ning mônh dơ\ng.

Lơ Mu K’Yến ch^h ako\m

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t