VOV4.Bahar - Tơdrong joăt chuê nuê (bơngai hơdro io\k kơcho\ng) ‘no\h jing m^nh tơdrong joăt lơ\m pơkong kơ bơngai Êđê đơ\ng kră sơ\. Tơdrong joăt au pơlăp mư\h klo lôch, bơngai dro\ kăn gơ\h athe\i u\nh hnam klo rơ\ng ăn kơ sư m^nh ‘nu bơngai tim mă đe\i akăn vă pơm klo; hơdrơ\k dơ\ng mư\h akăn lôch, bơngai klo io\k oe\i m^nh ‘nu bơngai dro\ kăn tim mă đe\i u\nh om lơ\m u\nh hnam kơtum kơto\ng găh akăn. Ư|h khan lăp vă ve\i lăng mu\k drăm păng ve\i kơ jăp tơdrong joăt u\nh hnam dro\ kăn pơm tơm, tơdrong joăt chuê nuê oe\i vă rong ‘me kôn mon kon hơ ‘lơ\p dơ\ng.

“Hơkơ\l hnam tơgơ\ ‘no\h tơpl^h plơ\ng, drơ\h hnam hiăh ‘no\h tanh ming ‘nao, bơngai au lôch ‘no\h pơtăl bơngai anai”, ‘no\h tơdrong joăt kơ bơngai Êđê tơ\ Tây Nguyên đơ\ng kră sơ\ bơih. Lơ\m u\nh hnam, me\ [a\ ‘no\h bơngai tơm, bơngai gơnơm kăl hlo\h ăn đe hơ io\h. mư\h [a\ dăh mă me\ hiong le\i dôm ‘nu kon hơ ‘lơ\p ư\h kơ đe\i bơngai rong ‘me, lăng ba. Kơ yuơ lơ lo\h, tơdrong tơchă ăn dôm đe hơ io\h ư\h kơ đe\i bơngai lăng ba vă chă pơtho khan lăng ba ‘no\h kăl hlo\h. Kră pơlei Aê Huy, oe\i tơ\ buôn K’Mrơ\ng Pro\ng A, tơring Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lăk tơbăt: “ Hơdrol năr vă [u\ bơngai lôch, mư\h hlôi ba [u\ bơngai lôch, dăh mă [ơ\t lo\k bơngai lôch … gô mơ\ng kiơ\ rim pơlei phara d^h băl, dôm bơngai ‘lo\ kră lơ\m kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h chă pơma dơnu\h tơdrong tơchă bơngai pơm klo dăh mă pơm akăn ăn bơngai hơdro ‘no\h vă ve\i lăng năng tông kon hơ ‘lơ\p”.

Mă đơ\ng lơ lo\h ră, mă le\i kiơ\ đơ\ng Ama Vôl, oe\i tơ\ buôn Kniêr, tơring Tân Tiến, apu\ng Krông Pach, tơdrong joăt chuê nuê ư\h kơ chă pơgo\ pơđep bơngai hơdro io\k oe\i bơngai hle. Lơ\m tơdrong bơngai đe\i rơ\ih pơm “nuê” sơnăm oe\i ‘lơ\p dêh hnang le\i gơ\h pơ jăh, dăh mă pơm klo dăh mă akăn vă kơ [lep đe\ch:“ Mư\h klo lôch, akăn oe\i ‘no\h tơchă bơngai “Nuê”. Tơdăh klo sơnăm oe\i ‘lơ\p, pơt^h gia nhen klo ‘nao lăp 10 sơnăm, găh akăn ‘no\h đ^ tru\h 50 sơnăm ‘no\h ư\h kơ lăp ôh. Tơdrong ‘lơ\ng ‘no\h mư\h m^h ma kơ bơngai klo đe\i mu\k drăm, ‘no\h bơngai klo đe\i pơgơ\p io\k kơcho\ng vă ve\i lăng muk drăm, tơdăh io\k đe nai kơnh hli mu\k drăm u\nh hnam răm”.

Hơdrơ\k dơ\ng, bơngai đe\i kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h rơ\ih io\k vă oe\i bơngai hơdro je\i gơ\h pơ jăh, ư\h kơ io\k oe\i lơ\m tơdrong pơkong au tơdăh [o#h ư\h kơ lăp d^h băl. {ok Y Kô Niê, Kơ ie\ng Kơdră An^h ve\i lăng Jo\h ayo\ găh Dơno\ an^h ve\i lăng Jo\h ayo\ kơdo\ soang – Đă [o\ng lo\ng tơplo\ng kơdau păng Tơmang pơ hiơ\ dêh char Dak Lăk) tơbăt: mư\h akăn lôch, kiơ\ tơdrong joăt ‘no\h bơngai klo kăl oe\i hloi tơ\ u\nh hnam akăn. Bơngai klo io\k oe\i kơ mo\ dăh mă o\h lơ\m u\nh hnam, dăh mă kơtum kơto\ng nhap akăn po. Tơdăh ư\h kơ ‘me\h, bơngai dro\ kăn dăh mă u\nh hnam rong ‘me dôm kon hơ ‘lơ\p bơngai hiong ‘no\h, vă bơngai dro\ nglo hơdro năm tơchă akăn hle. Lơ\m tơdrong au, bơngai dro\ ‘nglo le# đ^ đăng mu\k drăm păng kon hơ ‘lơ\p ăn păh u\nh hnam akăn. {ok Y Kô Niê tơbăt: “Tơdrong ‘lơ\ng hơ iă lơ\m tơdrong joăt chuê nuê ‘no\h mư\h akăn lôch ư\h kơ ăn klo le\ch ve\h đơ\ng u\nh hnam, bơngai klo ‘no\h m^nh ‘nu bơngai lơ\m u\nh hnam, ư\h kơ gơ\h thông hoang dăh mă tơ bro\k ăn hơdrung anai. Kiơ\ tơdrong joăt ‘no\h gơ\t sư oe\i lơ\m u\nh hnam tru\h so\k ko go kơdu\ hloi. Sư kăl io\k oe\i m^nh ‘nu dro\ kăn tim mă đe\i u\nh om lơ\m mai o\h păh akăn, vang ve\i lăng rong ‘me kon hơ ‘lơ\p. ‘No\h je\i m^nh tơdrong joăt ‘lơ\ng. Tơdăh măr sư drơ\ng nơ\r io\k oe\i d^h băl mă đơ\ng ư\h kơ đe\i tơhưch ră mă le\i kăl đe\i tơdrong ve\i lăng pơtho khan ăn kon hơ ‘lơ\p”.

Tơdrong tơ oe\i ‘nao hơnhăk ăn đe hơ io\h mơti đe\i tơdrong ve\i lăng năng tông ‘lơ\ng hơ iă đơ\ng dôm bơngai lơ\m u\nh hnam kơ d^h. Bơngai hơdro tơchă đe\i bơngai ‘lơ\ng vă ve\i răk păng ato\k tơ iung mu\k drăm kơ u\nh hnam. 

Hre\i au, tơdrong joăt chuê nuê oe\i ge\i kơ jăp lơ\m kon pơlei bơngai Êđê tơ\ rim pơlei pơla tơring atăih yăih. Tơdrong joăt au tơ klep hăm tơdrong ve\i răk u\nh hnam dro\ kăn pơm tơm, rim bơngai lơ\m u\nh hnam tơgoăt tơgoăl d^h băl kơ jăp. Păng tơdrong tơgoăt au oe\i kiơ\ ‘moi tơdrong m^nh klo m^nh anăn, mơ\ng kơ d^h, ‘mêm kơ eng d^h băl păng hơto\ hơnơ\ng d^h băl.

Bơngai ch^h: H’Zawut

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt