Lơ ƀai chih: “Lang să dôm tơdrong jang ‘lơ̆ng” đơ̆ng khul Chih kơtơ̆ng ang kơ Radiô Nơ̆r Pơma Việt Nam oei tơ̆ Tây Nguyên tơbăt truh tơdrong tơchơ̆t găh “Vei răk tơƀăk mong păng atŏk kơtang tơdrong oei sa joăt joe ‘lơ̆ng rŏ sơ̆ ki hơdrĕch hơdrung lơ̆m tơdrong jang tơ iung pơjing păng atŏk tơ iung Teh đak”kơ Hơnih Đảng thĭ xah Ƀuôn Hô, dêh char Dak Lăk hlôi păng tŏk bŏk tơlĕch pơm kiơ̆ jơnei hơ iă. Ƀai blung a đei hơnăn “Pơm lêh Hảng Pồ akŏm yak kơtang”.

Labloa Sli kơ hơdrung Nùng kơ yuơ ƀar ‘nu ngê̆ nhân Triệu Thị Phóng, hăm Nông Thị Thiện hơri, pơih blŭng ăn jơ pơgơ̆r hop akŏm: “Pơchrang, lăng hơlen, hơmet kơdih găh hơnăp jang đảng viên lơ̆m Pơm lêh Hảng Pồ” kơ Chi ƀô̆ Đảng thôn 1B, tơring Ea Siên, Thĭ xah Ƀuôn Hô, dêh char Dak Lăk, đei pơgơ̆r lơ̆m tŏk bŏk khei 6 ou ki .

“Nhôn hlôi đei  khul hơri Sli tơ̆ thôn 3, hăm 31 ‘nu. Mă lei tim mă đei hơdruh tơdăm ayơ vang mơ̆t lơ̆m khul. Ĭnh hơpơi ‘meh rim đe duch nă, mih ma chă pơtho ăn găh hơri Sli ăn jơhnơr mơlôh, vă vei răk tơdrong hơri Sli kơ hơdrĕch hơdrung bơ̆n.”

“Mĕ ƀă yă ƀok sơ̆ hlôi chă tanh kơdih hơbĕn ao joăt joe kơ hơdrung Nùng, ‘noh kơmau găm. Ba chă tơgop nơ̆r ăn đe mơlôh akhan: tơdăh đĭ hrŭk ao găm bơih lei dăh chă mei ăn kơdih hơbĕn găm hloi. Đei bơngai hrŭk ao găm mă lei tăh hơbĕn rin, hơbĕn kok kơna ưh kơ trŏ lăp hăm hơbĕn ao tanh joăt joe kơ hơdrĕch hơdrung bơ̆n.”

“Tơring bơ̆n đei 6 hơdrung ‘noh:Ê Đê, Dao, Xơ Đăng, Tày, Yuăn păng Nùng. Bơ̆n pơm lơ liơ vă rim hơdrung vang pơgơ̆r lêh. Tơring Ea Siên đei pơgơ̆r pơm lêh lei rim hơdrong vang năm ‘noh mă đei tơdrong tơgoăt tơgoăl, jơnei keh kong ‘lơ̆ng liĕm.”

Nơ̆r hơlen kơ rim đảng viên Lộc Văn Cường, Hoàng Minh Tuệ  păng  Nông Văn Khanh đei hơmet ăn tôch hơlen hăm hla bơar. ‘Nou jĭ dôm nơ̆r tơgop ‘lơ̆ng hơ iă hloh đơ̆ng dôm bơngai hơdrĕch hơdrung kơdih. Đe sư vang pơgơ̆r pơm lêh đơ̆ng noh pơchrang lăng kơdih kou, ŭnh hnam, kôn mon kon sou. Đơ̆ng hơbĕn ao, por ‘nhot, truh pơlong rim tơdrong đă ƀŏng lŏng tơplŏng kơdau, tơdrong pơchơt pơhiơ̆ sơ̆ ki. Đei ‘măng truh hloi laboa hơri, bou plei, tơdrong kuh ka hla bat hăm tơmoi, sơng hơvơn tơmoi ... Hơlen hơdăh tơdrong tim mă ‘lơ̆ng, pơchoh trong hơmet pơ ‘lơ̆ng vă Hảng Pồ sơnăm đơ̆ng rŏng sa roi ‘lơ̆ng hơ iă hloh dơ̆ng.

