Hơla tơm ‘long tih jê̆ đak hơdrâm, pơplơ̆h đak tơ nglang ro, yă H’Djuôn Niê (amí Tuir), tơ̆ plei Phơng, xăh Ea Tul, apŭng Cư Mgar, dêh char Đắk Lắk oei hơri hơ ‘mon ngôi tơdrong hơ ‘mon ‘nao hŏk đei. Tơdrong hơ ‘mon tơroi kơ Dăm Yi, lơ̆m nŏh đei lơ trong tơroi truh đak hơdrơ̆m plei Sah B, xăh Ea Tul hrei ‘nâu. Yoa ‘nao hŏk kơna yă oei tam mă rơbot lơ. Yă H’Djuôn ăn tơbăt, ƀât tŏk bŏk sơnăm âu ki, yă vang hŏk tơ̆ lăm pơtho hơri hơ ‘mon pơgơ̆r tơ̆ xăh Ea Tul. Lơ̆m 2 khei, yă đei mơ̆ng lơ bơngai tơroi dôm tơdrong hơ ‘mon tôch hơiă đơ̆ng bơngai Rađe, pơtho tơƀôh trong jô̆ pơđơ̆k, hơri pơđơ̆k kiơ̆ tơdrong hơ ‘mon âu.

Đơ̆ng rŏng vă jê̆ 20 sơnăm lăm hŏk ‘nao đei pơih hơlơ̆k dơ̆ng kơna mưh kơ tơ̆ng đe tơroi ‘nŏh yă năm chih măt vang hŏk hloi: “Kơdih kâu inh mă hơri, hơxoang inh ‘mĕh hŏk ngăl. Yoa thoi nŏh mă lăm hŏk ‘nâu inh tôch hơiă, păng vă adrin hŏk vă ning mônh kơnh gơ̆h tơroi dơ̆ng ăn kon mon lơ̆m hnam dôm tơdrong inh hŏk đei, hơpơi ‘mĕh đe kon sâu gơ̆h hlŏh kơ ba dơ̆ng yoa chăl hle đei hŏk pơhrăm ‘lơ̆ng hơiă ƀiơ̆. Jô̆ hloi hơri ay-ray, kưt, hơri pơyong jô̆ pơđơ̆k ‘mĕh kon sâu hŏk đĭ vă chĕp vei.

Lăm pơtho hơri hơ ‘mon yoa Anih vei lăng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, tơplŏng kơdâu păng chă tơmang lăng Đắk Lắk pơgơ̆r tơ̆ xăh Ea Tul găh tơdrong jang Chĕp vei păng tưk tơiung dôm tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă tơ̆ dêh char Đắk Lắk. Tơdrong jang đei Anih jang hơdoi hăm apŭng plenh tĕh dêh char Jeollabuk (Hàn Quốc) tơgŭm. Đei vă jê̆ 30 ‘nu bơngai hŏk ‘nŏh jĭ kon pơlei bơngai Rađe tơ̆ xăh Ea Tul vang hŏk hơnơ̆ng 3 gơmăng 1 giĕng.

Vang pơtho, ngê̆ nhơ̆n Y Dhin Niê (ama Ruin), tơ̆ plei Tría, xăh Ea Tul tơroi: kơdih kâu ‘nhŏng gơ̆h hơri hơ ‘mon kiơ̆ đơ̆ng vang hŏk tơ̆ lăm hŏk găh roi hơ ‘mon sơnăm 2004 yoa ngê̆ nhơ̆n rơgei Y Wang H’Wing pơtho ăn. Đơ̆ng noh truh dang ei, ‘nhŏng hơnơ̆ng năm tơ̆ lơ tơring chă tơroi tơdrong hơ ‘mon păng dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng hơdrĕch kơdih truh tơ̆ lơ tĕh đak. Dang ei đei lăm pơtho, ‘nhŏng đei dơ̆ng tơdrong ‘lơ̆ng vă roi tơƀôh dôm tơdrong kơdih kâu hlôh vao vă kon pơlei băt păng chĕp vei dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng: “Kơdih kâu inh tôch ‘mĕh chĕp vei yoa inh đei đe yă ƀok chăl adrol roi tơƀôh ăn. Inh pơtho ăn bơngai hŏk tơdrong hơ ‘mon Dăm Yi. Tơdăh đe sư ‘mĕh hŏk dơ̆ng lei inh vă pơtho ƀai nai dơ̆ng. Inh ‘mĕh pơm thoi yơ vă bơngai hŏk gơ̆h rơbot, gơ̆h ƀlŏk, chĕp vei păng pơtho ăn dôm bơngai ‘mĕh hŏk nai dơ̆ng.”

