Lơ̆m hơyuh tô̆ hlơ hlĕng ăh jê̆ tôch pơyan phang Tây Nguyên, mă lei ƀok A Buôn, tơ̆ pơlei Kon Hring, xăh Ea H”Đing, apŭng Čư̆ Mgar, dêh char Dak Lak adoi oei hăt hot hăm tơdrong jang tanh brŏng jak tơ̆ anăp hnam. Mă tŏk 70 xơnăm, mă lei tơpang ti ƀok oei hơbĕch rơpao tơnanh kram rơmuơn rơmok vă tanh pơjing kơđum kơđŏng 'nâu nai hia.  

Ăh chơnĕng hnam, lơ tơmam drăm tanh đei đơ̆ng phat hlôi keh đang, kơtol tơpăt lăng tôch 'lơ̆ng kơ măt. Ƀok A Buôn ăn tơbăt: Đơ̆ng kră xơ̆, lơ̆m tơdrong hơrih rim năr kơ bơngai Xơ Đăng ưh gơh kơƀah dôm tơmam yua nhen: hơkă, kơđum kơđŏng, grang grao... Mă kăl noh, hơkă hlôi jing um pơtih tơguăt hăm bơngai drăkăn Xơ Đăng. Hơkă pŭ get văk đak vih pai por 'nhot; hơkă kiơ̆ pơmai oh năm tơ̆ bri pĕ 'nhot gơ̆ tơƀăng, xir ƀum, hơkă năm tơ̆ mir vă pŭ ƀa, hơƀo, tôl plui... Oei kơđum kơđŏng đei kon pơlei 'măn xơ̆k ƀa, hơ-um phe, grang noh đei kon pơlei 'măn chă yâu ka tơ̆ glung.

Dôm tơmam yua juăt jue noh hlôi jing juăt păng tơguăt hăm ƀok A Buôn đơ̆ng oei 'lâ̆p. Ưh adrô̆ băt yua lơ̆m tơdrong pơm jang, mă ƀok A Buôn oei tơrĕk truh tơdrong tanh pơjing dôm tơmam drăm pơyua noh. Ƀok hlôi chă lăng, hŏk hơlen đơ̆ng bơngai 'lŏ xơnăm lơ̆m pơlei vă pơm tơlĕch tơmam drăm. Ƀok A Buôn băt hơdăh tang brŏng jak jing minh tơdrong jang juăt jue kơ hơdrung hơdrĕch po kơdih noh athei vei răk tơƀăk mong: “Kon pơlei hơnơ̆ng truh tơ̆ hnam inh gơnơm inh tanh ăn đe xư grang yâu ka, đang kơ noh tanh kơđum kơđŏng, hơkă... phơ phŏ noh đe xư kơdih năm koh kran, phat tơ̆ bri 'nhăk truh hnam inh păng gơnơm inh tanh gŭm ăn đe xư"

Gơnơm tơdrong jang tanh brŏng jak mă unh hnam ƀok A Buôn đei ƀiơ̆ jên chă pơvih xa lơ̆m unh hnam. Rim tŏ hơkă, kơđum kơđŏng, grang yâu ka adoi đei kơjă phara băl. Kiơ̆ kơ ƀok ăn tơbăt, rim tŏ hơkă, kơđum kơđŏng đei tanh hăm kram, hăm phat ƀok tĕch đei 150 rơbâu hlj 1 pôm, oei mưh tanh hăm hre noh kơjă kăp hloh pơhlom đơ̆ng 250 rơbâu truh 300 rơbâu hlj 1 pôm.  

Ƀok Pê A Ly Nghiệp, tơ̆ pơlei H’Ring, xăh Ea H’Đing, apŭng Čư M’gar jing bơngai hơnơ̆ng răt tơmam tanh đơ̆ng ƀok A Buôn. Ƀok 'nhăk dôm rơgăn kram, rơgăn phat truh, păng pơkăp tanh ăn unh hnam hơkă, kơđum kơđŏng 'măn yua: "Kiơ̆ kơ inh ƀôh dang ei lơ̆m pơlei inh, dôm bơngai băt tanh brŏng jak pă đei lơ bơih, hnưr đe kră băt tanh adoi oei tŏ xĕt đĕch, đe mơlôh noh ưh đei nhan hăm tơdrong jang tanh brŏng jak ôh, mă 2 noh dang ei bri pă đei oei kram pơlei pơ-o, hre noh tơnap chă đei tơmam tơnanh vă chă tanh. Lơ̆m pơlei oei tŏ xĕt bơngai tanh brŏng jak, dôm bơngai băt tahnh noh xơnăm hlôi ‘lŏ, jơhngơ̆m jăn pă đei grăng, dăh mă ưh kĕ pơm jang bơih’’.

Kiơ̆ kơ ƀok A Buôn, vă pơm đei hơkă, kơđum kơđŏng 'lơ̆ng noh athei đei tơmam tanh 'lơ̆ng. Noh jing đei pơle, kram, phat kră 1 xơnăm; ưh đei iŏk tơm 'lâ̆p pơda dăh mă kră jat. Thoi noh mă pơtơm đei pơnan tanh rơmuơn ưh đei tơgơ̆ lơ̆m kơplăh tanh. Jăl mă 2 noh tơnap hloh. Đơ̆ng rŏng kơ ot rim tơkhŭl phat, kram, bơngai tanh athei hơbĕch chre jĭt tơnanh mă hơtăng. Ƀok A Buôn tơroi, xơ̆ ki, bơngai Xơ Đăng đei lơ tơmam tanh guăng 'lơ̆ng. Noh jing tơm hre. Dôm tơmam tanh noh 'măn chă tanh kơƀang tang dŏ, kơđum kơđŏng 'lơ̆ng kơjăp: “Hơkă mă đei tanh hăm hre noh yua đunh hloh, ƀar pêng xơnăm duh oei 'lơ̆ng. Dang ei, hre pă gan đei bơih. 'Meh tơchă hre athei năm tơ̆ bri, dăh mă tơ̆ apŭng Ea Súp noh pơtơm đei, oei tơjê̆ âu noh pă đei oei bơih".

Dang ei, lơ̆m tơring hlôi đei lơ kơluăi kơƀao, kơđum kơđŏng đei bơ̆ hăm tơmam drăm 'nao, phŏ noh oei kơjăp 'lơ̆ng hloh hăm lơ um rŭp phara băl, lăng 'lơ̆ng kơmăt bơngai yua. Mă lei, dôm tơmam drăm noh ưh gơh pơtăl hăm hơkă, kơđum kơđŏng juăt jue kơ bơngai Tây Nguyên, hăm đei pơjing đơ̆ng tơpang ti pơm jang păng hơbĕch hơbal kơ bơngai jang mir, hơkŏm ƀenh kơjă đon bơnôh, kơjă joh ayŏ kơ rim hơdrung kon bơngai.