VOV4.Bahnar - Tơdrong tơhưch hơdru\h tơdăm ‘no\h jing tơdrong đe\i chă bau ple\i ‘lơ\ng hơ iă hlo\h lơ\m tơdrong hơri. Lơ\m tơdrong hơri Tây Nguyên pơma atu\m, tơdrong hơri Xơdang pơma hơdro#, tơhưch đe\i chă pơma pơdơ\k, pơver, đe\i ‘măng pơma tơpăt rơra\o dang le\ đak kơtăh.

Hăm bơngai Xơdang, tơdrong hơri ‘no\h jing trong pơma tơbăt ăn jơhngơ\m đon. Kơ yuơ lơ lo\h, dôm ple\i bau đe\i chă hơri [ơ\t yơ ku\m bư\h, nơ\r hơri tơgu\m ăn đe sư hiơt hiong gle\h lap lơ\m cho\h jang sa, nơ\r hơri jing gơng tơro\h klo\h kle\ch ăn jơhngơ\m đon ‘me\h vă. Kơ yuơ lơ lo\h, dôm tơdrong hơri ling lang ge\i kơ jăp lơ\m jơhngơ\m đon ‘lơ\ng hơ iă kơ rim răih bơngai. {ok A Blôih, bơngai jo\h hơri gơ\h pơlei Kon Hring, tơring Ea H’Đ^ng, apu\ng Cư\ Mgar, dêh char Dak Lăk, hơdơ\r dơ\ng lơ\m sơnăm oe\i mơlo#h sơ\ er^h sa tơ\ pơlei so apu\ng Đak Tô, dêh char Kon Tum, mư\h kơ tơ\ng đe hơdru\h tơdăm chă hơri tơtơl d^h băl …  “ Oe\i ‘lơ\p sơ\ ^nh kơtơ\ng [ok yă, đe hơdru\h tơdăm chă hơri tơdra hơri rơngê, ting ting … Hmă hmă đe sư chă hơri d^h băl lơ\m năr kơ\m kang kơnang gie\ng nhen: Kơ\m ming hơdrơ\m đak, Et jur sa [a hle, bơngai kră hơri tơtơl hăm bơngai kră, hơdru\h tơdăm hơri tơtơl d^h băl, năm jang tơ\ mir, năm phe\ ‘nhot tơ\ bri đe sư je\i vang chă hơri’.

{lep nhen le\ [ok A Blôih tơroi, dôm tơdrong hơri dru\h dăm, hơri tơtơl hlôi tơgop lơ\m tơgoăt kơ jăp jơhngơ\m đon d^h băl kơ đe hơdru\h tơdăm lơ\m pơlei. Tơdrong tơhưch pơm ăn kơ đe đe\i jơhngơ\m đon [lo\k hơdơ\r, chơt hơ iă, sơ ‘ngon, chhôk hơ iă tru\h tơdrong chă gar, jo# yo … Kơ yuơ lơlo\h, mă đơ\ng bơ\n chă pơma sa hăm dôm nơ\r ‘lơ\ng hơ iă mă le\i oe\i ư\h kơ băt hơdăh tơdrong tơhưch ‘no\h lơ liơ. Kiơ\ đơ\ng bơngai hơri gơ\h hiôk A Phơng, oe\i tơ\ pơlei Yă Tun, tơring Đak Ang, apu\ng Ngo\k Hôi, dêh char Kon Tum, tơdrong hơri Xơdang, mă kăl ‘no\h dôm [ai hơri găh tơdrong tơhưch bau ple\i tôch hơ iă, pơjing đe\i ple\i kơ d^h, nơ\r pơma sa hơdro#, kơna lăp kăl đe\i m^nh [ar boa hơri je\i pơm ăn đe\i tơdrong lăp d^h băl hơ iă hlo\h: “Đe hơri tôch gơ\h chă bau ple\i pơ joang, hơri tơbăt ăn jơhngơ\m đon po, nhen hơri đe hơdru\h tơdăm, chă hơri pơma dơnu\h d^h băl hăm bôl boăl păng je\i đơ\ng chă hơri d^h băl đe hơdru\h tơdăm đe\i jing u\nh om chom go\, er^h sa tơ [e\ dang do\ng tơ [o\ng dang dan.”

Lơ\m tơdrong io\k u\nh om chom go\ hre\i au kơ bơngai Xơdang, mă đơ\ng ư\h kơ mơ\ng kiơ\ “me\ [a\ chă rơ\ng bơngai ayơ drơ\ng io\k bơngai mă ‘no\h”, mă le\i kon pơlei oe\i hơpơi ‘me\h vă kon hơ ‘lơ\p đe\i er^h sa hăm bơngai ayơ mă me\ [a\ vă đơ\ng hơdrol. Me\ [a\ lăp chă chro tơ [o#h, pơtho khan ăn kon hơ ‘lơ\p io\k oe\i bơngai mă me\ [a\ lăp, me\ [a\ ‘me\h, mă le\i je\i ư\h kơ chă pơđep kon hơ ‘lơ\p ôh. ‘Nau ro\ năng jing m^nh tơdrong ‘lơ\ng hơ iă hlo\h lơ\m tơdrong io\k u\nh om chom go\ kơ bơngai Xơdang, tơgop lơ\m pơjing đe\i m^nh u\nh hnam oe\i sa kơ jăp ‘lơ\ng lơ\m tơgoăt tơgoăl d^h băl kơ jăp [ar păh kơtum kơto\ng păh klo păh akăn păng kon pơlei pơla. {ok A Blôih, oe\i tơ\ pơlei Kon Hring, tơring Ea H’Đ^ng, apu\ng Cư\ Mgar, dêh char Dak Lăk tơbăt, tơdrong io\k u\nh om tơ [o#h hơdăh lơ\m nơ\r hơri kơ đe me\ [a\ yă [ok: “Kiơ\ tơdrong joăt kơ bơngai Xơdang, tơdăh ‘me\h vă kon hơ ‘lơ\p ba đe\i pơm o\ng dăh mă mai kơ m^nh u\nh hnam anai ‘no\h [a\ dăh mă me\ gô rơ\ih năr ro\ to\ hơlăng năm tơ [ơ\p u\nh hnam păh to vă vang chă hơri tơtơl d^h băl. Rim ‘măng pơlei chă pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng, hmơ hmêu [ơ\t ge tơdrô [a\ dăh mă me\ păh au hơri hơdrol, hơdr^, pơ joang roi lơ, bau ple\i hơ iă ‘no\h gô pơm ăn me\ [a\ păh to hyu\r jơhngơ\m, pơtho khan ăn kon hơ ‘lơ\p đe sư io\k oe\i kơ kon hơ ‘lơ\p bơ\n’’.

Dôm tơdrong hơri tơhưch lơ\m tơdrong hơri kơ bơngai Xơdang hăm bau ple\i hơ iă, boa hơri hiôk ling lang pơm ăn bơngai mơ\ng lu\ lăp. Yă Y Mon, oe\i tơ\ tơring đak Ang, apu\ng Ngo\k Hôi, dêh char Kon Tum tơbăt: “&nh ngăl chă hơri găh tơdrong hơri hơdru\h tơdăm. Lơ\m dôm boăl joăt, đe\i đe tơdăm hơri tơdrong hơri tơhưch hăm ^nh ‘no\h ba hơri tơl ăn. Tơdăh păh ayơ pă băt vă chă bau ple\i ayơ dơ\ng bơ\h ‘no\h lăng bơngai ‘no\h je\i đe bơih, pă gơ\h vă chă hơri tơdrong tơhưch d^h băl bơih hlôi pơm ăn kơ ^nh chăm hơnơ\ng, kơna tôch hưch hanh hăm tơdrong hơri kơ hơdrung bơ\n’.

Tơdrong hơto\ hơnơ\ng lơ\m io\k u\nh om chom go\ păng tơdrong tơhưch kơ bơngai Xơdang đe\i tơ [o#h hơdăh lơ\m rim ‘măng chă hơri tơtơl d^h băl kơ hơdru\h tơdăm. Mă le\i, mă đơ\ng hơto\ hơnơ\ng ră mă le\i bơngai Xơdang je\i ư\h kơ ‘mơ\n ngiơ ngie\k io\k bơngai mă po vă hloi ôh. Mă đơ\ng hlôi hưch d^h băl tơpă vă d^h băl ‘lơ ‘lo\, mă le\i bơngai Xơdang je\i yom kiơ\ lơ\m tơdrong me\ [a\ ăn asong io\k oe\i ‘mơ\i. Kơ yuơ lơ lo\h, hơdrol vă đe\i jing u\nh om chom go\, bơngai Xơdang je\i ư\h kơ hiơt chă ap^nh jet gia me\ [a\ ‘mơ\i. Păng tơdrong mă au je\i tơbăt hơdăh lơ\m dôm tơdrong hơri d^h băl kơ đe hơdru\h tơdăm: “Tơdăh ‘me\h kơ br^ng tơpă vă kơ br^ng ‘lơ ‘lo\ le\i hăm chăm br^ng pơma yă kiơ, brông hăm chăm ưh?/Tơdăh brông ‘me\h tơpă vă ‘lơ ‘lo\ le\i jăh ap^nh lăng me\ ie\m hăm vă, [a\ ie\m hăm mơl?”

Dôm tơdrong hơri bơngai Xơdang găh tơdrong tơhưch mă bôl boăl ‘nao mơ\ng jing tơmam pôk ăn g^t kăl kơ dôm bơngai bơ\ jang rapor ‘măn ănbôl boăl mơ\ng bro\ to\k bo\k hưch, hlôi hưch păng gô vă tơhưch. Hơpơi ăn bôl boăl ling lang io\k đe\i dôm tơdrong oe\i sa ‘lơ\ng hơ iă lơ\m tơdrong tơhưch mă po hlôi rơ\ih vă.

Bơnbgai ch^h: A Sa Ly

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt