Ƀok Y Mang – kang ƀô̆ dăp đon dăp bơnôh hơlen chih akŏm joh ayŏ Xơ Đăng
Thứ bảy, 07:00, 27/05/2023 Nhat Lisa – A Sa Ly/Lan tơblơ̆ Nhat Lisa – A Sa Ly/Lan tơblơ̆
VOV4.Bahnar - Ƀok Y Mang (bơngai Xơ Đăng) – Phŏ Kơdră Anih jang Joh ayŏ - Tơroi tơbăt apŭng Cư̆ Mgar, dêh char Đăk Lăk, jing bơngai nhan hăm joh ayŏ juăt jue hơdrung hơdrĕch po. Lơ̆m 20 xơnăm, ƀok ‘măn jơ vă hơlen, chih akŏm tơblơ̆ nơ̆r dôm tơdrong chih răk hăm 2 kơsâ̆p săch đei Jơnŭm Văn hŏk Ngê̆ thươ̆t hơdrung kon kông Việt Nam chih tơbang.

Lơ̆m kơsâ̆p săch “Gơ̆ng lơ̆m Et xŏng ƀa 'nao kơ bơngai Xơ Đăng”, ƀok Y Mang hlôi tơbang đei tơdrong hơlen, chih akŏm hơbĕch hơbal hơdăh găh tơdrong et xa kăp gĭt âu. Ƀok Y Mang ăn tơbăt: kon pơlei Xơ Đăng hơnơ̆ng bơ̆ gơ̆ng lơ̆m et xŏng ƀa 'nao. Noh jing tơdrong lui juăt jue kră xơ̆, mă gơ̆ng jing tơmam grasia ưh gơh kơƀah. Kiơ̆ đơ̆ng gơ̆ng vă kon pơlei pôk bơnê kơ plenh teh, hơpơi đei tơdrong xơnêp xơnoi: "Lơ̆m Et xŏng ƀa 'nao kơ kon pơlei Xơ Đăng tơ̆ âu athei đei gơ̆ng. Tơ̆ hơla gơ̆ng noh đei um kơne, kơlih ăh ƀa 'nao chăt hơnơ̆ng đei kơne kuai tơ 'mơ̆ng hon vă xa, phă pơrăm, tơ̆ kơpal noh bơ̆ um kon xem, ăh ƀa jê̆ xrôk noh hơnơ̆ng đei khul xem chă xa lơ̆m mir. Oei tơ̆ goi noh đei 3 tŏ kơxôm, pơtih găh hơyuh tô̆ 'mi nhen kial, tŭk hơmơ̆l, đak 'mi. Tơ̆ goi gơ̆ng đei um rông đei tanh hăm kram, pơtih ăn tơdrong hơrih phĭ tơtŏ dơnŏ 'lơ̆ng. Tăp dăr gơ̆ng noh đei um bơngai vei lăng pơlei pơla, vei rông, vei lăng mir ƀa; um kon bơngai tơpuh kơne, xem pơrăm pơyan choh jang. Um rŭp kon pơlei oei tăp dăr rông vă tơmơ̆ng kră pơlei tơroi hơ-'mon”.

Kơsâ̆p săch “Gơ̆ng lơ̆m Et xŏng ƀa 'nao kơ bơngai Xơ Đăng”, mă blŭng đei ƀok Y Mang hăt hot hơlen chih akŏm păng chih hloi hăm nơ̆r Xơ Đăng. Đơ̆ng rŏng kơ noh, ƀok tơblơ̆ nơ̆r Việt, đang kơ noh gơnơm đe bôl boăl pơm jang hadoi chă tơgŭm, pơtho găh trong chih akŏm nơ̆r, pơrŏ hla bar săch. Păng Jơnŭm jang Văn hŏk Ngê̆ thươ̆t hơdrung kon kông Việt Nam hlôi kĭ tơchơ̆t, in tơbang.

Lơ̆m tơdrong hơlen chih akŏm, tơblơ̆ nơ̆r kơsâ̆p săch âu, ƀok Y Mang hơnơ̆ng năm jâ̆p tơring, tơchă dôm bơngai hŏk kơjung, đe kră pơlei, dôm bơngai kloh klĕch găh joh ayŏ kră xơ̆ vă chih răk. Ưh hơdrô̆ năm truh dôm pơlei pơla tơ̆ dêh char Đăk Lăk, mă ƀok oei năm truh lơ pơlei pơla kơ dêh char Kon Tum – pơlei pơla xo xơ̆ kơ mĕ ƀă yă ƀok sư hơrih adrol ki, vă chă chih akŏm dôm tơdrong kăp gĭt. Ƀok A Hroh (bơngai Xơ Đăng tơ̆ pơlei Kon Hring, apŭng  Cư̆ Mgar, dêh char Đăk Lăk xơkơ̆t hơdăh găh kang ƀô̆ Y Mang nhen tơ̆ hơla âu: “Inh ƀôh ƀok Y Mang jing minh kang ƀô̆ pơ-‘nam, dăp đon dăp bơnôh, mă kăl noh xư hơnơ̆ng năm truh dôm pơlei pơla vă tơƀơ̆p pơma dơnuh hăm đe kră pơlei, bơngai hŏk kơjung, hăt hot chih akŏm, hrip nơ̆r găh khôi juăt, joh ayŏ, tơdrong hơ-‘mon kơ hơdrung hơdrĕch. Hăm tơdrong kơ-‘nôh kơdih po ƀok Y Mang păng đei tơdrong tơgŭm đơ̆ng kon pơlei, bôl boăl ataih jê̆, inh hơpơi ‘meh ƀok Y Mang gô đei jơnei lơ hloh dơ̆ng lơ̆m tơdrong chă chih akŏm găh joh ayŏ kon kông po’’.

