VOV4.Bahnar – {ok Y-Ƀhĭ Ayun (bơngai Ê Đê) tơ\ pơlei Hŭk, xăh Čư̆ Mgar, apu\ng Čư̆ Mgar, dêh char Dak Lak tơgua\t hăm tơdrong tanh jo\ng jat đơ\ng xơ\ ki. Rim năr [ok hăt hot tanh hơkă, kơxêng, kơđum... ‘lơ\ng chơchăr kăp g^t. Hăm tơpang ti hơbe\ch hơbal, dôm tơmam mă [ok tanh đei ưh adro# pơyua ăn tơdrong pơm jang, erih xa mă đei răk vei ăn tơdrong tanh kơđum kơđo\ng jo\ng jat jua\t jue.

Năm apong nge# nhơ\n tanh kơđum kơđo\ng jo\ng jat Y-Ƀhĭ Ayun ăh kơsơ\ ‘năr ‘mi. Ăh tơnuh unh lơ\m hnam kơjung tơno\, [ok to\k bo\k oei char tơnanh vă tanh dôm tơmam drăm jua\t jue nhen hơkă, kơxêng, kơđum, kơđo\ng... Tơdrong jang âu kơ [ok ưh adro# đei xa jên tơgu\m kon xâu mă oei tơgop vei răk dôm tơdrong ‘lơ\ng ro\ kơ joh ayo\ kon kông po. {ok Y-Ƀhĭ Ayun tơroi, kơdih po [ok hlôi băt tanh jo\ng jat đơ\ng lăp to\k 16 xơnăm, ăh lăng yă [ok, mih ma tang dôm tơmam yua đơ\ng pơle pơ o phat. Lăp hăm tơdrong jang âu, [ok kơnh^ng hơlen lăng rim tơpang ti pơpơ\, đang kơ noh pơhrăm kiơ\ jăl: “Tơdrong tanh jo\ng jat kơ bơngai Êđê hlôi đei đơ\ng đunh xơ\. Inh tanh kơđum kơđo\ng, hơkă, reo đơ\ng oei tơdăm xơ\ ki. Inh ho\k hơlen đơ\ng mih inh găh trong tanh cho# dok đang kơ noh inh pơm [oi”.

 Kon pơlei tơ\ pơlei Hŭk, xăh Čư̆ Mgar, apu\ng Čư̆ Mgar hlôi jua\t hăm hơkă reo dăh mă kơđum kơđo\ng mă nge# nhơ\n Y-Ƀhĭ Ayun tanh pơjing. Kon pơlei tơ\ dôm pơlei pơla ataih je# adoi truh răt mơ\n. Pho\ dôm anih te\ch pơdro tơmam et xa kon kông adoi truh răt lơ tơmam mă [ok tanh đei.

{ok Y-Ƀhĭ Ayun ăn tơbăt, vă tanh đei lơ tơmam jo\ng jat, ‘nguaih kơ tơdrong hơbe\ch yang ăn, pơkăl bơngai tanh athei đei đon tai đơ\ng chă rơih phat, hre pơle. Đe ‘lo\ xơnăm, jang tơdrong jang âu đunh xơnăm noh kloh kle\ch hloh lơ\m tơdrong rơih tơm phat mă ưh kơ [ơm hơdrông xa, đơ\ng ro\ng kơ noh koh jing rơgăn kơđeh, xơ\k tơ\ to# vă kro ‘mơ\i đang kơ noh pơtơm tanh. Bơngai tanh athei đei tơpang ti pran vă dui tơnanh pơle pơkăp mu\t dih băl; păng mă hơtuch noh gơ\ tơnu\m, io\k hơway hre dăh mă tơlei kươk cho# ăh kơnu\m kơđum kơđo\ng... Ưh adro# gơh tanh kloh kle\ch dôm kơdăn 2, kơdăn 3, mă [ok Y-Ƀhĭ Ayun oei kloh kle\ch lơ\m tơdrong cho# dok chơchăr ‘lơ\ng lơ\m rim tơmam tanh đei, pơjing đei tơdrong kăp g^t hloh: “Athei đei tơdrong hơbe\ch hơbal noh pơtơm gơh tanh dok chơchăr gua\ng ‘lơ\ng. Đei dôm dok lơ\m kơđum kơđo\ng hăm um chư nha#t, um ‘long ‘nhe\t, um gru jơ\ng pơja, pơkao pro, um măt ‘năr pơchră hơdăh, um sem klang, um vuông, um pơkao. Lơ\m noh dok um sem klang noh kăp g^t grasia hloh. Lơ\m pơlei Hŭk âu adro# inh đe\ch gơh tanh dok um âi. Xơ\ ki, lai yơ đe nge# nhơ\n tanh đei 7 to\ kơxêng kơđum đei dok um sem klang noh đei xoi tơbeh kơ jơhngơ\m jăn. Dôm kơđum kơđo\ng jo\ng jat noh gô đei ‘nhăk axong ăn đe mih ma ‘nho\ng oh lơ\m unh hnam”. 

 Tanh jo\ng jat kram pơle phat jing tơdrong jang jua\t jue đơ\ng kră xơ\ kơ bơngai Êđê, mă lei dang ei ưh gan đei bơngai băt tanh, mă kăl noh găh trong dok chơchăr ‘lơ\ng kăp g^t hăm rim tơmam tanh đei.

Vă keh đang minh tơmam tanh pơjing gơh gua\ng ‘lơ\ng noh huach lơ đak pơ uh, kơchăng lơ\m rim jăl anih tanh, noh hăm tơdrong erih chăl ‘nao dang ei đe boăl mơlôh ưh kơ đei klưh lăp hăm tơdrong jang jua\t jue âu. Kơyươ noh, [ok Y-Ƀhĭ Ayun hơpơi ‘moih gơh pơtho ăn kon xâu vă atu\m vei răk tơ[ăk mong tơdrong jang tanh kơđum kơđo\ng jo\ng jat kon kông: “Dang ei lơ boăl mơlôh tơhăt kơ pơchơt hloh, ưh kơ ‘meh ho\k hơlen tanh kơđum kơđo\ng jo\ng jat ôh. Inh hơvơn đe mon, đe tơdăm lơ\m pơlei năm tơ\ hnam inh pơhrăm. Ăh inh oei pran, oei erih noh gơh pơtho ăn kon mong tanh jo\ng jat, găh khôi jua\t kơ bơngai Êđê bơ\n, ning mônh kơnh vih hăm yă [ok dơnơm bơih noh ưh đei bu pơtho pơhrrăm ăn”.

 ‘Meh vă hăm tơdrong klưh lăp păng dăp đon dăp bơnôh pơtho pơdjoi đơ\ng đe nge# nhơ\n, dôm bơlit ‘lơ\ng ro\ hloh păng tơmam  drăm tanh pơjing kăp g^t, [enh kơ gru grua joh ayo\ kon kông kơ hơdrung bơngai Êđê ưh kơ lai hiơt hiong.

H'Zawut /VOV-Tây Nguyên

Lan: Tơ blơ̆