Hơnơ̆ng ăh jê̆ đĭ xơnăm, truh hăm rim pơlei pơla yơ kơ bơngai Bahnar tơ̆ hơgăt teh Tây Nguyên tô̆ ‘mi kial, noh ƀôh um ai rim bơngai tŏk bŏk tơ oei tăp dăr ge tơdrô tơ̆ Rông. Đe xư atŭm xô̆ hơ̆k pơtruh dôm tơdrong hơpơi ‘moih ‘lơ̆ng hơ iă ăn pơlei pơla, ăn rim măt bơngai. Noh jing khôi et xoi kŭp bơnê kơ yang hơpang đơ̆ng kon pơlei Bahnar tơ̆ apŭng K’Bang, dêh char Gia Lai.
Đe kră pơlei akŏm xơkat lơ̆m et xoi kŭp bơnê kơ yang hri. Um: Đất Việt
Kiơ̆ khôi kră xơ̆, et kŭp bơnê kơ yang hơpang đơ̆ng bơngai Bahnar đei pơgơ̆r kiơ̆ 2 trong, dăh mă lơ̆m pơlei đei tơdrong vang akŏm đơ̆ng kră pơlei dăh mă pơgơ̆r kiơ̆ rim kơdih tơ ‘ngla. Ƀok Đinh Ply tơ̆ apŭng K'Bang, dêh char Gia Lai akhan, bơngai Bahnar hơnơ̆ng đei khôi et kŭp bơnê kơ yang hơpang hlôi pring vei ăn kơdih po ăh đe xư pơtơm minh tơdrong jang kiơ noh. Ăh tơdrong jang keh đang mă ưh đei răm kiơ ăn tơ ‘ngla jang noh bơngai Bahnar gô pơgơ̆r et kŭp bơnê lơ̆m unh hnam. Khôi juăt âu ƀônh ƀŏ vă hmach bơnê hăm tơmam plang xoi noh tơdrô atŭm hăm plei ‘long xa, mưh đei ier, nhŭng noh roi ‘lơ̆ng hloh, mă lei ưh đei pơkăl ôh. Ƀok Đinh Ply ăn tơbăt: "Nhen tơdrong athei năm jang yă kiơ noh đơ̆ng hnam truh anih mă yơ. Đe xư jing bơngai chă vih vơ̆t truh tôch, lai yơ đang noh chôt vih pơgơ̆r et xoi kŭp bơnê kơ yang hơpang tơ̆ tơring noh kơlih hlôi pring vei ăn tơjrâ̆m pŭn ai, tơdrong jang gơh hloh hlăng"
Lơ̆m pơlei, et kŭp bơnê kơ yang hơpang kơ bơngai Bahnar noh pơgơ̆r tih hloh hăm tơdrong atŭm tơgop đơ̆ng rim unh hnam, rim bơngai. Vă hơmet ăn ‘năr et xoi, adrol kơ noh minh khei, rim bơngai lơ̆m pơlei hop akŏm pơđăp hăm dih băl axong tơdrong jang. Dôm tơdrong jang hrat nhen pơ ‘nguaih, hơmet Rông adoi nhen dôm tơdrong jang hơmet tơmam plang nhen ier, nhŭng, adoi đei đe drŏnglo lơ̆m pơlei glơng jang. Đe drăkăn noh jang dôm tơdrong jang hơ iơch hloh nhen hơmet tơmam xa, tơmam xoi plang ăn kơ yang hơpang.
Găh ‘năr pơgơ̆r et xoi, kră pơlei gô pơđăp hăm rim unh hnam păng dôm bơngai mă đei kon pơlei lui yom vă pơdrơ̆ng ‘năr pơgơ̆r et xoi. Ƀok Đinh Ply ăn tơbăt dơ̆ng: "Vă et xoi kŭp bơnê, ba athei drơ̆ng hăm kon pơlei, đe xư pơđăp đang ‘mơ̆i noh pơtơm pơgơ̆r hŏk hôp kon pơlei vă xơkơ̆t ‘năr gô pơgơ̆r et xoi. Ba athei xơkơ̆t ‘năr yơ ƀlep păng ƀônh hloh ăn kon pơlei rơvơn hloh noh iŏk ‘năr mă noh. Mă lei ba athei pơđăp hăm unh hnam hăm kon pơlei noh đe xư pơtơm gơh xơkơ̆t jơ ‘năr, ƀơ̆t doh đe xư oei tơ̆ hnam akŏm atŭm băl rim bơngai jang minh tơdrong".
Lơ̆m tơdrong akŏm pơđăp, tơmam plang xoi ăn kơ yang hơpang đei rim bơngai tơrĕk hloh. Kiơ̆ khôi rim xơnăm noh đei ier, nhŭng dăh mă bơbe. Mă lei, mưh adrol kơ noh kon pơlei hlôi et xoi apinh xơnêp xơnua noh đơ̆ng rŏng gô xơkơ̆t ‘năr pơgơ̆r et xoi kŭp bơnê hăm tơmam plang kăp gĭt hloh noh ƀuh kơpô. Atŭm hăm noh, tôm tơmam plang gô đei tơgop kiơ̆ tơdrong kĕ đei đơ̆ng rim unh hnam. Ăh jơnŭm kră pơlei, rim unh hnam hlôi drơ̆ng nơ̆r pơgơ̆r et xoi noh rim bơngai axong tơdrong jang, hơmet tơdrô, ‘nhĕm... vă truh ‘năr et xoi noh atŭm băl năm truh tơ̆ Rông pơgơ̆r et xa.
Et xoi kŭp bơnê đei bơngai Bahnar pơgơ̆r ăh khei 12 rim xơnăm, ăh rim tơdrong jang tơ̆ mir hlôi keh đang, ƀa hơƀo hlôi đei ‘măn lơ̆m xum. Ăh pơgê ‘năr et xoi, kră pơlei tang măt xơkat hăm yang hơpang, hơvơn đe yang vih et xa. Tang măt ăn kon pơlei, kră pơlei dơ̆ng ăh tong anê̆ Rông kơtă ah anăp tơmam xoi plang, pơtơm xơkat hơvơn yang hơpang vih et xa. Kiơ̆ kơ ƀok Đinh Tinh, tơ̆ apŭng K’ Bang, d/c Gia Lai, et kŭp bơnê kơ yang hơpang jing tơdrong kŭp bơnê kơ đe yang hlôi pring vei ăn pơlei pơla lơ̆m dôm xơnăm kơ âu, hlôi vei vêr kon pơlei ưh đei ƀơm jĭ pơlŏ trŏ tơngiĕt, vă rim tơdrong adoi xơđơ̆ng, dôm tơdrong kơnê̆ hloh hlăng: "Ba xoi tơbeh kơ yang apinh ăn pơlei pơla ưh đei ƀơm jĭ pơlŏ. Bơngai yơ jĭ pơlŏ duh adoi xoi kơ yang vă dăh tenh grăng pran. Dăh mă đei tơdrong kiơ kăp gĭt lơ̆m unh hnam, lơ̆m pơlei noh duh xoi kơ yang"
Et xoi kŭp bơnê kơ yang hơpang đơ̆ng bơngai Bahnar đei pơgơ̆r ăh pơgê, găh khôi xoi tơbeh đunh lơ̆m 1 jơ hăm tôm khôi xơkat kơ yang hơpang, pơtrruh dôm tơdrong hơpơi đei xơnêp xơnua păng phĭ tơtŏ ăn kon pơlei. Kiơ̆ atŭm hăm nơ̆r xoi noh jơva chĭng chêng. Kơlih kiơ̆ khôi bơngai Bahnar, adrô̆ gơ̆ng ga atŭm hăm jơva chĭng chêng mă hơvơn đei yang hơpang truh. Noh jing trong vă kon bơngai tơroh hăm yang hơpang, pơtrruh dôm tơdrong hơpơi ‘moih kơ po.
Viết bình luận