Hơdai hăm pơih lăm pơtho hơri hơ ‘mon tơ̆ xăh Ea Tul, lăm pơtho jô̆ nơ̆r pơđơ̆k đơ̆ng bơngai Rađe kŭm đei pơgơ̆r tơ̆ xăh Cuôr Dăng, apŭng Cư Mgar. Lăm đei hlŏh 20 ‘nu bơngai hŏk, mă lơ ‘nŏh đe druh dăm bơngai Rađe tơ̆ xăh kiơ̆ hŏk. Dôm bơngai hŏk đei roi tơƀôh dôm tơdrong ƀơm truh nơ̆r jô̆ pơđơ̆k, trong hơri pơ ‘yoi, hơri jô̆ pơđơ̆k, roi tơbăt dôm ƀai hơri đei nơ̆r jô̆ pơđơ̆k lơ̆m tơdrong arih xa rim năr.

Mŏ H’Tuyết Niê, tơ̆ plei Cuôr Dăng A, xăh Cuôr Dăng, apŭng Cư Mgar pơma: “Kiơ̆ đơ̆ng dôm lăm hŏk, ŏh đei mơ̆ng, hŏk đei lơ tơdrong vă ning mông kơnh roi tơƀôh ăn kon sâu dơ̆ng, vă đe sư băt dôm ƀai hơri Kưt, Ay-ray âu, chĕp vei dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng yă ƀok sơ̆, vă dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng bơngai Râde huei kơ hiơt hiong.”

Kŭm hăm dôm lăm pơtho hơri hơ ‘mon, jô̆ nơ̆r pơđơ̆k Rađe, Anih vei lăng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, tơplŏng kơdâu păng chă tơmang lăng Đắk Lắk oei pơih lăm pơtho tôn chĭng Arap hơdai hăm hơxoang kơ bơngai Jarai tơ̆ xăh Ea Sol, apŭng Ea H’leo; ƀơk chĭng chêng păng hơbăn ao tanh ăn dôm khul tôn chĭng, khul hơri hơxoang. Anih vei lăng oei năm dăr lăng, chih akŏm dôm ƀai chĭng, nơ̆r pơma pơđơ̆k đơ̆ng bơngai Rađe vă chih hơmet, in lơ̆mn hla ar.

Ƀok Lại Đức Đại, Phŏ Kơdră Anih vei lăng jŏh ayŏ kơ dŏxoang, tơplŏng kơdâu păng chă tơmang lăng Đắk Lắk ăn tơbăt, hăm tơdrong tơgŭm đơ̆ng Anih jang hơdoi hăm apŭng plenh tĕh kơ dêh char Jeollabuk (Hàn Quốc), dôm tơdrong chĕp vei jŏh ayŏ kơ dŏ xoang tơ̆ tơring đei tơlĕch jang pran ‘lơ̆ng. ‘Nâu jĭ sơnăm mă 2 dêh char Jeollabuk tơgŭm ăn Đắk Lắk, jên tơgŭm tŏk truh 55 rơbâu USD: “Dêh char Jeollabuk tơchĕng ‘lơ̆ng tơdrong jang hơdoi đơ̆ng dêh char Đắk Lắk păng đe sư hlôi hơtŏk dơ̆ng jên tơgŭm. Roi đunh đe sư roi ƀôh tơdrong tơgŭm ‘nŏh tôch gĭt kăl, đei yoa ‘lơ̆ng ăn tơdrong arih xa tơpôl lơ̆m tơdrong chĕp vei păng tưk tơiung dôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng chĭng chêng păng dôm tơmam jŏh ayŏ nai. Đơ̆ng tơdrong tơgŭm kơ dêh char Jeollabuk bơ̆n ƀôh hơnăp jang đơ̆ng bơ̆n lơ̆m tơdrong chĕp vei păng tưk tơiung dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng âu athei năng kăl hlŏh dơ̆ng. Tĕh đak boăl, dêh char boăl đei đon ‘lơ̆ng vă chĕp vei tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang bơ̆n, thoi nŏh kơdih kâu bơ̆n ưh kơsĭ bu ôh athei adrin lơ hlŏh 2 ‘măng, 3 ‘măng dơ̆ng pơtêng hăm dôm tơdrong bơ̆n adrin adrol ki.

Dêh char Đắk Lắk dang ei đei 3 tơmam jŏh ayŏ kăp gĭt kơ tĕh đak ‘nŏh đei: Tơdrong hơ ‘mon Rađe đei chih tơbăt sơnăm 2014; Nơ̆r pơđơ̆k Rađe păng phet et soi hơiă kơ sơnăm arih sot bơngai M'nông đei chih tơbăt sơnăm 2022. Hăm dôm lăm pơtho oei pơgơ̆r gô tơgop ‘lơ̆ng hlŏh dơ̆ng vă tưk tơiung dôm tơdrong jŏh ayŏ kăp gĭt âu lơ̆m tơpôl, đơ̆ng nŏh pơm hơtŏk tơdrong đei yoa đơ̆ng tơdrong chĕp vei dôm tơmam jŏh ayŏ kơ dŏ xoang kăp gĭt âu tơ̆ hơnăp kơnh.