VOV4.Bahnar - Et soi kơ ƀok Pơ tao Hùng sơ năm ‘nâu, kŭm hăm lơ tơ drong jang tơm tơ̆ Hnam soi Đền Hùng (dêh char Phú Thọ) hăm hơ năn: "Sĭt pơ sêh chăl tơm a, groi tĕh Ƀok Pơ tao tơm dơ nơm Hùng Vương", tơ̆ plt Cần Thơ, Anih tơm vei lăng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, tơ plŏng kơ dâu păng chă tơ mang lăng jang hơ doi hăm Dơ nŏ anih vei lăng kon pơ lei plt Cần Thơ pơ gơ̆r et hơ tŏk Hnam soi kơ Ƀok pơ tao Hùng. Anih âu vă pơ yoa ăn tơ drong soi kơ kŭh, lui yom kơ Ƀok Pơ tao Hùng kiơ̆ tơ drong hơ pơi ‘mĕh đơ̆ng lơ kon pơ lei tơ̆ tơ ring Tĕh tơ măn đak krong Cửu Long. Atŭm hăm ‘nŏh, ‘nâu kŭm jing anih chă tơ mang lăng tôch sĭt đei hơ mĕng gô sơng đei lơ tơ moi truh ngôi. Kŭm hăm tơ drong gĭt kăl âu, jĭ dôm tơ drong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang tôch hơ iă nhen: Pơ gơ̆r Hơ ri Đờn ca tài tử tĕh đak ‘măng mă III păng Lêh pơm Ƀĕng chăl kră sơ̆ kơ tơ ring Pơ băh ‘măng mă IX tơ̆ Cần Thơ sơ năm 2022.

Hăm hơ nih pơm tôch hơ iă, ƀĕng tơ drong juăt, hnam soi ƀok Pơ tao Hùng tơ̆ plt Cần Thơ pơ jing đei anih tôch 'lơ̆ng vă chă tơ mang lăng, jŏh ayŏ kơ dŏ xoang kơ tơ ring tĕh tơ năm đak krong Cửu Long. Hnam soi đei man lơ̆m khei 6-2019, hăm kơ sô̆ jen vă jê̆ 130 ti. '‘âu jĭ anih soi kơ kŭh tôch sĭt đei lơ kon pơ lei lơ̆m tơ ring tơ rĕk truh. Hnam soi ƀok pơ tao Hùng đei man lơ̆m hơ găt tĕh xă vă jê̆ 4 hecta, pơm tơ̆ trong Võ Văn Kiệt - Đặng Văn Dầy, phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, plt Cần Thơ. Lơ anih tơm lơ̆m tơ drong jang đei: Hnam soi ƀok pơ tao Hùng, hnam pơ gơ̆r, 'Măng jang, Anih pơ dơ̆ng Kơ ƀang chih, Cham, tơm 'long… Anih pơ rŏ hơ iă hlŏh đơ̆ng Anih jŏh ayŏ gĭt kăl âu 'nŏh jĭ Hnam soi kơ đe ƀok Pơ tao Hùng đei man tơ ƀôh kiơ̆ hơ gơ̆r kong tôch rŏ.

Ƀok Trần Việt Trường, Kơ dră vei lăng kon pơ lei plt Cần Thơ ăn tơ băt, chă Ƀok pơ tao Hùng Vương ‘nŏh jĭ chăl tôch gĭt kăl lơ̆m jơ hnơr arih kơ hơ drĕch bơ̆n, sư pơ jing đei hơ drĕch hơ drung, tơ drong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, tơ drong juăt ‘lơ̆ng kơ Việt Nam. Hlôh vao kơ jăp jơ hngâm đon “Nhă đak ƀlŏk kơ tu”, “Sem đei tơ pu, kon bơ ngai đei hơ drĕch hơ drung”, dôm bơ ngai kon hơ ‘lơ̆p tơ ring Pơ băh ling lang ƀlŏk hơ dơ̆r truh yă ƀok tơm dơ nơm kơ tĕh đak sơ̆ hăm jơ hngâm đon ‘mĕh man đei Hnam soi ăn ƀok Pơ tao Hùng tơ̆ groi tĕh Tây Đô. Păng, tơ drong ‘mĕh vă ‘nŏh jing đei tơ pă:

“’Nâu jĭ anih tôch kăp gĭt găh jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, jơ hnơr arih, tôch gĭt kăl hăm plt Cần Thơ pơ ma adrô̆ păng tơ ring tĕh tơ măn đak krong Cửu Long pơ ma atŭm, jĭ anih tơ ƀôh đon bơ nê, ƀlŏk hơ dơ̆r kơ chăl yă ƀok sơ̆ hlôi pơ jing păng vei lăng tĕh đak. Kiơ̆ đơ̆ng nŏh, pơ tho tơ drong juăt ‘lơ̆ng ăn jơ hnơr mơ lôh hơ nơ̆ng chĕp vei, hưch hanh yak kiơ̆ ƀok yă sơ̆ lơ̆m tơ drong pơ jing păng vei lăng tĕh đak Việt Nam xã hội chủ nghĩa.”

