VOV4.Bahnar - Khăn tanh Ê Đê đei lăng jing ‘long pơtŏ băt hơdăh găh tơdrong gơ̆h hơgei, tơnăp kơ bơngai drŏ kăn Êđê sơ̆. Hrei au, hăm jơhngơ̆m đon gơ̆h hơgei kơ dĭh, lơ pơmai ŏh hlôi chă tanh brai hăm rim kơ loăi brai hle vă pơm đei bơ̆n khăn ai tanh ‘lơ̆ng hơ iă, đei iŏk yua kơ jăp. Dui brai vai tanh khăn tŏk bŏk đei gei kơ jăp dơ̆ng tơ̆ lơ pơlei pơla Dak Lăk, ư̆h khan lăp vei răk tơ ƀăk mong tơdrong joăt joe ‘lơ̆ng rŏ sơ̆ ki, mă lei oei pơjing đei jang sa iŏk yua kơ jăp, mĭnh trong jang vă bơngai drŏ kăn Êđê sơkơ̆t hơdăh trong twochăr hơgei lơ̆m chăl hle.

Tơmam tanh mei tơgum ăn erĭh sa kơ ‘năr

Gơmăng khei 4, lơ̆m pơbŭng hnam kơ mŏ H’Ler Êban, oei tơ̆ buôn Kniết, tơring Ea Ktur, apŭng Cư Kuin, dêh char Dak Lăk, 3 ‘nu mei hơbĕn ao tŏk bŏk chă mei vă tom tĕch ăn tơmoi răt iŏk. Mŏ H’Trim Êban tơbăt, 30 hlăh hơbĕn ao tanh au đei mĭnh hơnĭh et sa pơgơ̆r pơkong tơ̆ Buôn Ma Thuột pơkơ̆ng răt iŏk ăn bơngai jang. Ao hăm hơbĕn kơmau găm, tơ̆ hơko ao, ti ao păng tơ̆ jơ̆ng hơbĕn đei pơnal tanh kơ hơdrung Êđê. Mŏ H’Trim tơroi, vă jê̆ 5 sơnăm au ki, đơ̆ng tơdrong pơgĕnh mei hơbĕn ao tơ̆ au lơ̆m gơmăng, pơmai ŏh jei đei iŏk yua kơ jăp.“Mĭnh khei jei đei 3 trĭu hlak jên, ‘nau lăp hơdrô̆ chă jang lơ̆m gơmăng đĕch tơdăh jang prăt năr lei kơ jă hăp pha ƀiơ̆”.

 Hăm mŏ H’Yăm Bkrông, oei tơ̆ buôn Cư Êbông, tơring Ea Kao, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, đơ̆ng chă jang lơ̆m jơ ‘năr rơhơi, tanh brai hlôi jing tơdrong jang tơm lơ̆m hlŏh mơjĭt sơnăm au ki. Mŏ H’Yăm tơroi, hrei au pơ đĭ 3 jơhnơr lơ̆m ŭnh hnam jei băt dui brai vai tanh khăn ngăl, păng đei 5 ‘nu tŏk bŏk jing dôm bơngai jang lơ̆m Hơp tak xah dui brai vai tanh khăn Tơng Bông, pơlei tơm Buôn Ma Thuột:“Ba hŏk păng băt tanh, băt dui brai păng mư̆h brŏk tơ̆ hnam ba pơtho ăn kơ ŏh ba. Đơ̆ng rŏng ‘nŏh ba chă pơtho ăn 2 ‘nu kon ĭnh păng đe hăp jei băt tanh ngăl. Mơ̆t lơ̆m hơp tak xah ‘nŏh ba jang păng sa jên khei tơ̆ au hloi, tơ̆ au ‘nŏh ba tanh brai hăm kmăi, găh brŏk tơ̆ hnam ba tanh brai hăm tơkhông bơ̆n sơ̆”.

 Tơdrong jang dui brai vai tanh khăn tŏk bŏk đei tơ iung pơjing dơ̆ng tơ̆ pơlei pơla Dak Lăk, hơvơn pơ đĭ bơngai kră păng mơngai mơlô̆h. H’Phê Bê BKrông, 23 sơnăm, bơngai sơnăm mơlô̆h hlŏh đơ̆ng Hơp tak xah dui brai vai tanh khăn Tơng Bông, dang ei ‘nŏh sinh viên sơnăm hơtuch hnam trương Kao đăng sư phạm Dak Lăk. H’Phê Bê tơroi, lơ̆m 4 sơnăm au ki, tanh brai tơgŭm đei kon jên vă chă hŏk pơhrăm păng erĭh sa, pơm ăn hưch hanh hăm tơdrong joăt joe đơ̆ng sơ̆:“Dôm dônh tơ̆ ao, tơ̆ hơbĕn ‘nŏh ĭnh tanh gơ̆h ngăl. Mĭnh tơdrong dônh jei đei tơdrong hơ iă gĭt kăl kơ dĭh. Vă tanh gơ̆h ‘nŏh kăl hơdrin, hơlen, hưch hanh hăm tơdrong jang păng ‘mĕh vă vei răk dôm tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki, hơbĕn ao hơdrĕch hơdrung bơ̆n”.

 Atŭm hăm dôm tơmam drăm joăt joe sơ̆ ki, tanh brai Êđê hrei au đei dơ̆ng lơ tơmam drăm ‘nao, nhen che hrăh, kơdŭng jên, kơdŭng bĕng, tơ̆n, tơmam pơrŏ ăn tơmoi tơmang pơ hiơ̆; khăn lơ̆k kơ ƀang, khăn pơrŏ hơtol tơ̆ tơnăr ăn rim hnam et sa, hnam tep pơdơ̆h. Dôm hơbĕn ao tanh hle jei pơm lăp đon ăn rim đe yă mĕ, duch nă pơmai ŏh ‘mĕh vă vei răk tơ ƀăk mong tơdrong joăt joe đơ̆ng sơ̆ ki. Hrŭk hơbĕn ‘nao ao ‘lơ̆ng, yă H’Rum B.yă, oei tơ̆ Dray Bhăng, apŭng Cư Kuin, akhan.“Hơbĕn ao au đei chă tanh hăm brai dui păng brai mei hle, chă hrŭk, hơbĕn tôch kơ ‘lơ̆ng. Hơbĕn ao au gơ̆h chă hrŭk lơ̆m jơ ‘năr kơ̆m kang kơnang gieng tĭh nhen kơ̆m ming đak dăh mă năr lêh au to”.

Hơbĕn ao tanh Êđê yak hơdoi hăm Hơdrŭh ‘lơ̆ng H’Hen Niê

Măh mai găh tơdrong ‘mĕh vă răt yua hơbĕn ao tanh kơ kon pơlei, tơmam drăm pơrŏ ăn hơnĭh tơmang pơ hiơ̆, hnam et sa tĭh, hnam tep pơdơ̆h tĭh, drŏ kăn Êđê tơ̆ pơlei pơla Dak Lăk hlôi chôt vĭh tơklep hăm dui brai vai tanh khăn. Lơ tơring hlôi pơjing Hơp tak xah, khŭl jang hơdoi dui brai vai tanh khăn, mă kăl tơ̆ buôn Tơng Jŭ păng buôn Bông (Pơlei Buôn Ma Thuột), tơring Ea Tul (apŭng Cư Mgar), tơring Ea Ƀlang (thĭ xăh Buôn Hồ), buôn Mui 2 (tơring Cư Nĕ, apŭng Krông Ƀuk)… Mĭnh ƀar ‘nu pơmai ŏh oei pơjing đei rim hơbĕn ao tanh bơngai Êđê hle păng pơjing đei hơnăn kơ dĭh. Mŏ H’Ler Êban, tơngla Hnam mei Amĭ Sia, tơ̆ buôn Kniết, tơring Ea Ktur, apŭng Cư Kuin tơbăt, dang ei jô̆ hơtŏ lơ̆m mĭnh khei hơnĭh au tĕch hlot 40 blăh, hăm kơ jă đơ̆ng 400.000 hlak jên trŭh 1 trĭu hlak jên. Chĭh tơmơ̆t lơ̆m rim trang mạng tơpôl, hơbĕn ao tanh hle hlôi đei lơ bơngai lơ̆m dêh char păng dêh char anai apĭnh răt iŏk, păng đei hloi tơmoi oei tơ̆ tĕh đak Mi, Ŭk jei apĭnh răt iŏk.“ Trŭh au kơnh ba ư̆h khan lăp pơdơ̆h ƀơ̆t pơm ‘nao hơbĕn ao tanh Êđê mă lei rŏ năng oei ăn rim bơngai tanh chă tanh vă mei hloi ao tai ‘nŏh gô pơjing đei dơ̆ng tơdrong jang ăn bơngai tanh vă jang sa iŏk đei kơ jăp ƀiơ̆”.

Jei gơnơm đei lơ tơmam drăm đơ̆ng chă tanh tơkhông hmă, tanh hăm kmăi kmŏk, Hơp tak xah dui brai vai khăn Tơng Bông (tơring Ea Kao, pơlei tơm Buôn Ma Thuột) hlôi pơjing đei tơdrong jang sơđơ̆ng ăn 45 ‘nu bơngai. Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơp tak xah, yă H’Yam Buôn Krông tơbăt, lơ̆m sơnăm hơnĭh au jang sa iŏk đei 1 ti 200 trĭu hlak jên, hơnhăk đei iŏk yua ăn rim bơngai lơ̆m khŭl 3 trĭu 500.000 hlak jên lơ̆m 1 ‘nu 1 khei. Tơmam drăm tanh brai hlôi tơchă đei hơnĭh răt iŏk sơđơ̆ng tơ̆ Dak Lăk, Dak Nông, Đà Nẵng, Quảng Nam. Dang ei Hơp tak xah tŏkb ŏk atŏk tơ iung tơdrong jang tơmang pơ hiơ̆ pơlei pơla, homestay vă tơdrong jang dui brai vai tanh khăn atŏk tơ iung hlŏh dơ̆ng:“Mă blŭng tơmam drăm tanh au đei lơ kơ loăi,’ngoăih hơbĕn, ao,kơdŭng tanh ... adoi đei dơ̆ng hơbĕn pơkong pơtĭh gia vă rim bơngai chă hrŭk. Găh hơbĕn ao sơ̆ lăp lơ̆m kơ̆m kang kơnang giĕng ‘nŏh mă hrŭk găh dang ei chă hrŭk dang yơ jei hoei mơ̆n. Mă ƀar trong atŏk tơ iung ‘nŏh jang hloi dui brai vai tanh khăn hăm tơmang pơ hiơ̆ pơlei pơla vă tơbăt tơmam drăm ăn tơmoi”.

Đơ̆ng tơpang ti gơ̆h hơgei hơbĕch hơbal, bơngai drŏ kăn Êđê tŏk bŏk kiơ̆ yok rok jơ̆ng đe mĕ đe yă, duch nă pơmai ŏh, tơchăr dơ̆ng pơjing đei lơ tơmam drăm tanh brai ‘lơ̆ng hơ iă trŏ lăp hăm chăl hle. Dui brai vai tanh khăn ư̆h khan ‘long pơtŏ băt hơdăh tơdrong hơbĕch hơbal, gơ̆h hơgei kơ đe drŏ kăn sơ̆ ki, mă lei oei jing dôm jơhnơr drŏ kăn hrei au hơbĕch hơbal tơchăr hơgei pơjing đei tơmam drăm ‘lơ̆ng, hơnhăk đei iŏk yua kơ jăp ăn kơ dĭh ŭnh hnam păng pơlei pơla. Hơbĕn ao tanh hlôi tơklep kơ jăp hăm H’Hen Niê, bơngai hơdrŭh Êđê đe ư hơnhang ang hơnhăk hăm iŏk đei hơnăn Hơdrŭh ‘lơ̆ng Việt Nam 2017, yak trŭh hơtŏ lơ̆m apŭng plĕnh tĕh mư̆h đei mơ̆t lơ̆m Khul 5 Bơngai hơdrŭh ‘lơ̆ng 2018. ‘Ngoăih rim ‘măng chă pơ djrong hơbĕn ao tanh hơdrung Êđê sơ̆ ki, mư̆h vang năm ‘măng pơgơ̆r gĭt kăl, Hơdrŭh ‘lơ̆ng H’Hen oei hơnơ̆ng iŏk yua khăn tanh vă mei đei hơbĕn ao chăl hle, high-fashion. Đơ̆ng tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki, hơbĕn ao tanh Êđê tŏk bŏk đei ƀĕnh ƀang tơdrong erĭh sa ‘nao ‘lơ̆ng rŏ.

Ƀai chĭh đơ̆ng Dơnŏ anĭh chĭh kơtơ̆ng ang oei tơ̆ Tây Nguyên

Tơblơ̆ nơ̆r: Amazưt