Ƀok Hoàng Minh Điều, Ƀĭ thư Chi ƀô̆ thôn 1B tơbăt: Đĭ đăng kon pơlei lơ̆m pơlei ‘noh bơngai Nùng ngăl. Kon pơlei “hơnhăk ba hloi hơnăn tơring, hơnăn pơlei” hăm dôm tơdrong joăt joe ‘lơ̆ng hơ iă kơ hơdrĕch hơdrung kơdih tơ̆ Lạng Sơn, Cao Bằng mơ̆t oei jang sa tơ̆ Dak Lăk đơ̆ng chăl sơnăm 80-90 kơ chăl sơ̆. Tơ̆ Ea Siên, Hảng Pồ sơ̆ đei pơgơ̆r lăp kơdih lơ̆m pơlei păng pơgơ̆r răh rapap đơ̆ng tŏk bŏk khei ning nơng truh khei 2 âm lĭch. Hảng Pồ đei ƀơm truh tơdrong ưh kơ gan ‘lơ̆ng hơ iă nhen: tơdrong et tơdrô soai ưh kơbăt tơdrong tơdrơ̆r, pơm kơƀĕng kơƀŏng sa jên, kơ̆m kơyang pơ ‘nhang kơ hơdrĕ… pơm ưh sơđơ̆ng dơ̆ng kơjăp, pơm kơnê̆ truh jơhngơ̆m đon kon pơlei. Tơ̆ hơnăp tơdrong ou, kơdră hơnih Đảng, kơdră hơnih bơ̆ jang tơring Ea Siên hơlen, pơgơ̆r hop akŏm pơma dơnuh păng tơchơ̆t pơgơ̆r Pơm lêh Hảng Pồ hrơ̆p mĭnh ‘măng lơ̆m tơring lơ̆m 3 năr, mă hơdăh ‘noh năr 28 khei ning nơng. Ƀok Hoàng Minh Điều akhan: Pơm lêh Hảng Pồ Ea Siên ‘noh tơdrong akŏm ƀar păh tơdrong hơpơi ‘meh vă đơ̆ng jơhngơ̆m đon kon pơlei hăm trong tơchơ̆t đơ̆ng Đảng kơna tôch trŏ lăp păng lang să kơtang. Kiơ̆ đơ̆ng ƀok Điều, tơdrong kăl vă jang hloi kơ chi ƀô̆ thôn 1B ‘noh:“Lơ̆m chi ƀô̆ bơ̆n kăl rơ̆ih dôm bơngai ‘lŏ kră đei kon pơlei lui yom păng hlôh vao găh tơdrong hơri Sli, găh dôm tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki kơ hơdrĕch hơdrung Nùng. Vă apĭnh Hơnih vei lăng kon pơlei tơring pơjing khul hơri Sli adoi nhen khul vei răk tơƀăk mong tơdrong oei sa joh ayŏ ‘lơ̆ng rŏ kon kông lơ̆m thôn.”

 Hảng Pồ Ea Siên sơnăm 2024 đei pơgơ̆r hăm lơ tơdrong pơgơ̆r ‘lơ̆ng hơ iă. Soi tơbeh hơvơ̆h hơpơi hơpơi yang tơpơng ăn ‘mi rŏ tŏ hơlăng, ra sơgơ̆r, tơlĕch tơdrong jang pơting dih băl, hơsoang sêm brêm; Joh hơri, pai por ‘nhot, chă pơlong dih băl tơdui, pơlong thŏng nan tơ̆ kông păng lơ tơdrong pơchơt pơhiơ̆ kră sơ̆ ăn kon pơlei păng tơmoi nhen: lảy cỏ, klơ̆m còn, hơri sli, hơri then…Ƀok Nguyễn Văn Minh, Ƀĭ thư Đảng tơring Ea Siên tơbăt: Ea Siên đei 8 thôn, hăm 7.600 ‘nu bơngai păng 6 hơdrĕch hơdrung vang hơrih sa hơdoi. Pơm lêh Hảng Pồ ou ki hlôi hơvơn đei hloh 40.000 ‘nu tơmoi năm lăng. ‘Nhĕm ‘nhot, tơmam drăm chă răt sa lơ̆m năr lêh păng tĕch ăn tơmoi tơmang pơhiơ̆ kơjă kơjên truh 10 ti hlak jên, lơ̆m ou đei 90 tŏ kơpô păng hloh 500 tŏ nhŭng vă pai ‘nhot ‘nhĕm joăt joe kơ hơdrĕch hơdrung kơdih đơ̆ng sơ̆ ki.“Pơđĭ khul jang chinh trĭ păng rim kon pơlei jei băt hlôh ƀôh hơdăh tơdrong kăl găh tơdrong oei sa joh ayŏ, kơ̆m kang kơnang giĕng năr lêh. Đơ̆ng noh lui kơjăp tơdrong gơ̆h pơgơ̆r đơ̆ng kơdih. Nhôn hơnơ̆ng tơmơ̆t jên jang, chă tơchĕng hơlen vă pơjing tơdrong pơm lêh jing tơmam OCOP, đơ̆ng noh vei răk tơƀak mong, atŏk tơ iung tơdrong oei sa joăt joe ‘lơ̆ng rŏ kơ hơdrĕch hơdrung.”

Sơnăm 2018, Ea Siên hlôi đei Hơnih vei lăng kon pơlei dêh char Dak Lăk drơ̆ng nơ̆r jing tơring tơrang ‘nao. Tim mă hơ iă hăm tơdrong iŏk đei jơnei ou, Khul kơdră Đảng, Kơdră chĕp pơgơ̆r tơring tơlĕch trong vă jang tơ iung pơjing Ea Siên jing tơring tơrang ‘nao ‘lơ̆ng liĕm lơ̆m sơnăm 2025. Ƀok Y Cing Mlô, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei thĭ xah Ƀuôn Hô tơbăt akhan: Tơdrong jơnei kơ Pơm lêh Hảng Pồ hlôi hơmet pơ ‘lơ̆ng jơhngơ̆m đon tơgoăt tơgoăl, tơklep dih băl kơjăp ƀar păh rim hơdrĕch hơdrung. Adoi tơgop kơtang lơ̆m tơƀôh tơbăt dôm tơmam drăm gĭt kăl kơ tơring truh hăm rim tơring tơrang lơ̆m teh đak. “Thĭ xah hlôi pơgơ̆r hop akŏm pơma dơnuh găh atŏk tơ iung Pơmlêh Hảng Pồ, hăm tơdrong tơm gô pơm hơtŏk đei jing pơgơ̆r pơm lêh lơ̆m thĭ xah. Truh ou kơnh gô pơm hla bơar vă apĭnh drơ̆ng jing mĭnh tơdrong pơgơ̆r joh ayŏ joăt joe sơ̆ ki. Lơ̆m pơprŏ tơ iung pơjing tơring Ea Siên đei chih tơmơ̆t lơ̆m trong pơprŏ mĭnh hơnih tơm joh ayŏ vă pơ̆ih să tơdrong pơgơ̆r pơm lêh ou.”

Truh pơkă ‘noh năm, Pơm lêh Hảng Pồ Ea Siên gô đei pơgơ̆r blŭng a lơ̆m năr 28 khei ning nơng rim sơnăm. Khei năr ou dôm kôn mon kon hơ ‘lơ̆p kơ Ea Siên năm jang sa jơ̆p tơring jei brŏk vih hăm ŭnh hnam. Đe sư atŭm hăm tơmoi jơ̆p tơring tơrang vang et sa ‘nhĕm ‘nhot joăt joe sơ̆ ki kơ hơdrech hơdrung kơdih nhen: por tơyông, nhŭng phang, khâu nhục; hơhir tŏ hơkou đơ̆ng đak tơdrô ge vă chă pơma dơnuh pơtruh ƀơ̆r đon dih băl atum hăm pơchơt lảy cỏ, klơ̆m còn, hơri sli păng dôm tơdrong pơchơt sơ̆ ki chơt hơ iă ‘nă hal… 

 Ngê̆ nhân Triệu Thị Phóng, hăm Nông Thị Thiên hlôi chĕp ba laboa hơri Sli ou đơ̆ng tơring Ea Siên, thĭ xah Ƀuôn Hô năm joh hơri jơ̆p tơring tơrang lơ̆m nteh đak; đơ̆ng tơring bri kông thông hoang mang đai truh tơring tơmăn tơgoăt dih băl pơlei pơla, hơ ‘nguơ̆i tơdrong hơrih sa ‘lơ̆ng rŏ hơbŏ nhen. Dang ei, đe sư lăp đon pơtho rơbot ăn kôn mon kon sou đơ̆ng rŏng chĕp răk tơƀăk vei.