VOV4.Bahnar – Lăp đơ\ng ro\ng đe hơdru\h tơdăm bơngai Mnông đ^ tơhưch d^h băl, bơngai tơdăm v^h tơ\ hnam năm tơroi ăn me\ [a\ chă hơvơ\h bơngai ‘lo\ kră hlo\h lơ\m u\nh hnam dăh mă tơchă kơdranh năm chă ap^nh jet. Mă đơ\ng kiơ\ tơdrong dro\ kăn pơm tơm lơ\m u\nh hnam, pơkong đang ‘no\h oe\i tơ\ hnam akăn hloi, mă le\i tơdrong chă pơkong kơ hơdrung Mnông oe\i păh hnam dro\ nglo chă pơ pro\ ăn.

Tơdrong chă pơkong kơ rim hơdre\ch hơdrung Mnông gô mơ\ng kiơ\ u\nh hnam đe\i, mơ\ng kiơ\ tơring kơna rim tơmam drăm, mu\k drăm năm pơkong phara d^h băl, mă le\i kăl pơm tôm 3 tơdrong tơm ‘no\h: Tâm ôp (Kep – pơdrơ\ng), tâm wăng (Nkăp Kông – kơ\t jơ\ng) păng tâm Nsông (pơkong). {ok Điểu Ntrơl, {on Bu Prâng, tơring Dak Ndrung, apu\ng Dak Song, dêh char Dak Nông tơbăt. “Hơdrung Mnông io\k akăn ‘no\h oe\i tơ\ hnam akăn hloi, mă le\i tơdrong pơgơ\r chă kơ\t jơ\ng pơkong ‘no\h păh dro\ nglo pơ pro\ ngăl. Tơmam drăm năm pơkong je\i ư\h kơ đe\i kiơ lơ ôh, gômơ\ng u\nh hnam đe\i păng kiơ\ tơring, ư\h kơ pơkoe\l ăn lơ ôh. U|nh hnam dro\ nglo ba dôm tơmam drăm yă kiơ ‘no\h hnam dro\ kăn je\i hơla ăn păh u\nh hnam dro\ nglo dôm tơmam mă ‘no\h dăh mă tơmam anai ...”

Mă blu\ng ‘no\h pơgơ\r pơdrơ\ng (rơ\ng) hmă hmă pơgơ\r tơ\ gơmăng. Kơ yuơ kiơ\ tơdrong joăt tơdăh u\nh hnam păh dro\ kăn ư\h kơdrơ\ng le\i lơ\m mă no\h tơ\ gơmăng kơna u\nh hnam dro\ nglo hoe\i chă kơdơ\ kon pơlei. U|nh hnam dro\ nglo hơnhăk tơmam năm ap^nh nhen: m^nh to\ ie\r tơmông, m^nh dăng hơnam, 1 to\ săng păng 1 to\ tơsi. Lăp đơ\ng ro\ng m^nh [a\ ap^nh kon hơdru\h, tơdăh kon hơdru\h drơ\ng nơ\r le\i u\nh hnam mă sơng io\k tơmam pơkong. Lơ\m mă au u\nh hnam dro\ kăn tơkang m^nh to\ ge tơdrô vă pơgơ\r soi tơbe\h et sa drơ\ng nơ\r ăn oe\i păng chă pơma dơnu\h d^h băl găh năr pơkong. Me\ Phong, oe\i tơ\ [on Bu Prâng, tơring Dak Ndrung, apu\ng Dak Song, Dak Nông tơbăt: “Sơ\ [ok yă năm ap^nh rôp ăn kon tơdăm akăn tơ\ t^h pơgê. Tơdăh 2 păh u\nh hnam drơ\ng nơ\r păng đe\i rơvơn le\i gơmăng ‘no\h pơgơ\r pơkong hloi. Tơdăh [ar păh u\nh hnam tim mă đe\i rơvơn le\i rơ\ng d^h băl đơ\ng 1 tru\h 3 sơnăm pơkong. Mă đơ\ng lơ lo\h ră mă le\i hmă hmă kon pơlei pơgơ\r lơ\m gơmăng đơ\ng ro\ng kơ\t jơ\ng hloi, kon pơlei đe\i nơ\r pơđơ\k lơ lau “ôi wa\ng măng nđăp”, (pơgê et kơ\t jơ\ng, gơmăng et pơkong).”

Lơ\m tơdrong pơgơ\r kơ\t jơ\ng (Nkăp Kông), u\nh hnam dro\ nglo ba 1 to\ nhu\ng, 1 blăh hơbe\n Rnô| (hơbe\n dônh), 2 dăng hơnam, 2 to\ kong găr. Tơ\ anăp [o#h kang bang kơ\l kơ u\nh hnam, kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h [ar păh, kơdranh pơjao kong ăn bre hơdru\h tơdăm ( krao akhan Nkăp Kông). Hăm trong pơgơ\r au, [ar păh u\nh hnam lăng bre hơdru\h tơdăm au jing u\nh om chom go\, gơ\h chă v^h vơ\t d^h băl mă le\i ư\h kơ gơ\h oe\i sa hơdoi. Tơdăh lơ\m khe\i năr long hơdrol vă pơkong, tơdăh m^nh lơ\m 2 ‘nu bre hơdru\h tơdăm au pơm glăi tơdrong joăt lơ\m pơkong le\i pơlei kăp đo# tôch kơtang. Ro\ năng kơ yuơ lơ lo\h kơna kon pơlei ngăl pơgơ\r pơkong hloi lơ\m năr ‘no\h, mư\h bre hơdru\h tơdăm đe\i lăng măr sư jing u\nh om chom go\ bơih.

Lơ\m pơgơ\r pơkong, u\nh hnam dro\ kăn pơgơ\r soi tơbe\h kơ yang hơbang me\ [a\ yă [ok, yang kông yang đak akhan đe sư ‘no\h bơngai m^nh u\nh hnam, gram m^nh go\, so\ nhă m^nh get đak, pai sa m^nh kong tơnu\h, ư\h kơ gơ\h chă tơklăh sơlăh d^h băl. Me\ Phong, oe\i tơ\ [on Bu Prâng, tơring Dak Ndrung, apu\ng Dak Song, Dak Nông tơroi tơbăt dơ\ng:  “Pơgơ\r pơkong đe\i pơgơ\r tơ\ hnam dro\ kăn đơ\ng ro\ng et kơ\t jơ\ng. Lơ\m pơgơ\r et pơkong au u\nh hnam dro\ nglo pu\ ba 3 ge tơdrô t^h, 1 ge ăn bơngai me\, 1 ge ăn bơngai [a\ păng 1 ge ăn ‘nho\ng pơmai o\h păh dro\ kăn. Gô mơ\ng kiơ\ u\nh hnam đe\i [o#h dang yơ kơna u\nh hnam dro\ nglo ba ăn nhu\ng dăh mă rơmo ăn u\nh hnam dro\ kăn. Păh u\nh hnam dro\ kăn je\i chă pơ ‘nho\ hơla ăn u\nh hnam dro\ nglo nhen dôm reo phe, dôm ge tơdrô, dôm to\ nhu\ng, ie\r vă pơgơ\r et sa păng chă pai pơ ‘nho\ dôm reo tơyông, hơnam, hơbe\n, ao, kơdu\ng tanh vă pôk ăn me\ [a\ păng m6h ma duch nă ‘nho\ng o\h păh dro\ nglo...”

Pơgơ\r pơkong (Tâm Nsông) mă blu\ng ‘no\h klo akăn hle tơpơng tơmam pơkong ăn me\ [a\ [ar păh, tơbăt hơdăh jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng kơ me\ [a\ rong ‘me. Bơngai dro\ ‘nglo tơpơng ăn kơ tơne\i dro\ nglo kơ\l nhu\ng, klak nhu\ng păng ge tơdrô, adoi je\i tơpơng ăn ‘nho\ng o\h păh akăn 1 ‘nu m^nh hơdring ‘nhe\m păng vang et tơnôr 1 pơnhan vă tơbăt jơhngơ\m bơnê păng yom kiơ\ păh u\nh hnam akăn. Găh dro\ kăn tơpơng ăn tơne\i sư hơne\n tanh rnô|, khăn Njuh, pơnhan phe, tơ [a\k ăn hơnam ăn kơ tơne\i păng ‘nho\ng o\h, kơtum kơto\ng păh klo vă tơbăt jơhngơ\m đon tơyăng, hơbe\ch hơbal, gơ\h hơge\i kơ đe dro\ kăn păng hơpơi ‘me\h vă tơdrong er^h sa kơ đe sư ling lang pran jăng grăng akau, jang sa pu\n ai.

Đơ\ng ro\ng ‘no\h bơngai Kơdranh păng me\ [a\ [ar păh chă pơtho khan ăn klo akăn măr sư oe\i sa ‘lơ\ng hơ iă, băt lăng ba, ‘mêm kơ eng kơ me\ [a\, kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, pơlei pơla. Lăp đang, bơngai kơdranh chro đing ăn klo akăn mơ\r sư et hơdrol tơdrô pơkong.

Dôm bơngai vang năm pơkong je\i hơnhăk ba tơdrô, phe tơyông, ‘nhe\m ‘nhot … vang tơgop et sa chơt hiôk. Pơkong đang, klo akăn hle oe\i hnam ư\h kơ năm jang 7 năr, ư\h kơ le\ch đơ\ng hnam vă ve\h ver tơ [ơ\p tơmoi. Lăp đơ\ng ro\ng ‘no\h măr sư bro\k v^h oe\i tơ\ hnam păh klo 7 năr. Lăp ro\ng ‘no\h, klo akăn măr sư bro\k v^h long hloi er^h sa tơ\ hnam akăn.

Hre\i au, tơdrong pơgơ\r pơkong kơ hơdrung Mnông tơ\ rim pơlei pơla kơ Dak Nông oe\i ve\i răk păng pơgơ\r nhen so sơ\ đe\ch. Lăp pha ‘no\h, đơ\ng ro\ng pơkong, gô mơ\ng kiơ\ tơdrong rơvơn kơna klo akăn hle gơ\h rơ\ih oe\i hloi tơ\ hnam păh klo dăh mă păh akăn, vă ato\k tơ iung mu\k drăm păng ve\i lăng năng tông me\ [a\.

Bơngai ch^h: Thị Đoắt

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt