Adoi nhen rim hơdrung bơngai kon kông hơrih pơm jang tơ̆ tơring Tây Nguyên să sar , bơngai Mạ hơrih akŏm kiơ̆ kơ pơlei. Hơdrol ki, rim pơlei đei đơ̆ng 5-10 tŏ hnam pơtăm (hnam kơjung), jing anih oei xa kơ unh hnam kơdrơ̆m măt bơngai dah mă lơ unh om iơ iĕ klak klơm atŭm hơrih. Rim unh hnam đei kơdih sum ƀa păng tơnuh pai xa kơdih. Mă lei, tơdrong hơrih hrei âu đei lơ tơplih, lơ bơbŭng hnam pơtăm pă đei oei lơ mă pơtăl kơ noh jing hnam pơtăm kơđeh ‘măn ăn unh hnam kơdih. Adoi nhen bơngai kon kông nai tơ̆ Tây Nguyên, bơngai Mạ đei kơdih um ai joh ayŏ, bang hơdah hloh noh lơ̆m hơbăn ao tanh juăt jue.

Kiơ̆ khôi kră sơ̆, đe hơdruh Mạ tŏk 9, 10 sơnăm noh đei đe yă, đe mĕ pơtho tanh brai. Vă tanh đei hlak che tanh ‘lơ̆ng, bơngai Mạ athei pơm lơ tơdrong, đơ̆ng pơtăm kơpaih, dui brai, tong pơnĭk đak kơ-ang, hơmet không tanh ‘mơ̆i, đang kơ noh pơtơm tanh. Hăm không tanh lơ hlak ‘long păng hlak kram ƀônh ƀŏ mă lei bơngai Mạ hlôi pơjing đei lơ hlak che tanh hăm tơdrong dok ‘lơ̆ng kơ măt lăng. Lơ̆m che tanh, kon pơlei hơnơ̆ng chă dok ‘long, kon sem, hnam pơtăm, gơ̆ng ga ‘nâu nai hia. Hrei âu, mă brai kơmâu kŏng ngĭp đei lơ lang, mă lei kon pơlei adoi oei pơtăm kơpaih, dui brai, tong pơnĭk đak kơ-ang dok brai kiơ̆ rok juăt jue kră sơ̆ đơ̆ng yă ƀok pơsư̆ ăn. Pơmai Ka Thoa, tơ̆ pơlei  Đạ Nghịch, xah Lộc Châu, pơlei tơm Bảo Lộc, dêh char Lâm Đồng ăn tơbăt:  "Tŏk lăm 4 đe oh đei mĕ pơtho tanh brai. Hrei âu lơ đe hơ-ioh băt tanh bơih, oei dôm tơdrong tanh tơnap noh athei pơtoi pơhrăm đơ̆ng dôm bơngai sơnăm ‘lŏ. Kơlih tanh brai, tơdrong jang kră sơ̆ noh ba ưh gơh hŭt lê̆ ôh, athei vei răk tơƀăk mong tơdrong jang, păng tơdrong joh ayŏ mă yă ƀok pơsư̆ ăn noh ưh gơh hŭt lê̆ ôh"

Tơdrong ‘lơ̆ng gah pơnĭk đak kơ-ang, trong dok guăng ‘lơ̆ng hlôi pơjing đei tơdrong kăp gĭt lơ̆m che tanh kơ kon pơlei Mạ. Noh adoi jing um rŭp guăng ‘lơ̆ng hơdrô̆ kơ che tanh Mạ pơtêng hăm che tanh kơ kon pơlei kon kông nai lơ̆m jơ̆p teh đak.

Bơngai Mạ đơ̆ng sơ̆ ki hơrih hăm tơdrong choh jang xa, đe sư lui đei yua lơ dah mă ưh, pơngot dah mă phĭ tơtŏ adoi kơyuơ đơ̆ng Yang păng yang hri, yang bri, yang đak, yang kông pơkăp. Đơ̆ng đon lui âu hlôi pơjing đei khôi juăt hăm dôm tơdrong soi tơbeh pôk bơnê kơ đe yang hơpang. Lơ khôi choh jang xa tơƀôh hơdah tơdrong lui đơ̆ng kon bơngai hăm yang hơpang. Kon pơlei pơgơ̆r et soi vă pôk bơnê kơ yang hơpang, apinh gơh đei ‘mi kial sơđơ̆ng, jang xa đei yua lơ, tơgŭm ăn kon bơngai gơh grăng pran ling lang. Khôi soi tơbeh pôk bơnê kơ yang hri đei kon pơlei hơmet mă đĭ minh khei, kon pơlei pơm gơ̆ng, pơm hnam hăm kram iĕ păng hơmet tôm tơmam soi plang. Ƀok Nguyễn Đắc Lộc bơngai juăt hơlen chih akŏm joh ayŏ kon kông tơ̆ dêh char Lâm Đồng ăn tơbăt:  "Tơmam soi plang đei bơbe, iĕr, bip păng sik tơm. Kiơ̆ khôi bơngai Mạ: bơbe noh pơtih ăn bri yang, bip noh pơtih ăn kơ đak păng iĕr noh pơtih ăn tơdrong hơrih rim năr, kơyuơ noh 3 kon sem âu ưh gơh kơƀah lơ̆m tơdrong et soi"

Tơpôl kon pơlei bơngai Mạ đei tơdrong joh ayŏ khôi juăt kăp gĭt đei tơdrong hơri hơ-‘mon, tơdrong hơ-‘mon păng dôm tơdrong hơri brông mă đe krao noh "tam bớt".

Brŏ juăt jue noh đei hơmrŭk chĭng chêng 6 tŏ. Ah pơdreh noh đei hơgơ̆r pơm hăm hơkar kơpo tôn hơtŭm pơjing tơdra hơdrol păng pơtôch. Đe drŏnglo Mạ hơnơ̆ng hlôm đing, ‘lal, đing hlôm pơm đơ̆ng hơke kơpô. Gah tơdrong akŏm joh ayŏ kiơ̆ dôm tơdra hơri kăp gĭt nhen: chĭng chêng, hơgơ̆r, đing hlôm ‘nâu nai hia, lơ̆m noh gah tơdrong pơdreh chĭng chêng kăp gĭt lơ̆m tơdrong hơrih kon pơlei, kiơ̆ khôi bơngai Mạ sơ̆ ki, chĭng chêng adoi đei lơ̆m tơdrong hơrih nhen ah sô̆, hĕl sơ-‘ngon adoi nhen kon bơngai mơ̆n.

Dôm sơnăm tơjê̆ âu, đei tơdrong tơgŭm đơ̆ng anih jang joh ayŏ kơ dêh char âu, joh ayŏ kơ bơngai Mạ adoi đei tơrĕk akŏm păng vei răk tơƀăk mong dôm tơdrong kăp gĭt gah joh ayŏ juăt jue, mă kăl noh dôm khôi ‘lơ̆ng păng tơdrong jang juăt jue. Tơ̆ dôm dêh char đei lơ kon pơlei Mạ hơrih pơm jang, hăm tơdrong tơlĕch jang “Vei răk khôi akŏm, tanh brai, chĭng chêng kơ dôm hơdrung bơngai kon kông tơ̆ tơring” lơ khôi joh ayŏ kră sơ̆ ‘lơ̆ng rŏ kơ kon pơlei hlôi đei tơrĕk vei lăng kơjăp sơđơ̆ng.