Thêu che jĭ 1 lơ̆m dôm tơdrong jang đei kơjăp lơ̆m tơdrong arih xa kơ đe drŏ kăn bơngai Dao Thanh Phán tơ̆ xăh Yên Than (apŭng Tiên Yên, dêh char Quảng Ninh). ‘Nâu jĭ tơring đei hlŏh 90% bơngai Dao Thanh Phán arih xa kơna tơdrong juăt, tơdrong et soi so oei đei vei kơjăp ‘lơ̆ng. Tơ̆ âu đe drŏ kăn juăt hrŭk hơbăn ao đơ̆ng kơdih tanh ngăl. Kơplăh jơ rơhơi, đe mĕ, đe yă ngôi ƀât pra hlôt brai tơ̆ jrŭm thêu ngôi. Tơdrong thêu che đei chĕp vei đơ̆ng chăl ‘nâu truh chăl to, rim jơhnơr jang kiơ̆ băl, kơna drŏ kăn tơ̆ Yên Than bu bu kŭm gơ̆h thêu ngăl.

Mŏ Chíu Thị Hoa, 35 sơnăm tơroi, kiơ̆ tơdrong juăt, đe hơdruh bơngai Dao Thanh Phán adrol kơ chă klo tơtă gơ̆h thêu, sĭt, chơ choh hơbăn ao ngăl vă pơm hơbăn ao ăn kơdih hrŭk ƀât năr pơkong. Ưh lăp thoi noh đĕch oei thanh sĭt hơbăn ao ăn kơ tơnei păng đe mŏ ŏh găh klo sư dơ̆ng: “Tơdrong thêu che đơ̆ng hơdrĕch nhôn đei chĕp vei đơ̆ng mĕ ƀă, yă ƀok sơ̆ truh tơ̆ chăl inh dang ei. Inh chă hŏk dar deh dar dĕh jing gơ̆h. Hơnơ̆ng thoi noh hŏk đơ̆ng ƀônh truh pơmat. Thêu ƀât măt jơ̆ng hơbăn păng hơko ao ‘nŏh mơmat hlŏh. Găh măt jơ̆ng hơbăn athei thêu kơ tĕch 2-3 khei ‘mơ̆i, oei thêu hơko ao ‘nŏh hiong dang 1 khei. Tanh thêu kĕh hơbăn ao hiong dang 5 khei. Hăm sơnăm inh dang ei hui kơ hrŭk kơna inh lăp thêu 2 blăh đĕch.”

Hơbăn ao hrŭk so sơ̆ kơ đe drŏ kăn Dao Thanh Phán tanh sĭt tôch hơlen đei: ao, hơbăn ao, tơlei đai, môk, khăn. Tơdrong juăt, trong ding dông tanh tơ̆ ao đe drŏ kăn bơngai Dao Thanh Phán đa thêu ƀât hơko ao, tơ̆ hơnăp kơtơh, xă dang 10cm. Ding dông tơ̆ hơbăn đei thêu jê̆ tơkong 2 păh măt jơ̆ng, xă dang 30cm. ‘Nâu jĭ anih đei thêu lơ ding dông hlŏh tơ̆ hơbăn ao kơ bơngai Dao Thanh Phán. Tơlei tân ‘nŏh jĭ che kok, xă đơ̆ng 5 - 7cm đei thêu lơ ding dông tôch ‘lơ̆ng. Sơ̆ hơbăn ao bơngai Dao Thanh Phán đei 2 kơmâu ƀrê hăm kon. Đe sư tơchĕng akhan, kơmâu ƀrê tơƀôh ăn unh, kơmâu kok tơƀôh ăn đak. Tơring yơ đei unh păng đak, tơring ‘nŏh đei tơdrong arih kơ kon bơngai. Yoa thoi noh kơmâu ƀrê, kok jĭ 2 kơmâu tơm lơ̆m hơbăn ao bơngai Dao Thanh Phán, sư tơƀôh ăn tơdrong hơnŭk hơnoa, sot chơnoi đơ̆ng hơdrĕch hơdrung kơdih. Mă lei hrei ‘nâu hơbăn ao đe sư đei dơ̆ng lơ kơmâu nhen găm, dreng, ƀrĕu, ƀrê hĭm. 

Mŏ Chíu Thị Hải ăn tơbăt, tơdrong thêu che ưh lăp pơm tơlĕch dôm hơbăn ao vă hrŭk đĕch mă oei đei ƀĕnh tơdrong juăt ‘lơ̆ng, tơdrong arih, lui kơyang pơ ‘nhang hơdrĕ... đơ̆ng bơngai Dao Thanh Phán dơ̆ng: “Dôm ding dông đơ̆ng bơngai Dao đe đa thêu tơdrong arih păng tơdrong lui kơ yang pơ ‘nhang hơdrĕ đơ̆ng hơdrĕch sư ngăl. Rim tăl tơƀôh hơdăh tơdrong gĭt kăl kơ yang ngăl. Tơmam thêu hơbăn ao bơngai Dao ‘nŏh thêu chư Phạn, tơm ‘long, sem bri brăh hăm lơ kơmâu tôch ‘lơ̆ng, thêu pơđĭ 2 măt. Mă loi jĭ môk kruh tơ̆ kơ̆l kơ bơngai Dao Thanh Phán đei tanh thêu tôch hơlen. Môk so sơ̆ đei pơm hăm 100 kơchơ̆p che, 100 blat tơ̆r hơtăng păng 32 tŏ jrŭm tôt đơ̆ng kơpal jur tơ̆ hơla. Inh ƀôh 1 ‘nu nghệ nhân bơngai Dao pơm môk bơih, pơm lơ̆m 1 khei, môk ‘nŏh kiơ̆ hơdai đĭ chăl hơrih hăm drŏ kăn Dao Thanh Phán.”

Mŏ Chíu Thị Huệ tơroi, vă thêu đang 1 blăh hơbăn ao athei hiong lơ khei ‘năr kơna dang ei lơ bơngai ưh gơ̆h thêu, mă loi hăm đe hơdruh păh iung: “Kŭm đei 1 kơsô̆ bơngai păh iung ưh gơ̆h thêu bơih. Dang ei lơ bơngai ưh ‘mĕh hŏk kơna ưh gơ̆h thêu. Inh gơ̆h thêu đơ̆ng ‘nao 12-13 sơnăm sơ̆, yoa mĕ inh pơtho ăn. Yoa inh ‘mĕh kơna rim năr rim măng pơhrăm thêu. Kơdih kâu inh ‘mĕh kơna lơ ‘măng iŏk năng hơko ao mĕ inh, đang kơ ‘nŏh thêu kiơ̆, yă kiơ ưh băt ‘nŏh apinh mĕ. Kon drŏ kăn inh hŏk lăm 8, inh tam mă pơtho ăn sư yoa ưh đei jơ pơtho.”

Tơdrong arih chăl ‘nao, lơ tơdrong pơm ăn đe hơdruh păh iung bơngai Dao Thanh Phán ưh gơ̆h thêu. Đe sư ưh đei hrŭk hơbăn ao tanh hơnơ̆ng, tơdrong hŏk pơhrăm tôch hrăt hrot păng đe mĕ, đe yă ‘nŏh hăt kơ jang xa kơna ưh đei jơnăr vă pơtho ăn kon. Oei tơdrong thêu che athei tôch hơlen, trong ding dông thêu tôch pơmat kơna pơm ăn ‘lơ ‘lơ̆p ưh gan ‘mĕh ‘năi. Vă chĕp vei păng tưk tơiung dôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng sơ̆, lơ̆m noh đei tơdrong thêu che, apŭng Tiên Yên hlôi pơjing lơ CLB vei lăng tơdrong thêu che đơ̆ng kon pơlei Dao Thanh Phán, Dao Thanh Y, Sán Chỉ…

Yă Dương Thị Hậu, Phŏ Kơdră vei lăng Anih jŏh ayŏ kơ dŏ xoang apŭng Tiên Yên tơroi: “Hăm dôm hơbăn ao bơngai kon kông tơ̆ apŭng Tiên Yên đei tanh thêu tôch hơlen, athei tanh hơmet mă ‘lơ̆ng đơ̆ng đe drŏ kăn. Lơ̆m tơpôl chăl ‘nao hrei ‘nâu tơdrong jang ‘nâu roi đunh roi vă hiơt hiong. Mă lei, vă chĕp vei pơtho ăn chăl mơlôh ‘nŏh hrei ‘nâu Tiên Yên pơjing lơ tơdrong jang, lơ̆m noh pơ ‘nhŏ hơdrŏ păng ‘măn jên tơmam vă roi tơbăt ăn kon pơlei kŭm nhen vă vei lăng dôm CLB thêu âu. Pơm tơmam thêu jing tơmam tĕch ăn tơmoi chă tơmang lăng. Ưh kơsĭ đĭ đăng tơtă băt ngăl ôh mă lei mưh atŏk tơiung CLB âu, đe boăl mơlôh đei mĕ ƀă pơtho ăn tơdrong thêu. Hrei ‘nâu đe sư kŭm kŭm gơ̆h thêu hơbăn ao ăn kơdih hrŭk ‘năi.”

Tơdrong thêu hơbăn ao jĭ tơdrong pran ‘lơ̆ng tơ̆ Yên Than kơna hăm trong chĕp vei dôm tơdrong joh ayŏ kơ dŏ xoang so tơklep hăm atŏk tơiung chă tơmang lăng, Khul kơdră chĕp kơ̆l xăh hơnơ̆ng yak hơdoi hăm kon pơlei vă vei lăng tơdrong thêu hơbăn ao.

Ƀok Phạm Văn Hưng, Phó Bí Thư chĕp kơ̆l, Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh Yên Than ăn tơbăt, khul kơdră pơgơ̆r xăh hơnơ̆ng năm hơdoi hăm mih ma duch nă lơ̆m tơdrong chĕp vei păng tưk tơiung dôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng sơ̆, mă loi găh tơdrong thêu che: “Nhôn pơjing đei 2 CLB chĕp vei tơdrong juăt đơ̆ng sơ̆ kơ hơdrĕch kon kông, lơ̆m noh klăih song 1 CLB jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, chĕp vei dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng hơdrĕch bơngai Dao Thanh Phán, 1 ‘nŏh CLB Dao Thanh Y. Dôm năr lêh, têt, năr pơchơt, ‘nŏh chă roi tơbăt, krao hơvơn kon pơlei, mă loi jĭ đe mŏ oh drŏ kăn hrŭk hơbăn ao tanh. Đe mŏ oh tôch kơ hưch hanh, gô chang năr lêh, ngôi pơchơt âu vă đei hrŭk hơbăn ao hơdrĕch hơdrung kơdih.”

Tơdrong pơjing CLB jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, chĕp vei tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng hơdrĕch bơngai Dao Thanh Phán tơgŭm ăn đe mŏ oh hlôh vao păng hưch hanh hăm tơdrong thêu che đơ̆ng hơdrĕch kơdih. Dôm ‘măng pơtho tơƀôh nhen roi hơiă hlŏh dơ̆ng, đe ‘lơ ‘lơ̆p kŭm tơrek truh păng hŏk pơhrăm hơlen ƀiơ̆. Đe sư čhôk ‘nă akhan “Đe sư chĕp vei păng tưk tơiung tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang 1 păh ‘nŏh yoa tơdrong juăt, mă lei tơdrong kăl hlŏh jĭ yoa đơ̆ng jơhngâm đon hưch ‘mêm kơ ding dông ƀrông ƀrot tơ̆ rim hơbăn ao tôch ‘lơ̆ng, tơƀôh hơdăh tơdrong arih tôch hơiă đơ̆ng bơngai Dao Thanh Phán”.