Tơdrong chih akŏm mă 2 kơ ƀok Y Mang noh kăp gĭt, noh jing kơsâ̆p “Tơdrong hơ-‘mon Xơ Đăng”. ‘Nâu jing akŏm dôm tơdrong hơ-‘mon kră xơ̆ đei bơngai Xơ Đăng pơdjoi hăm ƀơ̆r hơ-‘mon. Ƀok hlôi chih akŏm hăm nơ̆r Xơ Đăng, đơ̆ng rŏng kơ noh tơblơ̆ nơ̆r Việt păng đei Jơnŭm jang Văn hŏk Ngê̆ thươ̆t hơdrung kon kông Việt Nam in tơlĕch. Tơroi găh tơdrong chih akŏm joh ayŏ âu, ƀok Y Mang tơroi: Đơ̆ng oei ‘lâ̆p hlôi nhan hăm tơdrong hơ-‘mon kră xơ̆, đei yă ƀok, mĕ ƀă tơroi găh dôm tơdrong hơ-‘mon ‘lơ̆ng hơ-iă noh khŏm mă chih akŏm jing kơsâ̆p săch:  “Kơyuơ tơdrong nhan noh inh akŏm lơ khei năr năm truh dôm unh hnam, năm truh rim thôn pơlei kơ bơngai Xơ Đăng, gơnơm dôm bơngai ‘lŏ xơnăm tơroi hơ-‘mon noh inh chih, hrip nơ̆r. Dôm tơdrong hơ-‘mon jing dôm tơdrong akŏm đei đơ̆ng chăl yă ƀok, mĕ ƀă pơdjoi ăn chăl kon mon kon xâu. Pơtih nhen, minh hnưr bơngai đơ̆ng ‘nao rơneh truh ăh ‘năr lôch hơchăng, ăh jăl mă yơ đe ‘lŏ kră adoi đei tơdrong tơroi ‘lơ̆ng, kăp gĭt, ƀenh kơ jơhngơ̆m đon kon bơngai. Bơngai ‘lŏ đei xơnong pơtho ăh đe mơlôh, pơtho pơ-‘lơ̆ng đon bơnôh hăm bơngai pơm yoch khôi juăt kơ pơlei pơla... Kiơ̆ đơ̆ng noh, tơdrong pơtho pơ-‘lơ̆ng hơnơ̆ng ƀôh hơdăh lơ̆m tơdrong tơroi hơ-‘mon kră xơ̆, đei tơroi kơ dôm bơngai ‘lơ̆ng tơdrong jang tơnăp vă kon xâu hŏk ƀoi, jang kiơ̆. Lơ̆m dôm tơdrong hơ-‘mon kră xơ̆ kơ bơngai Xơ Đăng hơnơ̆ng đei tơdrong pơtho akhan, noh inh athei chih akŏm vă vei răk păng pơdjoi ăn kon mon kon xâu’’.

Dang ei, ƀar kơsâ̆p săch “Gơ̆ng lơ̆m Et xŏng ƀa 'nao kơ bơngai Xơ Đăng”, păng “Tơdrong hơ-‘mon Xơ Đăng” mă Y Mang chih akŏm hlôi đei pơdăh kăp gĭt tơ̆ dôm thư viê̆n, hnam trưng hŏk kơ dôm dêh char lơ̆m tơring Tây Nguyên. Ƀok A Chă, Ƀĭ thư Chi ƀô̆ pơlei Kon Hring, minh lơ̆m dôm bơngai đei ƀok Y Mang axong ăn 2 kơsâ̆p săch kăp gĭt âu tơroi: “Inh tôch tơgĭt păng hmach bơnê kơ tơdrong plang tih tên đơ̆ng ‘nhŏng  Y Mang hlôi akŏm jơhngơ̆m chih răk lơ xơnăm noh pơtơm đei 2 kơsâ̆p săch âu. Păng 2 kơsâ̆p săch âu hlôi in đei lơ bơih adoi pơtruh ăn kon pơlei nhôn, mă kăl oei axong ăn đe oh hŏk tro tơ̆ dôm hnam trưng jăl kơđeh, jăl 2 lơ̆m pơlei vă đe kon mon kon xâu chă đŏk hơlen, hlôh vao hơdăh găh khôi juăt kon kông po, păng đơ̆ng noh pơtoi vei răk tơƀăk mong, tơroi găh khôi juăt găh joh ayŏ kon kông po ăn kon mon kon xâu ning nai kơn’’.

Hăm 2 kơsâ̆p săch âu ““Gơ̆ng lơ̆m Et xŏng ƀa 'nao kơ bơngai Xơ Đăng”, păng “Tơdrong hơ-‘mon Xơ Đăng”  ƀok Y Mang hlôi tơgop kăp gĭt lơ̆m tơdrong vei răk tơƀăk mong dôm kơjă joh ayŏ kăp gĭt kơ hơdrung hơdrĕch po.

 

Nhat Lisa – A Sa Ly/Lan tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC