VOV4.Bahnar – Oei lơ\m tơring klu\ng kơ Anih gru grua Teh đak kăp g^t tơ\ Tơring na kơnao  kung Mù Cang Chải, dêh char Yên Bái, groi teh Hơmang Go\ tơ\ xăh La Pán Tẩn jing minh lơ\m dôm anih hơvơn lơ tơmoi đơ\ng ataih je# truh. Mă lei, ưh đei lơ bơngai băt truh, vă đei minh anih guăng ‘lơ\ng Hơmang Go\ nhen dang ei, unh hnam yă Lù Thị Lỳ tơ\ thôn Tà Chí Lừ, xăh La Pán Tẩn hlôi ako\m lơ jơhngơ\m păng đon lăp, muih choh “pơ ‘lơ\ng” vă hơmang go\ măih” roi năr roi guăng ‘lơ\ng hloh.

Đơ\ng ro\ng minh năr jang hrat, ăh kơmăng, yă Lỳ pơtơm đei tơ oei pơdơh pơma dơnuh păng tơdrong tơroi pơtơm đơ\ng pơyan puih mak âu: groi Hơmang Go\ (Mâm Xôi) păng lơ hơgăt teh na um kung tơ\ xăh La Pán Tẩn noh ưh gơh jang kơlih ưh kơ măh đak. Kơyuơ noh, kon pơlei hơnơ\ng tơ ‘nglaih vei kơpô, rơmo tơ\ na pơrăm kơnong na păng cham char groi teh. Dôm ‘măng thoi noh, unh hnam yă Lỳ athei axong pơlơh băl chă hơlen vei, hơmet ming vă vei lăng kơnong na: (Mă tơdrong vei hơlen ưh đei hrat, mă lei hiong jơ kơyuơ trong vih vơ\t ataih. Mă lei, vă vei xơđơ\ng cham char groi teh Hơmang Go\, unh hnam inh adrin năm tơmang na, hơto\k kơnong, hơmet ming dôm anih răm kơyuơ ‘mi tih, kơpô rơmo pơrăm).

Yă Lỳ ăn tơbăt, vă đei minh Hơmang Go\ guăng ‘lơ\ng nhen dang ei, unh hnam yă găn ga khei năr muih choh hrat hr^n, ưh kơ mơ\ng to# ‘mi vă vei lăng, hơmet ming păng vei ăn kơ hăp guăng ro\ ling lang, hu\i kơ đei kơ Hơmang Go\ âu. Đơ\ng je# đ^ khei 5 rim xơnăm, yă atu\m hăm unh hnam năm kôih hơmet thong pơro đak đơ\ng tu đak truh tơ\ na pơhlom 5km, vă hơmet choh teh, rei tơđăh pơtăm [a.

Yă oei hơdơ\r, hloh 30 xơnăm kơ âu, groi Hơmang Go\ adro# jing minh groi kông nhen dôm groi kông nai. Đơ\ng ro\ng tơ oei băl, bre klo hơkăn yă pơtơm jur tơ\ noh chă muih choh… Hloh 2 khei chă xir hơto\k kơnong, hơto\k gat teh tơmo, ưh kơ mơ\ng măng năr, hăm ‘nhik, kơ[ênh bre klo hơkăn yă hlôi pơjing đei hơgăt na kơtă ăh groi kông kơjung: (Groi kông tơ\ âu lơ tơmo noh tơdrong muih choh tơnap tap, yua răh ‘nhik kơ[ênh xir kôch, io\k răh ti dônh tơmo noh adro# to\ng gat đei 1 truh 2 m2 na. Mă lei kơyuơ ‘meh đei na vă pơtăm [a xa noh klo hơkăn nhi adrin jang kho\m mă đei).

Truh dang ei groi Hơmang Go\ âu ưh adro# ăn unh hnam đei yua đơ\ng 17 truh 20 kơ[ao [a rim pơyan jang, mă oei jing anih tơmang pơhiơ\ hơvơn lơ tơmoi đơ\ng lơ tơring truh hơlen, tơgu\m unh hnam đei thêm xa yua.

Vă [a giơ\ng ‘lơ\ng, vơ\ pran, vei xơđơ\ng kơjung tôm hơto\, unh hnam yă Lỳ athei pơm kiơ\ kơjăp tơdrong pơtho đơ\ng kang [o# choh jang xa, đơ\ng xăi pho\ng truh tang găn păng pơlôch hơdrông pơrang. Mă kăl, vă vei măh đak ăn tơm [a, pơyan jang yơ unh hnam yă duh athei vei hơlen măng năr "gô đak” vih tơ\ na. ‘Nho\ng Hờ A Chua, kon dro\nglo yă Lỳ ăn tơbăt: (Na ataih đơ\ng tu đak, đei dôm j^t unh hnam to\k bo\k pơchoh đak tơ\ na noh unh hnam inh duh athei đei bơngai năm kôih hơmet hơbong thong đak, vă gô đak ro tơ\ na. Minh năr minh ‘nu vei, kơmăng duh athei đei minh ‘nu vei).

Yă Lỳ akhan, yă chơt hơ iă kơlih na unh hnam po hlôi jing minh anih tơmang pơhiơ\ mă đe ư ang kơ apu\ng, kơ dêh char. Kơyuơ noh, unh hnam gô adrin vei lăng groi Hơmang Go\ vă roi năr roi đei lơ bơngai truh tơmang ho\k hơlen. Yă  adoi ‘meh vă jơnu\m pơgơ\r tơring tơre\k hloh dơ\ng vă tơgu\m vei răk tơ[ăk mong um ai ‘lơ\ng ro\ kơ Hơmang Go\: (Unh hnam inh hơpơi xăh tơre\k tơgu\m vă tơdrong pơm jang gơh xơđơ\ng; hơlen lăng đei trong mă yơ vă pơm jang đei minh pơyan dơ\ng ưh?).

Dang ei, rim ăh pơyan đak ro vih nhen le\ kơ pơyan măih truh, tơring groi Hơmang Go\ hơvơn kơ rơbâu ‘nu tơmoi truh tơmang lăng rim năr. Vă dôm tơdrong tơmang âu gơh [ônh hiôk, xơđơ\ng hloh; đơ\ng ro\ng pơdrơ\ng hăm dôm rim unh hnam kon pơlei đei na, lơ\m noh đei unh hnam yă Lù Thị Lỳ, jơnu\m pơgơ\r xăh La Pán Tẩn hlôi ako\m io\k jên, đang kơ noh axong ăn dôm unh hnam đei na; oei dôm yơ noh ‘măn hơmet ming, pơih xă jăl trong to\k tơ\ Hơmang Go\. ‘Nho\ng Hờ A Thành, jang găh Joh ayo\ xăh La Pán Tẩn ăn tơbăt: (Rim unh hnam duh pơm trong hiôk jang hadoi hăm xăh vă vei lăng tơnăp na um kơnao kung, choh chong  thong đak, hơto\k teh tơ\ kơnong na.. vă ăn kơ hăp kơjăp xơđơ\ng).

Xơnăm 2007, cham char ‘lơ\ng ro\ na um kơnao kung kăp g^t tơ\ Mù Cang Chải, dêh char Yên Bái tơpă đei Anih tơm Joh ayo\ - Tơplo\ng kơdâu păng Tơmang pơhiơ\ xơkơ\t jing anih tơmang pơhiơ\ ‘lơ\ng ro\ kơ teh đak. Truh năr 31/12/2019, Thủ tướng teh đak tơle\ch Tơchơ\t kơso# 1954 găh tơdrong pơkăp Anih Gru grua kăp g^t kơ teh đak (‘măng 10) hăm 7 anih gru grua, lơ\m noh đei Anih gru grua ‘lơ\ng ro\ na um kơnao kung Mù Cang Chải.

{ok Nguyễn Tiến Bình, Kơdră Anih Joh ayo\ apu\ng Mù Cang Chải ăn tơbăt: Atu\m hăm Hơmang Go\ tơ\ La Pán Tẩn, lơ\m hloh 7.000 ha na um kơnao kung tơ\ âu oei đei lơ anih hơvơn lơ tơmoi truh. Apu\ng Mù Cang Chải dang ei to\k bo\k oei tơle\ch lơ trong jang vă vei lăng tơnăp tơring klu\ng dơnơm kơ Anih Gru grua kăp g^t kơ Teh đak ‘lơ\ng ro\ Na um kơnao kung Mù Cang Chải; tơle\ch chă hơmet ming, pơ ‘lơ\ng cham char anih gru grua; tơguăt pơtoi tơdrong et xa ako\m pơchơt joh ayo\ juăt jue nhen: et xo\ng [a ‘nao, ako\m pơchơt Gầu tào, teh Pao, pơnăh hră… pơjing đei minh Mù Cang Chải ‘lơ\ng ro\ păng hơvơn lơ tơmoi đơ\ng ataih je# truh tơmang: (Nhôn hơto\k chă tơroi tơbăt pơhlôh, hơto\k xơnong jang ăn lơ kon pơlei băt chă vei lăng păng io\k yua kơjă mu\k drăm kăp g^t; pơtoi jang tơnăp dôm tơdrong hlôh vao găh joh ayo\ kră xơ\ lơ\m rei pơtăm [a na tơ\ na um kơnao kung, atu\m hăm noh, vei răk tơ[ăk mong kơjă joh ayo\ juăt jue lơ\m tơpôl tơguăt hăm joh ayo\ choh jang [a tơ\ na um kơnao kung  vă pơjing lơ tơmam drăm tơmang pơhiơ\ ‘lơ\ng hơ[ăp, tơje# păng kơjăp đunh đai tai xơnăm).

Hăm tơpang ti pơ ‘nam păng hơbe\ch rơgei, kon pơlei Mông tơ\ Mù Cang Chải, lơ\m noh đei unh hnam yă Lù Thị Lỳ hlôi pơjing tơ\ groi kông dôm "um ai” na um kơnao kung guăng ‘lơ\ng chre\ng kơ măt. Vă đơ\ng noh, hăm rim bơngai yơ mă minh ‘măng đei juă jơ\ng truh tơmang tơring na chrih chrai âu, gô ưh kơ lai hiơt păng ‘meh chôt vih tơmang lơ ‘măng dơ\ng.

Lan chih păng pơre nơ\r