Anih pơ gơ̆r dôm năr lêh, tơ băt kơ plt Cần Thơ hlôi pơm lêh sơng pơ hngol Tĕh - Đak – kơ chŏk hlôt nhang soi plang ăn yă ƀok sơ̆ đơ̆ng Hnam soi ƀok Pơ tao Hùng tơ̆ dêh char Phú Thọ vih tơ̆ Hnam soi ƀok Pơ tao Hùng tơ̆ plt Cần Thơ; pơ gơ̆r soi tơ băt kơ ƀang chih, pơ nhan hlôt nhang. Kiơ̆ bơ ngai juăt tơ chĕng hơ len tơ drong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang so Nhâm Hùng: Rm hnam soi, anih soi tơ tă tôch sĭt ngăl. Tơ drong sĭt âu ưh kơ sĭ đei kơ dih ôh, mă sư đei chĕp vei đơ̆ng groi tĕh tơm dơ nơm kơ yă ƀok sơ̆ vih hăm rim tơ ring:

“Mưh bơ̆n mât lơ̆m hnam soi, bơ̆n sŏh nhang, bơ̆n ƀlŏk hơ dơ̆r, ngơk lăng kơ pal kơ ƀang soi kơ đe Ƀok Pơ tao Hùng, ‘nŏh tơ chĕng truh tơ̆ groi tĕh tơm a kơ đe yă ƀok sơ̆ hloi, tơ chĕng truh tĕh đak Văn Lang, đang kơ ‘nŏh truh tơ ring tĕh găh pơ băh, sư tôch gĭt kăl, tôch sĭt mât kơ jăp lơ̆m jơ hngâm đon kon bơ ngai, hơ met đon lui đơ̆ng kon pơ lei tơ̆ tơ ring Pơ băh 'măng mă blŭng đei 1 hnam soi kơ ƀok Pơ tao Hùng đei man tih '‘lơ̆ng”.

Tơ drong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng Hnam soi kơ ƀok Pơ tao Hùng tơ̆ plt Cần Thơ đei tơ ƀôh kiơ̆ đơ̆ng hơ met pơ rŏ, chih čhơ̆ đơ̆ng chă ƀok pơ tao Hùng sơ̆, mât hơ dai hăm bưng ai ‘lơ̆ng hơ iă, tơ klep hăm yăn âu. 18 tŏ ‘măng dur tăp dăr Hnam soi tơm tơ ƀôh ăn 18 chăl ƀok Pơ tao Hùng đei kŏng pơ jing tĕh đak. Hnam soi tơm đei pơm tŏk bŏk hơ lŭng đak, pơ tih ăn đon tơ chĕng "măt ‘năr tơ bŏl, tĕh lơ̆k vuông glơch", atŭm hăm ‘nŏh tơ ƀôh hơ dăh tơ drong juăt tơ̆ tơ ring đak krong găh Tơ ring Pơ mât. Lơ̆m dơ nâu đei 54 tŏ jrăng tơ mo, pơ tih ăn 54 hơ drĕch hơ drung ‘nhŏng ŏh. Kơ ƀang soi kơ Ƀok Pơ tao Hùng ming tŏk bŏk hnam soi tơm, ming tơ păt ‘măng, 2 păh ‘nŏh kơ ƀang soi kơ yă Âu Cơ, păng ƀok Lạc Long Quân, tơ jê̆ ‘nŏh jĭ kơ ƀang soi kơ đe Lạc Hầu, Lạc Tướng. Tơ̆ hơ năp dôm kơ ƀang soi đei rup, tơ mam soi pơm pơ tih đei kơ dră chĕp kơ̆l plt soi sơng iŏk đơ̆ng Anih gru groa hnam soi Đền Hùng, dêh char Phú Thọ, đei: ge mong 18 kĭ tĕh, ge mong 18 kơ lich đak, kơ chŏk hlôt nhang, kŭm hăm dôm tơ mam soi yoa Dơ nŏ anih vei lăng kon pơ lei dêh char Phú Thọ plang pơ yơ̆r nhen Hơ gơ̆r kong, pơ nhan, hơ gơ̆r, teng neng. Yă Hoàng Thị Việt Chi, kon pơ lei oei tơ̆ plt Cần Thơ tơ roi:

“Inh tôch hơ iă mưh plt Cần Thơ man đei Hnam soi kơ ƀok Pơ tao Hùng nhen thoi âu. Năr et soi kơ Ƀok pơ tao ‘nŏh jĭ năr kon sâu ƀlŏk hơ dơ̆r dơ̆ng chă yă ƀok tơm a sơ̆ đơ̆ng kơ dih. Đơ̆ng jơ hngâm ‘mêm bơ nê ‘nŏh, bơ̆n roi ‘mêm păng vang tơ gop ăn pơ lei pơ la lơ ƀiơ̆”.

