Et soi sơng yang hri vih tơ̆ pơk ƀa kơ bơngai M’nông Gar
Chủ nhật, 07:00, 29/09/2024 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Tơdrong hơrih sơ̆ ki kơ bơngai M’Nông Gar tơ̆ xah Đăk Phơi, apŭng Lăk, dêh char Dak Lak mă tơm noh jang chŭn mir, mă kăl noh jơmŭl pơtăm ƀa tơ̆ mir. Kơyuơ noh, đơ̆ng rei pơtăm truh ah kăt yua, bơngai M’Nông Gar đei lơ khôi kăp gĭt ƀenh kơ um ai joh ayŏ juăt jue kơ hơdrung hơdrĕch. Lơ̆m noh đei et soi sơng yang hri vih tơ̆ pơk kăp gĭt tơbang gah tơdrong tơgĭt kơ găr ƀa đei kĕch đơ̆ng rŏng kơ minh pơyan pơm jang păng tơdrong hơpơi ‘meh đơ̆ng kon pơlei hơnơ̆ng đei phĭ tơtŏ dơnŏ ‘lơ̆ng.

Et soi sơng yang hri vih tơ̆ pơk ƀa kơ bơngai M’Nông Gar đei vei răk tơƀăk mong đơ̆ng kră sơ̆ hăm tơdrong hơmet kơ tôm bơngai lơ̆m pơlei đơ̆ng rŏng pơyan kĕch yua. Ah khei 12 rim sơnăm, kon pơlei rơih năr pơgơ̆r et soi păng hơmet tôm tơmam drăm soi plang, đang kơ noh tơroi ăn kon pơlei lơ̆m pơlei băt păng asong tơdrong jang ăn rim bơngai lơ̆m unh hnam. Ah dôm tơmam plang hlôi đei hơmet tôm noh et soi sơng yang hri vih tơ̆ pơk ƀa gô đei pơtơm. Tơ-‘ngla hnam gô ‘nhăk kon pơlei năm tơ̆ mir hlôi kĕch ƀa đang păng truh anih hlôi pơtăm gơ̆ng vă soi kơ tơm ƀa gơh huơ̆t ‘lơ̆ng hơdrol kơ noh.

Tơ-‘ngla hnam dơ̆ng ah hơnăp gơ̆ng păng hlôm tơgiĕp thôr vă pơdriu yang hri. Puăn ‘nu hơdruh iŏk rơdje ƀa (hơdong ƀa) tah lơ̆m hơkă păng tơ-‘ngla hnam adoi iŏk minh rơdje ƀa păng  minh tơxôm gơ̆ng tah lơ̆m hơkă. Tơ-‘ngla hnam yak rah dăng rah tơlei prit hăm tơdrong vă drơ̆ng yang hri vih tơ̆ pơk. Rok kiơ̆ jăl trong âu, đe ngê̆ nhơ̆n ưh đei pơdreh chĭng chêng mă hơdrô̆ hlôm tơgiĕp thôr brông brŏng vă krao yang hri vih tơ̆ pơk ƀa. Ƀok Y-Krang Tơr tơ̆ pơlei Tlông, xah Đăk Phơi, apŭng Lăk ăn tơbăt: “Mă blŭng noh nhôn soi kơ yang vă pơtăm gơ̆ng, hăm 1 pôm iĕr păng tơm tơdrô vă soi kơ tơm ƀa tơ̆ mir. Đơ̆ng rŏng kơ kĕch đang ƀa đei ‘nhăk vih tơ̆ pơk, nhôn pơtoi ƀuh iĕr, tơm tơdrô vă soi tơbeh ah pơk ƀa. Atŭm hăm noh, nhôn iŏk por păng tơƀăng iŭ tŭl hăm ‘nhĕm iĕr vă hơvơn chă xa sô̆ hơ-iă. Năr et xa âu, nhôn tôn chĭng chêng, hlôm tơgiĕp vă kơ sô̆ chơt hloh lơ̆m năr et soi”

Bơngai M’Nông Gar lui, get đak noh anih dăng oei kơ yang hri, dah mă đe oei krao “lăm tep kơ bia yang hri”. Noh ah rơdje ƀa hlôi đei đe hơdruh pŭ ‘nhăk brŏk truh tơ̆ pơk, đe hơdruh gô broch ƀa tah lơ̆m get đak păng bơngai khan gia soi kơ yang vă ‘măn ah ‘măng pơk. Đơ̆ng rŏng kơ noh bơngai khan gia jôr tơdrô tah lơ̆m đing hơke kơpô, por, chăo, pham iĕr ‘măn ah ‘măng pơk vă hơvơn yang hri vih păng hlôm tơgiĕp thôr, pơre nơ̆r sơkat soi kơ yang.

Dôm nơ̆r sơkat soi kơ yang tơbang tơdrong tơgĭt kơ rim găr ƀa hlôi kơmuơ̆n huơ̆t dang ei đei sơng vih tơ̆ pơk ƀa. Atŭm hăm noh jing tơdrong pôk bơnê kơ yă ƀok dơnơm hlôi muih roh choh chong, pơtho gah trơdrong rei pơtăm, tơgĭt gah tơdrong jang tuh đak pơ-uh đơ̆ng rŏng kơ minh pơyan jang hrat. Ƀok Y-Krang Tơr ăn tơbăt dơ̆ng, et soi sơng yang hri vih tơ̆ pơk ƀa adoi ‘măn soi tơbeh kơ dôm tơmam yua nhen tơgăk, hơkă hlôi yak hadoi lơ̆m minh pơyan choh jang âu ki păng hơpơi ‘meh yang hri gô hơnơ̆ng hăm tơ-‘ngla hnam adoi nhen hăm kon pơlei vă hơnơ̆ng gơh đei pơyan jang xa đei yua lơ:  “Đei kră pơlei dah mă tơ-‘ngla hnam gô pơgơ̆r et soi kơ yang hri, hăm nơ̆r sơkat: “Yang hri Ang, yang hri Trang,… pơlong băl kơmuơ̆n huơ̆t rơdje. Kiơ̆ kơ yă ƀok dơnơm hơchăng răk ăn teh, dang ei nhôn jang mir. Ning mônh kơnh ‘măn hơdrĕch ƀa gô đei găr ƀa, pơk ƀa dơ̆ng păng gô răk tŏ sĕt kơnh đei dơ̆ng ƀa ‘nao’’. Oei đe tơdăm noh pơdreh (tôn) chĭng chêng, hlôm tơgiĕp tăp dăr pơk ƀa păng tring tơdrô hơvơn dih băl chă et sô̆ hơ-iă”

Bơngai M’Nông Gar đei dôm tơdrong kâ̆m kang kơnang giĕng nhen ƀa hlôi ‘nhăk vih tơ̆ pơk noh ưh gơh iŏk tơlĕch mưh tam mă soi kơ yang. Lơ̆m et soi kơ yang hri ưh gơh xa ‘nhĕm jĭl, ‘nhĕm joei kơlih đe lui akhan, yang hri gô kơdâu nhen jĭl joei. Đei bơngai giĕng ưh kơ xa ‘nhĕm  tơkot, ưh gơh xa ka bơ, areng.

Mă hơtuch kơ tơdrong soi tơbeh kơ yang hri kơ bơngai M’Nông, bơngai khan gia krao yang iŏk pŭk phe lŭk lơ̆k hăm pham iĕr, tơdrô pik ah pơk ƀa păng tôm tơmam yua kơ unh hnam vă vei yang hri oei hơtŭm păng hơpơi ‘meh ăn dôm tơmam drăm choh jang gơh kơjăp ‘lơ̆ng. Atŭm hăm noh adoi pik ah klĕng păng ako tơ-‘ngla hnam vă yang hri gơh kơnăl kơ tơ-‘ngla hnam. Pơtoi kơ noh kon pơlei atŭm chă et xa păng minh tơdrong ưh gơh kơƀăh lơ̆m khôi et soi âu noh sŏng por hăm ‘nhot iĕr pai tơƀăng iŭ.

Et soi sơng yang hri vih tơ̆ pơk ƀa kơ bơngai M’Nông Gar ưh hơdrô̆ tơƀôh tơdrong hơpơi ‘meh ăn kon pơlei ling lang phĭ tơtŏ dơnŏ ‘lơ̆ng, jơnap mă oei vă kơhret tơdrong tơguăt tơguăl tơpôl kon pơlei, atŭm băl pơjing pơlei pơla roi pơdrŏng ‘lơ̆ng rŏ hloh. ‘Nâu jing minh khôi juăt kăp gĭt păng ƀenh kơ um ai joh ayŏ kơ bơngai M’Nông Gar athei đei vei răk tơƀăk mong. Ƀok Y-Klang Tơr tơroi: “Bơngai M’Nông nhôn đei khoi soi tơbeh âu đơ̆ng kră sơ̆ kiơ̆ yok yă ƀok dơnơm truh dang ei, nhôn ưh gơh hŭt lê̆ khôi juăt kơ po. Jơhnơr nhôn hrei âu adoi oei vei răk tơƀăk mong truh ah layơ nhôn ‘lŏ kră noh gô pơdjoi păng pơtho ăn kon mon kon sau ning nai kơnh vă joh ayŏ juăt jue kơ bơngai M’Nông đei vei răk tơƀăk mong ling lang”

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC