Khôi juăt ‘lơ̆ng tơmơ̆m pô̆ ƀăn, tơpôk ƀă kon kơ bơngai Bahnar
Chủ nhật, 06:00, 16/06/2024 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar - Hăm bơngai Bahnar, tơdrong juăt et pơm ‘nhŏng oh (tơmơ̆m pô̆ ƀăn, tơpôk ƀă kon) đei lăng ‘noh jĭ tơ lei tơguăt tơdrong ‘mêm kơ eng, đơ̆ng dôm bơngai ưh kơ juăt jing ‘nhŏng oh kơdih lơ̆m ŭnh hnam, ling lang ‘mêm, tơgŭm băl lơ̆m tơdrong arih sa.... Et pơm ‘nhŏng oh đei pơgơ̆r kiơ̆ đơ̆ng kơdih, tôch kơ ‘lơ̆ng hơiă, ‘meh vă rim bơngai arih xa hơdai, ‘mêm kơ eng, tơgŭm băl.

Kiơ̆ khôi juăt kơ bơngai Bahnar, đei lơ trong vă pơm ‘nhŏng oh hơdah noh: Et pơm pô̆ ƀăn, et mơ̆m ‘nhŏng oh, et mơ̆m ƀă kon, mĕ kon... Tơdrong et mơ̆m hơnơ̆ng đei đơ̆ng tơdrong hơpo. Pơtih nhen minh ‘nu hơ-ioh hơnơ̆ng kơ jĭ pơlŏ, tep kơmăng hơpo ƀôh bơngai ayơ noh sư tơroi ăn bơngai ‘lŏ mơ̆ng. Unh hnam ƀok hơ-ioh năm tơƀơ̆p, apinh pơgơ̆r et mơ̆m ƀă kon ăn tơbre vă bơngai hơ-ioh đĭ jĭ jăn. Dah mă lơ̆m tơdrong et xa sô̆, lơ bơngai ưh kĕ gơ̆t tơdrong tŏ noh hơnơ̆ng đei tơdrong pơjah pơjăng băl. ‘Năr đơ̆ng rŏng hơdral noh đei bơngai ‘lŏ, kră pơlei truh pơ-‘lơ̆ng, pơma tơdrong trŏ, pơtruh nơ̆r hnơi hăm dih băl, đang kơ noh et pơm ‘nhŏng oh tơmơ̆m pô̆ ƀăn, tơpôk ƀă kon.

Khôi pơm ‘nhŏng oh tơpô̆ ƀăn kơ bơngai Bahnar đei kơdih tơdrong ‘meh kăp gĭt hloh, hơpơi ‘meh rim bơngai hơrih tơnŏ hơ-iă dih băl, tơguăt tơgŭm dih băl. Ƀok Brôn Ƀun, thâi pơdơh hưu tơ̆ pơlei Tuơh K’tu, xah G’lar, apŭng Đak Đoa, dêh char Gia Lai đei lơ mĕ ƀă, ‘nhŏng oh, bôl boăl tơpô̆ ƀăn ăn tơbăt: Et tơpô̆ ƀăn đei pơgơ̆r ƀônh đĕch, ưh đei huach kiơ ôh: “Hơdrol ki đe hơnơ̆ng akhan, ah tơpô̆ ƀăn tơpôk ƀă kon hăm iĕr noh jing tơpô̆ pơm ‘nhŏng oh, bôl boăl hơnơ̆ng gĭt ‘mêm dih băl. Mă lei, mưh ƀuh nhŭng noh ‘meh apinh teh, mă kăl noh ƀuh kơpô rơmo... pơgơ̆r tih noh đe ưh kơ lăp, hŭi kơ đei... Kơdih inh noh et tơpô̆ kơlih băt ‘mêm dih băl, ưh đei tơchĕng truh tơdrong ‘meh iŏk mŭk dăh mă teh mir na ôh noh hơnơ̆ng pơgơ̆r et hăm iĕr mă lei đon băt adoi oei ƀenh ƀang tơgĭt dih băl lơ̆m tơdrong hơrih”

Đơ̆ng sơ̆ truh dang ei, bơngai Bahnar lăng tơgĭt, vei răk tơƀăk mong khôi tơpô̆ ƀăn. Kon pơlei lăng khôi âu jing tơlei pơdjoi tơdrong ‘mêm kơ-eng, ƀơ̆t pơjing bơngai ưh kơ juăt jing ‘nhŏng oh tơjê̆ ‘mêm kơ-eng dih băl, tơgŭm dih băl lơ̆m tơdrong hơrih, Kră pơlei Ayŏ, tơ̆ pơlei Piơm, thĭ trâ̆n Đak Đoa, apŭng Đak Đoa, dêh char Gia Lai akhan, kơjă gah đon bơnôh lơ̆m khôi et tơpô̆ ƀăn kơ bơngai Bahnar ‘noh tih tên tơpă: “Ah et tơpô̆ ƀăn ưh tơchĕng truh mŭk tơmam, tơdrong tơm noh athei tơguăt dih băl, sut lê̆ rim tơdrong tơhĭl vă tơguăt dih băl, yak hadoi lơ̆m tơdrong hơrih. Ah sang et tơpô̆ ƀăn, tơpôk ƀă kon bơih noh athei hơnơ̆ng tơgŭm bơngai tơnap tap hloh vă tơdrong hơrih pơđĭ 2 pah gơh sơđơ̆ng ‘lơ̆ng hơtŏkt ơ-iung hloh...

Vă gơh jing ‘nhŏng oh gel, bôl boăl pô̆ ƀăn, ah et tơpô̆, đe chô̆ djoi brai brê (Brai pơtăh) ah kŏng ti tơbre. Mưh et tơpôk ƀă kon, noh bơngai ƀă det đak toh hơkăn kơdih ‘măn ah mơnhan tơdrô ge, lŭk lơ̆k hăm pham iĕr ăn kơ bơngai kon tơpôk et dah mă kơtă athei kon tơpôk mơ̆m ah đak toh mĕ, đak toh ƀă păng đe sư jing ƀă kon, mĕ kon kơtơh. Ƀok Suk, minh ‘nu hlôh vao kloh klĕch gah joh ayŏ juăt jue kơ bơngai Bahnar tơ̆ thĭ trâ̆n Đak Đoa, apŭng Đak Đoa, dêh char Gia Lai ăn tơbăt dơ̆ng: “Khôi tơpô̆ ƀăn, tơpôk ƀă kon đei pơgơ̆r tôch tơnăp, hơdrol kơ 2 ‘nu bơngai pơgơ̆r et tơpô̆ ƀăn, tơpôk ƀă kon noh athei đei pơjau, khan ya soi tơbeh păng ‘nhŏng oh kơtum kơtŏng bơ̆ng pang. Khan ya apinh hơdah tơbre hăm lăng dih băl nhen ‘nhŏng oh klak klơm ‘mơ̆i pơtơm pơgơ̆r et tơpô̆ ƀăn. Ah et soi, tơbre athei sơkat noh ưh đei pơrăm dih băl, ưh đei pơma kơnê̆, tơtok dih băl, jô̆ hloi hăm unh hnam mă ƀơm tơnap tap lơ̆m tơdrong hơrih”

Khôi et tơmơ̆m pô̆ ƀăn, tơpôk ƀă kon kơ bơngai Bahnar jing minh joh ayŏ kăp gĭt tơbang đon bơnôh tơguăt dih băl lơ̆m tơdrong hơrih, noh đei kon pơlei tơgĭt, vei răk tơƀăk mong đơ̆ng sơ̆ khĕ dang ei. Ƀok Đinh Ngăm, Phŏ Kơdră Anih jang MTTQ apŭng Mang Yang, dêh char Gia Lai sơkơ̆t hơdah: “Khôi et tơmơ̆m pô̆ ƀăn, tơpôk ƀă kon noh ‘lơ̆ng hơ-iă đei kon pơlei vei răk tơƀăk mong. Bơngai tơpô̆ ƀăn dih băl noh tơguăt tơguăl tơgŭm dih băl ah đei tơdrong tơnap tap, vă atŭm băl hơtŏk tơ-iung lơ̆m tơdrong hơrih. Mă kăl ah jĭ pơlŏ trŏ tơngiĕt, ƀơ̆t tơpô̆ ƀăn bơih noh đe lăng nhen ‘nhŏng oh kơdih lơ̆m hnam, lơ̆m kơtum kơtŏng, păng layơ adoi tơgŭm dih băl gah đon bơnôh păng tơmam drăm. Kơlih thoi noh mă kon pơlei hơnơ̆ng lăng tơgĭt păng vei răk khôi juăt âu”

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC