Gơ̆ng ga lơ̆m et xŏng ƀa 'nao kơ bơngai  K’Ho
Chủ nhật, 01:00, 20/11/2022 VOV4/Lan tơblơ̆ VOV4/Lan tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Jing minh lơ̆m dôm hơdrung bơngai erih jang xa đunh đai tai xơnăm lơ̆m tơring Pơbăh Tây Nguyên, hơdrung bơngai K’Ho hơnơ̆ng pơ ư pơ ang găh juăt jue joh ayŏ kăp gĭt păng ƀenh kơ um ai kon kông kơ po.

Tơdrong kăp gĭt păng 'lơ̆ng hơ iă noh đei tơbang lơ̆m rim tơdrong erih, đơ̆ng joh ayŏ tơmam drăm truh joh ayŏ đon bơnôh, đơ̆ng dôm tơdra chĭng chêng truh tơ̆ tơdra hơri, hơbăn ao tanh kră xơ̆.

Erih hăm tơdrong choh jang xa păng kiơ̆ đon lui kơ yang hơpang noh rim 'măng pơgơ̆r dôm tơdrong et xa găh choh pơtăm, bơngai K’Ho tơ̆ âu hơnơ̆ng bơ̆ gơ̆ng ga vă hơvơn Yang hơpang vih akŏm, bơ̆ng pang păng atŭm et xa pơchơt hăm kon pơlei.

Lơ̆m dôm tơdrong et xa choh pơtăm đei ƀôh lơ kơ bơngai K’Ho noh et xoi rei pơtăm ƀa, et xoi kơ tơm ƀa, et xŏng ƀa ‘nao noh đe pơtơm bơ̆ gơ̆ng ga. Kră pơlei K’ Tiếu tơ̆ thôn Duệ, xăh Đinh Lạc, apŭng Di Linh, dêh char Lâm Đồng ăn tơbăt, vă pơgơ̆r et xŏng ƀa ‘nao lơ̆m pơlei athei đei đơ̆ng 15 truh 20 năr vă hơmet bơ̆ gơ̆ng ga:  Nhen inh bơ̆ gơ̆ng ga hăm ‘long tơdap noh iŏk tơm hăp, tơ ‘mơ̆ng hăp noh bơ̆ hăm pơle dăh mă hre. Tơnap tap hloh ăh jĭt pơle, mưh nhen bơngai ưh kơ băt jĭt noh mă âu tơnap tap dêh. Tơdrong hơmet âu mă jang adrô̆ noh ưh kĕ ôh, mă jang atŭm hăm kon pơlei noh đe tơgŭm dih băl, kơlih mă noh jing tơdrong atŭm kơ pơlei pơla, ba duh gơh chă hơvơn bơngai yơ rơvơn, đe đei jơ ‘năr păng hlôh vao dôm tơdrong mă noh.

Tơdrong rơih anih bơ̆ gơ̆ng ga duh đei bơngai K’Ho kơchăng tôch dêh, ƀok K’ Tiếu tơroi dơ̆ng: Iŏk ‘long bơ̆ gơ̆ng ga noh ăh anih ưh đei bơngai năm truh, ưh đei hơyô chơgaih, ưh đei ‘mê̆ ‘mach kiơ ôh. Noh jing groi kông rơgoh ‘lơ̆ng hloh vă iŏk ‘long bơ̆ gơ̆ng ga mă rơgoh. Adrol kơ iŏk noh ba athei xoi tơbeh hăm minh pôm ier vă xoi ăn kơ yang kông noh, bri noh axong ăn kơ ba iŏk ‘long păng pring vei ăn kơ ba. Apinh thoi âu, apinh đe yang, yang kông, yang bri ăn kơ nhôn gơh koh ‘long âu vă pơrŏ hơmet ăn et “Xŏng ƀa ‘nao -Nhô lêr bông”- Dan Yàng lòt bal mờ hi, rê bal mờ hi nhô wào sào bal- dang atŭm xa atŭm vih hăm nhôn pơlei pơla atŭm xơng minh pơyan ƀa ‘nao chơt hơ-iă hăm nhôn. Đơ̆ng rŏng xơkat đang noh kăt pham ier pik ăh gơ̆ng ga, đang kơ noh xa ‘nhĕm ier noh ba pơtơm gơh chơ̆ng gơ̆ng ga.

Đơ̆ng rŏng apinh Yang, bơngai đei rơih koh ‘long bơ̆ gơ̆ng ga noh bơngai đe lui yom hloh, hlăng hơƀăp hloh. Ăh iŏk ‘long vih truh tơ̆ hnam, gơ̆ng ga noh athei ‘măn ăh anih ưh gand dei bơngai vih vơ̆t vă tang găn đe hơkua tơm ‘long vă bơ̆ gơ̆ng ga. Kiơ̆ kơ ƀok K’ Liệu tơ̆ thôn Duệ: gơ̆ng ga kơ bơngai K’Ho đei lơ kơloăi kiơ̆ kơ tơdrong et xa mă gơ̆ng ga đei bơ̆ tih iĕ phara băl: Tơdrong kăp gĭt kơ gơ̆ng ga et xŏng ƀa ‘nao dăh mă et xa kơpô, noh jing ‘năr et xa tih, mưh tơdrong et xa nai nhen et xoi iơ iĕ noh ưh đei bơ̆ gơ̆ng ga ôh, ưh gơh bơ̆ ôh. Mă lei bơ̆ gơ̆ng ga noh đei kơpô, ƀuh kơpô ‘măn xoi tơbeh, xơ̆ ki noh kon pơlei jang mir ƀa pơkă 3 xơnăm, 4 xơnăm khei năr noh ba erih tơ̆ âu tơ̆ to, đơ̆ng tơring âu jăk tơ̆ tơring nai, jang đĭ rơvak mir âu truh rơvak mir nai, trŏ 3 xơnăm noh pơgơ̆r et xŏng ƀa ‘nao noh athei ƀuh kơpô păng bơ̆ gơ̆ng ga. Noh jing gơ̆ng iĕ, oei gơ̆ng tih, minh kơloăi gơ̆ng ga đei xơdrai klăh noh kơjung 7 dăh mă 8 met.  

Lơ̆m tơdrong et xa tih noh gơ̆ng ga hơnơ̆ng kơjung đơ̆ng 7 truh 8 met, kon pơlei hơnơ̆ng rơih dôm tơm ‘long bri tơpăt jăng, ăh kơpal gơ̆ng ga đei pơrŏ pơ ‘lơ̆ng hloh. Kră pơlei K’ Tiếu akhan, minh lơ̆m dôm tơdrong ang hơdăh hăm gơ̆ng ga kơ bơngai  K’Ho noh tơdrong pơrŏ lŭk lơ̆k pơnĭk đak, hăm 3 pơnĭk tơm găm, brê păng kok. Pơnĭk găm pơtih ăn kơ teh, pơnĭk kok pơtih ăn kơ plenh păng pơnĭk brê noh pơtih ăn kơ unh:  Muh et xa kơpô noh athei đei gơ̆ng krao noh Gnơng, oei mưh krao  Ndah noh gơ̆ng ga âu oei kơjung hloh kơ gơ̆ng  Gnơng pơhlom 30 met. Kơyuơ noh mă nhôn tơgĭt hăm gơ̆ng ga, mưh ưh đei gơ̆ng ga noh lơ̆m tơdrong et xa ưh đei kăp gĭt, dang yang kông yang bri, yang đak ưh đei chôt vih, kơyuơ noh nhôn bơ̆ gơ̆ng ga âu. Gơ̆ng ga bơ̆ đang; adrol kơ pơdơ̆ng, noh nhôn athei chrăh mă guăng mă rŏ vă kơ hăp kơbông kơbang, mưh ưh kơ pŭn ai mă hăp tơgơ̆ dăh mă pơdơ̆ng hăp ưh đei tơpăt noh lơ̆m khul kơ po đei bơngai jĭ pơlŏ, hăp đei ƀôh nhen tơdrong ưh kơ pŭn ai, ưh kơ ‘lơ̆ng hăm pơlei pơla.

Adoi kiơ̆ kơ kră pơlei  K’ Tiếu ăh pơdơ̆ng gơ̆ng ga noh bơngai  K’Ho rơih tơmam xoi plang noh bơbe kơlih thoi âu:  Bơngai K’Ho hơnơ̆ng akhan “Sa sur pas he sa be pas yàng, sa rpu pas klàng bòn”  dang vă akhan mưh mă bơ̆n ƀuh nhŭng noh adrô̆ pơrŏ ăn kơdih po, bơbe noh đei yang lăp noh xoi tơbeh hăm bơbe, noh jing pas yàng (pơrŏ ăn yang), sa rpu pas klàng bòn dang ƀuh kơpô lơ̆m thôn vă pơrŏ pơm pơdrŏng ăn thôn noh đe ư ang, đe băt truh lơ̆m pơlei noh đe pơdrŏng thoi yơ noh ƀuh kơpô vă et xa xô̆, hăp đei thoi noh, đe athei ƀuh đơ̆ng nhŭng tŏk tơ̆ kơpal, nhŭng noh đe ƀuh tơ̆ hnam po kơdih, bơbe noh đe ‘nhăk truh gơ̆ng ga păng kơpô.

Găh đon lui gơ̆ng ga jing anih mă bơngai K’Ho xoi tơbeh kơ Yang, hơvơn đe Yang hơpang vih akŏm bơ̆ng pang păng et xa atŭm hăm pơlei pơla.

 

VOV4/Lan tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC