VOV4.Bahnar – Kiơ\ khôi juăt kơ bơngai  Ê Đê, đơ\ng oei 'la#p, đe hơ ioh drăkăn hlôi đei yă păng me\ pơtho ăn tanh brai. Vă ăh tih vơ\, dôm hlak che tanh, khăn pu\ kơyuơ đe hơdruh pơm tơle\ch ưh adro# pơm tơno\ hơkâu jăn, mă oei jing dôm tơmam plang ăn găh hnam dro\ nglo [ơ\t “io\k” klo. Tanh brai kơyuơ noh đei lăng jing tơdrong pơkăp ăn tơdrong gơh rơgei hăm đe drăkăn Ê Đê. Hrei âu, hăm tơpang ti hơbe\ch rơgei đơ\ng đe pơmai oh tơ\ Đăk Lăk, tơdrong tanh brai to\k bo\k đei pơdjoi, ưh adro# vei răk tơ[ăk mong um ai joh ayo\ juăt jue, mă oei pơjing chăl đe drăkăn gởh ơgei, hơbe\ch hơbal pơjing tơmam tanh jing tơmam drăm gơh te\ch răt, hơto\k io\k yua ăn unh hnam păng tơpôl. {ai chih hơnăn  “Tanh brai – tơmam pơkăp hơbe\ch hơbal dim rơnim”, tơroi găh tơdrong âu.

 Hăt hot hăm không tanh, dônh rim djoi brai pơdok ăn hlak che tanh, nge# nhơ\n H’Blong Knul tơ\ pơlei Ja, xăh Ea Trul, apu\ng Krông Bông tơroi, khôi kơ bơngai Ê Đê, đơ\ng oei ‘la#p, đe hơ ioh drăkăn hlôi đei yă, đei me\ pơtho tanh brai. Dôm hlak che, khăn pu\, tơpen dăh mă hơbăn ao tanh ưh adro# ‘măn yua lơ\m unh hnam, mă oei jing dôm tơmam ‘măn plang vă tơ[ôh tơdrong rơgei kơ hơdruh Ê Đê ăh truh xơnăm “io\k” klo, dăh mă ‘măn pơm tơmam axong lơ\m dôm tơdrong kăp g^t, pho\ jing mu\k drăm ăn bơngai lôch hơchăng:  Inh băt tanh đơ\ng to\k 15 xơnăm, truh dang ei ăh hlôi đei kon xâu noh inh kloh kle\ch găh tanh. Đơ\ng lăm ho\k inh pơtho noh đei lơ bơngai băt tanh păng đei io\k hơpăh kơjung [ơ\t năm pơlong duh nhen pơtoi hơmet tơdrong jang tang brai âu.

 Atu\m hăm me\ tanh brai vă tom te\ch ăn tơmoi chih măt, pơmai H’Giang Knul ăn tơbăt, pơđ^ 3 ‘nu pơmai oh lơ\m hnam adoi băt tanh brai kloh kle\ch lơ hơbăn ao hru\k kơ bơngai Ê Đê: Mă blu\ng ho\k adoi tơnap, mă lei đunh noh juaih, nhen băt chă dui brai, băt tanh, băt x^t tong ao kiơ\ dok juăt jue kơ bơngai Ê Đê.

Adoi nhen dôm hơdrung kon kông tơ\ Tây Nguyên, bơngai Ê Đê xơ\ yua kơpaih vă dui pơjing brai tanh. Tơdrong pơjing um ai kơdih, [ônh băt hơdăh lơ\m hơbăn ao tanh kơ bơngai Ê Đê jing um pơdok hăm dôm pơn^k đak tơm noh găm, brê, dreng, jơk păng kok. Hloh 60 xơnăm tơguăt hăm không tanh, yă H’Nun Byă, tơ\ pơlei Cư Êbông, xăh Ea Kao, plei tơm Buôn Ma Thuột ăn tơbăt, kơpaih đơ\ng ro\ng kơ pe\ đang noh đei teh mă rơmươn, dui brai đang kơ noh nhôm tong pơn^k hăm trôk, hla, [um, rơh dăh mă kơđoh ‘long bri. Ăh hlôi đei djoi brai hăm pơn^k đak lăp kơ đon, đe gô dui brai tơ\ không tanh, dônh brai păng tanh brai kiơ\ um pơdok mơ\ng kơ vă:  Dok brai tanh đe hơnơ\ng dok hăm brai kok, găm păng brê noh mă lơ. Đei lơ um dok, kơloăi 15, 17 djoi brai duh đei, 27 djoi brai duh đei, pho\ 35 djoi brai duh đei mơ\n. Tơnap hloh noh kngăm, kơloăi dok pơm hơdăh um mă kơdih ‘meh dok pơro\.

Dok pơro\ brai tanh hơnơ\ng tơbang dôm um ai tơguăt hăm tơdrong erih rim kơ năr. Noh jing kon xem, kop, chu chă’ dôm hơdre\ch hla pơkao, tơm ‘long nhen kơtonh, plei tram dăh mă dôm tơmam yua rim năr nhen hơpuăl, hnam rôm ‘nâu nai hia. Kiơ\ rim kơloăi hơbăn ao tanh, bơngai Ê Đê gô đei trong dok pơro\ păng pơkăp um dok phara băl. Dro\nglo hơnơ\ng văr tơpen, oei hơkâu hoh dăh mă hru\k ao tanh ko\ng ti kơjung ako ao d^l v^l. Ao dro\nglo noh kăp g^t kơlih che tanh kơjung brê tơ\ anăp kơtơh đei pơro\ hăm um xem grơ\. Dôm trong dok rok 2 păh ao, ko\ng ao, noh pơro\ um ‘nă grai dăh mă xem grơ\, pơtih ăn tơdrong pran jăng păng tơdrong hơpơi pơm jang lơ\m chamc har. Drăkăn noh hru\k hơbăn văr atu\m hăm ao tơmơ\t kơ\l pơgăn. Hơbăn tanh drăkăn Ê Đê noh hlak che tanh xă, ăh hru\k noh văr tăp dăr hlie\ng pơdu\k, kơjung truh kơ ‘nơl jơ\ng. Hơbăn ao hru\k rim năr noh tanh [ônh hloh, um pơdok ưh đei tơnap kiơ. Găh hơbăn ao tanh ‘măn ăn ‘năr et xa noh đei tanh pơdok tơnap hloh, pơn^k đak adoi [rông [rang păng um pơdok đei tanh pơgăn tong ane# hơbăn văr, ko\ng ti, ko\ng ako.

Um pơdok lơ\m hơbăn ao tanh oei tơbang tơdrong pơdro\ng păng anih dơ\ng kơ bơngai hru\k. Kiơ\ kơ nge# nhơ\n H’Yar Kbuôr, tơ\ pơlei Kla, xăh Drai Sap, apu\ng Krông Ana, bơngai Ê Đê đei kih thuơ\t dok kteh, đei lăng jing tơdrong tơm kơ joh ayo\ lơ\m dok pơro\ che tanh. ‘Nâu jing kih thuơ\t yua pơdok hăm 2 pơn^k đak brê – kok tơroh băl tơguăt hăm cho# găr chơmei dăh mă găr gao đei tơroh ăh ko\ng ao dăh mă tơpen, hơbăn văr: Kih thuơ\t kteh noh bơngai Ê Đê xơ\ ki hơnơ\ng yua dok ăn hơbăn ao ‘măn hru\k ăh et xa, xet xoit ơbeh kơ bơngai pơdro\ng. Kteh noh kih thuơ\t tơnap, ưh kơx^ bơngai yơ duh gơh bơ\ păng hrei âu duh ưh đei lơ bơngai ho\k gơh ôh.

Đơ\ng dôm um pơdok kăp g^t, rim drăkăn Ê Đê đei kơdih trong pơcheh dok pơro\ kơ po, pơjing dôm um dok ‘nao, hrâu pơn^k vă tanh pơjing đei che tanh ‘lơ\ng hloh. Kiơ\ kơ yă H’Yam Bkrông, tơ\ pơlei Tơng Jú, xăh Ea Kao, plei tơm Buôn Ma Thuột, rim hlak che tanh đei hram đon bơnôh kơ bơngai drăkăn. Mă băt tanh ăh khei năr rơvơn, mă lei vă pơjing đei minh che tanh juăt jue noh athei kơchăng, hơbe\ch păng hiong lơ jơ ‘năr, đak pơ uh. Kơyuơ noh che tanh đei lăng jing tơdrong pơkăp găh hơbe\ch hơbal gơh rơgei păng pơ ‘năm kơ hơdruh Ê Đê: Tanh đei minh hla che noh hiong măh truh 1 xơnăm pơtơm đei, lơ tơdrong jang: teh rơmươn kơpaih âu, dui brai, đang kơ noh tong pơn^k, dui brai lơ\m không tanh đang kơ noh pơtơm gơh tanh. Tanh đang minh hlak che bơih noh x^t pơtoi dôm hlak dih băl noh gơh jing hlak che hơbăn ao noh huach đunh khei năr.

Lan chih păng pơre nơ\r