Kŭm hăm et hơ tŏk hnam soi ăn Ƀok pơ tao Hùng tơ̆ Cần Thơ, ƀlep ƀât năr et soi kơ Ƀok pơ tao Hùng, tơ̆ âu oei đei 2 tơ drong tih ‘nŏh: Pơ gơ̆r hơ ri đờn ca tài tử kơ tĕh đak ‘măng mă 3, păng lêh pơm ƀĕng kră sơ̆ kơ Tơ ring Pơ băh ‘măng mă 9. Tơ̆ Hnam trưng Mầm non Bé Ngoan, tơ ring Yên Thuận, phường Lê Bình, kuơ̆n Cái Răng, plt Cần Thơ pơ gơ̆r ăn hŏk tro hŏk pơ hrăm tơ̆ ‘ngoăih găh Năr et soi kơ Ƀok pơ tao Hùng. Tơ drong hơ iă đơ̆ng jơ hŏk tơ̆ ‘ngoăih ‘nŏh jĭ pơm sen “Tơ drong pơ sư̆ đei ƀĕng chưng, ƀĕng dày” yoa kô păng 20 ‘nu hŏk tro lăm mâu yăo ‘lŏ pơm. Tơ drong ‘nâu vă pơ tho tơ drong juăt “Nhă đak ƀlŏk kơ tu, tơ ƀôh jơ hngâm đon ‘mêm bơ nê tôch ai hăm đe ƀok Pơ tao Hùng – dôm ƀok Pơ tao mă blŭng kơ hơ drĕch hơ drung bơ̆n đei kŏng pơ jing tĕh đak păng dôm chăl adrol sơ̆ yoa kơ pơ lei vei kơ jăp jơ hngâm đon kơ tang vang tơ blăh hŭt a yăt vei kơ jăp tĕh đak. Kô Lê Thị Thúy Vân, Hiê̆u trơng Hnam trưng Mầm non Bé Ngoan tơ roi:

“Kiơ̆ đơ̆ng tơ drong tơ roi “Tơ drong pơ sư̆ đei ƀĕng chưng ƀĕng dày” vă đe hŏk tro đei pơ hrăm tơ̆ yăn âu găh tơ drong yoa kiơ pơ gơ̆r et soi ăn Ƀok Pơ tao Hùng, kŭm nhen tơ băt Năr et soi kơ Ƀok Pơ tao Hùng, 10/3. Kiơ̆ đơ̆ng tơ drong ngôi pơ chơt gô tơ gŭm ăn đe mon, sơ đơ̆ng jơ hngâm pơ̆n iung tơl dăh mă chă pơ ma nuh hăm bơ ngai nai, vă mưh tŏk lăm 1 'nŏh pơ jing đei đon hlôh vao blŭng a, tơ gŭm ăn đe mon sơ đơ̆ng jơ hngâm mât hŏk jăl mônh”.

Lêh pơm ƀĕng kră sơ̆ tơ ring Pơ băh ‘măng mă IX tơ̆ plt Cần Thơ sơ năm 2022  đei dang 200 kơ deng tơ mam, ming pơ dă bơ̆n tơ mam OCOP, tơ mam xa păng ƀĕng chăl ‘nao, tơ mam ‘lơ̆ng hlŏh tơ̆ tơ ring păng tơ drong chă tơ mang lăng. Tơ drong hơ nơ̆ng pơ gơ̆r lêh ‘nâu vă vei kơ jăp păng tưk tơ iung kơ jă kăp gĭt đơ̆ng tơ mam xa, mă loi jĭ dôm kơ loăi ƀĕng đơ̆ng kră sơ̆ kơ kon pơ lei tơ̆ tơ ring Pơ băh pơ ma atŭm păng kon pơ lei tơ̆ Cần Thơ pơ ma adrô̆. Atŭm hăm ‘nŏh pơ jing tơ drong ‘lơ̆ng ăn đe ngê̆ nhân pơm ƀĕng jang hơ doi hăm dôm anih tĕch mơ dro lơ̆m păng ‘ngoăih kơ tĕh đak vă pơih xă anih tĕch mơ dro.

Tơ drong hơ ri Đờn ca tài tử tĕh đak ‘măng mă III sơ năm 2022 pơ gơ̆r đơ̆ng ‘năr 6/4 – 11/4 tơ̆ Cham xă kuơ̆n Bình Thủy, plt Cần Thơ. Tơ drong ‘nâu vă pôk pơ ư păng roi tơ băt tơ drong jŏh hơ ri tôch hơ iă đơ̆ng đờn ca tài tử hlôi đei UNESCO chih tơ băt jĭ tơ mam jŏh ayŏ kơ dŏ xoang kăp gĭt kơ kon bơ ngai. Kiơ̆ đơ̆ng nŏh tơ gop pơm hơ tŏk đon hlôh vao đơ̆ng tơ pôl lơ̆m tơ drong chĕp vei păng tưk tơ iung kơ jă kăp gĭt đơ̆ng hơ ri đờn ca tài tử tơ ring Pơ băh. Tơ drong hơ ri đei hloi lơ tơ drong tôch hơ iă nhen: Thi hơ ri đờn ca tài tử, Anih pơ gơ̆r hơ ri đờn ca tài tử, Pơ dă tơ mam jŏh hơ ri so kơ dôm hơ drĕch Việt Nam. Ƀok Nguyễn Công Trung, Phŏ Kơ dră Anih jŏh ayŏ kơ dŏ xoang tơ̆ tơ ring, Anih tơm vei lăng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, tơ plŏng kơ dâu păng chă tơ mang lăng ăn tơ băt:

 “Anih tơm vei lăng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang păng Cần Thơ pơ ma nuh hăm băl, khŏm jang păng pơ gơ̆r hơ doi 2 tơ drong, Hơ ri Đờn ca tài tử ‘măng mă III păng lêh Ƀĕng kră sơ̆ vang pơ gơ̆r 1 ‘măng. Sư gơ̆h ‘mơ ‘met hai, tơ jur ƀiơ̆ tơ drong pơ gơ̆r rơ ông rơ ang kiơ̆ nơ̆r pơ tho đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak hai, pơm ‘lơ̆ng ăn tơ drong tang găn jĭ”.

Hnam soi kơ Ƀok Pơ tao Hùng tơ ƀôh ăn jơ hngâm pran đơ̆ng tơ guăt 1 ƀơ̆r đon, akŏm đei tơ drong juăt soi kơ kŭh đơ̆ng hơ drĕch bơ̆n đơ̆ng sơ̆ truh dang ei. Jơ̆p lơ̆m tĕh đak pôk pơ ư, kŭp yom soi kơ Ƀok pơ tao tơm dơ nơm kơ tĕh đak, ‘nŏh jĭ 1 tơ drong juăt tôch ‘lơ̆ng, ƀĕnh jơ hngâm đon kŭp yom păng nuih mơng. Pơ jing Hnam soi kơ Ƀok pơ tao Hùng tơ̆ plt Cần Thơ ‘nŏh jĭ tơ drong tôch gĭt kăl vă pơ yoa ăn tơ drong soi plang, lui yom kơ ƀok Pơ tao Hùng Vương, jĭ đon hơ pơi ‘mĕh đơ̆ng lơ kon pơ lei Cần Thơ pơ ma drô̆ păng dôm dêh char tơ̆ tơ ring tĕh tơ măn đak krong Cửu Long pơ ma atŭm, đei hơ nih vă truh ngôi, sŏh plang nhang. Anih âu tôch ‘lơ̆ng, vă tơ guăt đĭ đăng anih gru groa so, anih đei cham char ‘lơ̆ng rŏ, anih chă tơ mang lăng tơ̆ tơ ring păng pơ yoa ăn tơ moi truh ngôi, ƀlŏk hơ dơ̆r, tơ gop tưk tơ iung anih chă tơ mang lăng kơ plt Cần Thơ roi đunh roi tŏk pran, tơ găl hăm anih jang mŭk drăm, tơ pôl tơ̆ tŏk bŏk tơ ring.

Đon lui, kŭp yom, soi kơ kŭh kơ đe Ƀok Pơ tao Hùng oei đei hơ nơ̆ng đơ̆ng jơ hnơr ‘nâu truh jơ hnơr to, tơ gop tơ iung jơ hngâm đon băt ‘mêm păng đon adrin đơ̆ng đĭ đăng hơ drĕch hơ drung bơ̆n. Kiơ̆ đơ̆ng noh, lơ bơ ngai kon đơ̆ng groi tĕh Cần Thơ, vă hơ nơ̆ng chĕp vei kơ jăp jơ hngâm đon nuih mơng, ‘lơ̆ng hơ iă đơ̆ng chă yă ƀok hơ drol, adrin ưh đei pơ dơ̆h; dar dĕh bơ̆ jang đei tơ drong jang pơ jing, atŏk tơ iung plt Cần Thơ jing pơ lei tơm tih tơ̆ tơ ring.

Dơ̆ng: Tơ blơ̆