VOV4.Bahnar  - Lơ\m dôm xơnăm tơje# âu tơ\ lơ pơlei pơla kon kông tơ\ dêh char Kon Tum đei lơ khul pơdreh tơdra hri mă lơ đe tơdăm hơmuh vang ako\m. Anih kăp g^t kơ khul pơdreh tơdra hri âu noh đei boăl mơlôh chă chih ako\m, pơdăh tơdra hri juăt jue kon kông po hăm tơdrong dăp đon dăp bơnôh. Tơpă ăn [ôh tơdrong jang kơ khul mơlôh pơdreh tơdra hri juăt jue hlôi pơlan xă đon lăp kơ tơdra hri păng tơgop vei răk tơ[ăk mong kơjă joh ayo\ juăt jue lơ\m tơdrong erih rim năr kơ kon pơlei.

          Pơgê 'năr tơdrau rim gie\ng, khul pơdreh tơdra hri đei 15 'nu mơlôh, bơngai Bahnar hơdrung Rơngao tơ\ pơlei Đăk Yo, xăh Hơ Moong, apu\ng Sa Thầy ako\m pơhrăm. Tôm bơngai ako\m lơ\m khul noh kloh kle\ch găh tap đinh pút, pơdreh ch^ng chêng, pơdreh chêng tơmo, pơ\t pơng, hơgơ\r păng bro\ nai. Hơdăh nhen boăl A Não, 20 xơnăm, gơh pơdreh kloh kle\ch tôm tơmam pơre tơdra: “Nhôn kơdih chă pơhrăm je# 2 xơnăm kơ âu bơih. Nhôn pơhrăm noh hơ iă, lăp đon. Tap pơ\t pơng noh hăp re pha, chêng tơmo noh re nhen kơ tơkơi đak tơ\ kông. Kơyuơ lăp đon noh nhôn ako\m pơhrăm tơmam pơre tơdra âu xo# xôn lơ\m đon”.

Kơdră khul mơlôh pơdreh tơdra kơ pơlei Đăk Yo A Chiêng, 21 xơnăm ăn tơbăt, khei năr tơ iung pơjing khul đunh kơ âu 3 xơnăm adoi [ơm lơ tơnap tap. Chă đei bơngai vao găh tơdra hri adoi tơnap, hơvơn đe xư vang jang lơ\m khul noh roi tơnap hloh. Bơngai noh oei ho\k, bơngai noh ưh rơvơn hăm tơdrong jang mir, păng đei hloi tơdrong ưh kơ pơ\n. Cho\ng mă gơnơm đon lăp hăm tơdra juăt jue, tơdrong tơgu\m hơlêm đơ\ng kon pơlei, khul pơdreh tơdra đei tơ iung pơjing hăm bơngai mơlôh hloh lơ\m khul pơtơm 16 xơnăm, 'lo\ hloh noh 25 xơnăm păng adoi tam mă đei ho\k tơ\ lăm pơtho găh tơdra hri: “Inh adoi nhen rim bơngai nai đe\ch, inh duh ưh kơ băt kiơ pơdreh tơdra hri ôh. Inh pơhrăm dar deh đe\ch. Rim kơsơ\ inh truh tơ\ âu pơhrăm. Tơdra mă âu noh inh pơdreh ăn đe boăl mơlôh nai ning mônh kơnh đe ye\t [oi kiơ\, đe xư [ôh inh pơdreh noh đe lăp păng ning nai kơnh gô pơtăl inh”.

Gơnơm pơ ‘nam pơhrăm hăm đon lăp, truh dang ei khul pơdreh tơdra mơlôh kơ pơlei Đăk Yo hlôi kloh kle\ch pơhlom 100 [ai pơdreh tơdra. Lơ\m noh je# 50 [ai hri kră xơ\ mă bơngai Bahnar hơdrung Rơ Ngao hơnơ\ng yua lơ\m tơdrong et xa kơ pơlei pơla nhen: Et xo\ng [a ‘nao, et xoi hơdra#m đak, Et to\k Riing ‘nao... A Luyến, pơdreh tơdra tơ rưng ăn tơbăt, vă ke\ đei “kơso# jên” brăm [iơ\ hrei âu, rim bơngai lơ\m khul pơđăp kho\m mă “kloh kle\ch” rim tơdra. Đơ\ng ro\ng drơ\ng nơ\r axong ăn rim bơngai lơ\m khul pơhrăm kơdih hăm tơdra kơ po, truh ăh kloh kle\ch noh ako\m jing minh khul vă atu\m pơdreh dih băl: “Mưh [ai tơnap noh pơhrrăm đơ\ng 4 truh 5 năr. {ai kơđeh, [ai [ônh noh pơhrrăm đơ\ng 2 truh 3 năr noh gơh bơih. Lơ\m gie\ng noh 2 năr pơhrrăm ăh ‘năr pơđăm păng ‘năr tơdrau. Mưh mă đei tơdrong ako\m et xa dăh mă đei ‘năr lêh g^t noh hơvơn ako\m lơ hloh. Inh [ôh joh ayo\ juăt joe tôch ‘lơ\ng ro\”.

Pơlan xă đon lăp kơ tơdra kră xơ\, khul pơdreh tơdra mơlôh kơ pơlei Đăk Yo đei io\k tơdrong tơgu\m hăt hot đơ\ng kon pơlei ataih je#. Tơdrong đei jơnei tơm noh jing trong vă đe boăl mơlôh pơlei Đăk Yo pơjing Khul hơxuang hơ ioh ie\ pơtm 10 xơnăm. {ok Trần Công Thanh, Pho\ Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh Hơ Moong, apu\ng Sa Thầy xơkơ\t, âu jing tơdrong xo# lơ\m vei răk tơ[ăk mong kơjă joh ayo\ kră xơ\ kơ kon pơlei Bahnar hơdrung Rơ Ngao: “Xăh adoi đei đe nge# nhơ\n mă lei đe nge# nhơ\n dang ei adoi ‘lo\ xơnăm bơih, ưh kơ grăng. Đe mon tơ\ âu noh ako\m găh joh ayo\ ch^ng chêng  noh jing   minh tơdrong xo# vă vei răk tơ[ăk mong um ai joh ayo\ kon kông tơ\ tơring”.

Vang ako\m hăm đon lăp, khul pơdreh tơdra mơlôh Bahnar hơdrung Rơ Ngao tơ\ pơlei Đăk Yo, xăh Hơ Moong, apu\ng Sa Thầy, dêh char Kon Tum to\k bo\k oei vei răk tơ[ăk mong kơjă joh ayo\ tơdra hri kră xơ\ kơtă lơ\m tơdrong erih rim kơ năr kơ kon pơlei. Dôm tơdra ‘lơ\ng hiôk hơ ‘ngươ\u kơ tơhưch hơdruh tơdăm, đon bơnôh unh hnam păng đon băt kơ pơlei pơla, teh đak hơnơ\ng ang bang tơ\ pơlei Đăk Yo to\k bo\k tơgop pơm pơ ‘lơ\ng pơguăng joh ayo\ đon lăp kơ kon pơlei tơring âu.

Lan chih păng pơre nơ\r