Kăp gĭt khôi et soi hơdrol kơ broch ƀa kơ bơngai Êđê
Chủ nhật, 06:00, 22/09/2024 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Khôi et jur jang jing minh lơ̆m dôm khôi juăt kăp gĭt kơ kon pơlei Êđê. Bơngai Êđê đei lơ khôi et soi tơrĕk truh tơm ƀa nhen et soi kơ hơdrĕch ƀa, lêh chruih ƀa, et sŏng ƀa ‘nao (et jur xa)... Lơ̆m noh đei minh khôi et soi ưh gan đei lơ bơngai băt truh noh et soi hơdrol kơ broch ƀa (bơngai Êđê krao noh “Ngă yang trŭn puôt”) tơbang gah tơdrong tơgĭt hăm tơdrong pơm jang kơ minh pơyan, hmach bơnê kơ đe yang hơpang hlôi asong ăn minh pơyan pơm jang đei yua păng hơtŏk tơdrong tơguăt lơ̆m tơpôl pơlei pơla.

Bơ̆n ‘nao mơ̆ng minh jăl sơkat soi tơbeh hơdrol kơ broch ƀa kơ bơngai Êđê tơ̆ pơlei Bhung, xah Čư̆ Pui, apŭng Krông Bông, dêh char Dak Lak đei akŏm pơgơ̆r dơ̆ng ah ‘măng Pơlong joh ayŏ chĭng chêng dêh char Dak lak sơnăm 2024.

Ƀok krao yang Y-Rây Ƀuôn Yă (đe oei krao Aê Doai) tơroi: “Nơ̆r sơkat soi tơbeh âu hei noh inh hmach bơnê kơ đe yang kông, yang đak, yang tơm ‘long, yang vei lăng teh mir gô asong ăn kon pơlei tôl, plui, ƀa hơƀo giơ̆ng ‘lơ̆ng đei lơ plei, ưh đei ƀơm kon sem bri, kraih chă xa pơrăm, truh ah kăt yua noh ƀa ƀenh sum, ƀenh pơk, ƀenh hnam. Yang hri, đơ̆ng yă ƀok dơnơm vih ƀenh mir ƀa na pơtăm, tơm ‘long giơ̆ng jơk ƀlĭk, plei găr hơpôm…”

Đơ̆ng kră sơ̆, bơngai  Êđê lui găr ƀa adoi đei yang. Mă ƀa tơ̆ mir đei broch ‘nhăk ‘măn ƀenh sum mưh ưh đei pơgơ̆r et soi noh yang gô jăk lê̆, pă đei asong ăn unh hnam minh pơyan pơm jang đei yua bơih. Noh tôm tơdrong jang đơ̆ng rei pơtăm, vei lăng, kăt yua truh ah xa ƀa ‘nao mă blŭng adoi pơgơ̆r et soi; kiơ̆ kơ tơdrong kĕ đei, pơgơ̆r iĕ noh lơ̆m unh hnam, tih  noh pơgơ̆r lơ̆m pơlei. Bơngai krao yang Y-Rây Ƀuôn Yă ăn tơbăt, tơdrong tơm kơ dôm khôi et soi noh pơtruh nơ̆r hmach bơnê kơ đe yang hơpang hlôi vei vêr pơyan choh jang păng ƀlŏk truh yă ƀok dơnơm vei răk găr ƀa ăn kon sau: “Bơngai Êđê jang ƀa mir đei yua lơ. Ah mă bơngai Êđê broch ƀa ‘nao noh gô soi kơ yang hăm 2 tŏ iĕr 1 pôm nhŭng. Kon pơlei chơt hơ-iă kơlih đe yang hơpong tơgŭm ăn tơdrong jang đei yua lơ, pă đei pơngot rơvĕt bơih, noh gô pơgơ̆r et soi, noh jing tơdrong sô̆ kơ kon pơlei lơ̆m pơlei. Tơm mir adoi sô̆ hơ-iă kơlih đei yua lơ đơ̆ng rŏng kơ pơyan jang, ƀa ƀenh sum, ƀenh pơk, jơhngơ̆m jăn grăng pran”

Ƀok Y-Puên Niê (đe hơnơ̆ng kơ krao Ama Phiu) tơ̆ pơlei Bhung, xah Čư̆ Pui, apŭng Krông Bông, dêh char Dak Lak tơroi, bơngai Êđê hơnơ̆ng pơgơ̆r et soi ah pơgê păng et xa đĭ minh năr hloi. Kon pơlei đei hơvơn truh tôm tơ̆ hnam tơ-‘ngla pơgơ̆r et soi atŭm hăm ‘nhŏng oh kơtum kơtŏng hơmet tôm tơmam plang nhen ƀuh nhŭng, tơkang tơdrô ge, dôm tơmam xa kăp gĭt đei ‘nhot bri âu to... Bơngai khan gia krao yang jing bơngai tang măt ăn pơlei pơla pơma dơnuh hăm đe yang hơpang, pơtruh nơ̆r apinh đơ̆ng kon pơlei hăm yang: “Sơ̆ ki bơngai Êđê hơnơ̆ng pơgơ̆r et soi hơdrol kơ khei broch ƀa (nơ̆r Êđê akhan noh “Ngă Yang trŭn puôt”). Et soi vă bơnê kơ yang kông, yang bri, yang vei lăng mir ƀa, yă ƀok dơnơm hlôi asong ăn pơyan choh jang đei yua lơ. Bơngai Êđê đei lơ hơdrĕch ƀa phara băl, mă lei lăng atŭm hơnơ̆ng et soi hơdrol kơ broch ƀa ah khei 10 truh khei 12 rim sơnăm, kiơ̆ kơ hơdrĕch ƀa đum hrôih dah mă klui hloh. Đơ̆ng rŏng kơ et soi noh ưh đei broch ƀa hloi ôh mă đơ̆ng rŏng kơ noh 3-4 năr pơtơm năm broch ƀa”

Đơ̆ng rŏng kơ pơtôch nơ̆r sơkat, bơngai khan gia krao yang gô hơvơn tơm hnam et tơdrô lơ̆m năr et soi, pơtoi kơ noh hơvơn đe tơmoi gĭt păng kon pơlei atŭm chă et xa sô̆. Lơ̆m tơdrong sô̆ hơ-iă hăm jơva chĭng chêng, tơdra hơri bua hiôk ‘lơ̆ng, rim bơngai pơma dơnuh sô̆ hơ-iă tơroi kơ dôm tơdrong jang đei yua, tơroi kơ dôm tơdrong hlôh vao lơ̆m pơm jang adoi nhen lơ̆m tơdrong hơrih rim năr.

Ƀok Mai Văn Hải, Kơdră Anih jang Joh ayŏ Tơroi apŭng Krông Bông, dêh char Dak Lak ăn tơbăt, âu adoi jing minh lơ̆m dôm khôi kăp gĭt hloh kơ bơngai Êđê tơƀôh tơdrong tơguăt tơguăl păng kơ-‘nôh hloh lơ̆m pơyan jang ƀa ‘nao. Kơyuơ noh athei đei tơdrong akŏm jơhngơ̆m đơ̆ng dôm jăl jang atŭm hăm kon pơlei Êđê vei răk tơƀăk mong: “Truh akŏm tơdrong joh ayŏ âu, apŭng Krông Bông đei 4 tơdrong pơdah, lơ̆m noh hơmet et soi hơdrol kơ broch ƀa kơ bơngai Êđê. Kiơ̆ đơ̆ng noh vă vei răk tơƀăk mong, chĕp vei um ai ‘lơ̆ng rŏ kơ bơngai Êđê. Bơ̆n athei đei trong jang vă vei răk. Adoi nhen hơpơi ‘meh đơ̆ng tơdrong akŏm âu dôm jăl jang đei tơdrong sơkơ̆t pơm jang tơnăp hloh lơ̆m vei răk tơƀăk mong joh ayŏ păng gô đei dôm tơdrong jang vei răk tơƀăk mong joh ayŏ kon kông gơh ‘lơ̆ng hloh”

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC