VOV4.Bahnar – {ok A Blôih (bơngai Xơ Đăng) tơ\ pơlei Hring, xăh Ea H’Đing, apu\ng Cư Mgar, dêh char Đăk Lăk jing nge# nhơ\n ưu tu\. Hăm tơdrong nhan kơ hri hơxuang păng tơnăp lơ\m tơdrong vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ juăt jue kon kông, dôm xơnăm kơ âu, [ok hlôi vang ako\m pơlong hri hơxuang tơdra kon kông kơyuơ apu\ng păng dêh char pơgơ\r. Atu\m hăm noh, nge# nhơ\n A Blôih oei pơtho pơdreh bro\ - hri tơdra xơ\, pơdreh ch^ng chêng ăn kon mon kon xâu păng pơjing dôm tơmam pơdreh tơdra kon kông đơ\ng phat pơle, tơgop vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ juăt jue kơ bơngai Xơ Đăng.

Rim ‘măng năm tơmang tơ\ pơlei Hring, xăh Ea H’Đing, apu\ng Cư Mgar (Đăk Lăk) pơma dơnuh hăm kon pơlei noh lơ bơngai lơ\m pơlei adoi băt truh nge# nhơ\n ưu tu\ A Blôih.

Rim xơnăm, lơ\m pơlei hơnơ\ng pơgơ\r et xo\ng [a ‘nao dăh mă lơ ‘măng anih jang joh ayo\ tơ\ tơring pơgơ\r pơdreh ch^ng chêng, hri hơxuang tơdra kră... noh nhen le\ nge# nhơ\n A Blôih adoi năm truh, vang ako\m hăt hot păng tơnăp.

Hloh 2 xơnăm kơ âu, kơyuơ pơrang j^ COVID-19 hơbuh hli lơ\m tơpôl, mă ưh đei ako\m pơhrăm lơ bơngai mă lei hăm tơdrong tơnăp, hăm tơdrong nhan kơ po, nge# nhơ\n A Blôih duh adrin chă ako\m lơ tơdra ch^ng chêng, tơdra hri vă pơtho ăn dôm nge# nhơ\n lơ\m pơlei. Atu\m hăm noh, nge# nhơ\n oei rơgei găh tơdrong pơm tơle\ch tơmam pơdreh tơdra kon kông nhen: ch^ng klơk, t^ng n^ng, klông pút… Nge# nhơ\n ưu tu\ A Blôih ăn tơbăt: ‘’Adrol ki, kơdih inh noh ako\m pơdăh hri hơxuang, pơdreh ch^ng chêng păng pơdreh dôm kơloăi bro\ kon kông, hơbo\ inh ưh gơh pơm lơ tơdrong mưh ưh đei đe kră, đe nge# nhơ\n yuk hơlâu, đe xư kơchăng tơgu\m, pơtho ăn kơ inh. Io\k yua dôm tơdrong mă đe nge# nhơ\n yuk hơlâu răk ăn, pơtho ăn noh inh athei adrin ho\k hơlen kho\m mă đei. Dang ei, inh pơtoi chih nơ\r ‘nao ăn dôm tơdra hri nhen: rơngê, ting ting, chiếo… Truh dang ei, inh hlôi pơm tơle\ch đei minh [ar tơmam pơdreh tơdra kon kông nhen t^ng n^ng, ch^ng klơk, klông pút…’’.

Vă vei răk tơ[ăk mong cham char joh ayo\ ch^ng chêng kơ pơlei Hring, nge# nhơ\n ưu tu\ A Blôih hlôi ako\m lơ xơnăm chă hơvơn kon pơlei lơ\m pơlei păng tơ\ pơlei nai atu\m vang ako\m. Truh dang ei, nge# nhơ\n hlôi pơjing đei lơ khul pơdreh ch^ng chêng – hri tơdra kră, lơ\m noh đei hloh 20 nge# nhơ\n kơ pơlei Hring. Dang ei, [ok kơtă pơtho ăn kon mon kon xâu lơ\m pơlei găh kih thuơ\t pơdreh ch^ng chêng, hri tơdra kră kăp g^t, lơ\m noh đei kon dro\nglo hơmol kơ [ok hơnăn A Gut.

A Gút ăn tơbăt, dang ei hlôi gơh pơdreh kloh kle\ch tơmam pơdreh tơdra juăt jue nhen ch^ng chêng, ch^ng klơk, gơh hri lơ tơdra hri kră kơ bơngai Xơ Đăng: ‘’Inh noh chăl mơlôh, inh gô adrin chơng ba đe oh pơtoi vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ juăt jue mă yă [ok pơxư\ ăn, hơdăh noh pơdreh bro\ bơ\ đơ\ng phat pơle kon kôn po. Inh băt truh dang yơ gô pơtho ăn đe oh dang noh. ‘Meh vă đe oh hlôh vao găh tơdra păng băt pơdreh ch^ng klơk. Khei năr truh âu kơnh, minh gie\ng inh axong 1 truh 2 năr pơma dơnuh vă pơtho đe oh băt pơdreh ch^ng klơk gơh juaih. Đe mơlôh nhôn ưh kơ hiơt kơjă joh ayo\ juăt jue mă yă [ok răk ăn’’.

Oei [ok A Héo, noh nge# nhơ\n lơ\m Khul pơdreh ch^ng chêng – hri hơxuang kơ pơlei Hring noh xơkơ\t, nge# nhơ\n Ưu tu\ A Blôih jing bơngai gơh rơgei păng tơnăp hăm joh ayo\ juăt jue kon kông po: “Găh ch^ng chêng noh inh [ôh nge# nhơ\n A Blôih tôch tơnăp, pơtho hơdăh ăn ‘nho\ng oh nhôn găh kih thuơ\t pơdreh ch^ng chêng. Chơt hơ iă, dang ei nge# nhơ\n duh hlôi pơtho ăn kon dro\nglo xư băt pơdreh ch^ng chêng. {ok A Blôih pơtho tơnăp ăn ‘nho\ng oh nge# nhơ\n nhôn găh tơdra ch^ng chêng kơ bơngai Xơ Đăng. Ke\ đei mă noh gơnơm đơ\ng chă hơlen, ako\m păng hlôh vao đơ\ng lơ xơnăm đơ\ng nge# nhơ\n. Găh tơdrong pơdreh ch^ng chêng noh gơnơm nge# nhơ\n hlôh vao noh ‘nho\ng oh nhôn xơđơ\ng jơhngơ\m, nhôn hlôi năm pơdăh tơ\ lơ tơring đơ\ng xăh, apu\ng truh tơ\ dêh char, pho\ nhôn oei năm pơdăh pơlong tơ\ pơlei tơm Plei Ku, Hà Nội…’’

Đơ\ng mă băt pơdreh ch^ng chêng, hri tơdra kră truh dang ei hlôh hloh 40 xơnăm, nge# nhơ\n A Blôih hlôi axong lơ jơ, jơhngơ\m vă atu\m hăm kon pơlei Xơ Đăng vei răk tơ[ăk mong um ai joh ayo\ juăt jue kon kông po, Mă lei, [ok oei lơ pơngơ\t hăm tơdrong hiơt hiong dôm kơjă joh ayo\ noh, mă hăt noh hăm đe mơlôh: “Adrol hloh, athei pơhlôh ăn đe mơlôh băt găh kơjă joh ayo\ juăt jue kon kông po, lơ\m noh đei pơdreh ch^ng chêng, hri tơdra kră xơ\. ‘Nao âu inh apinh đe tơdăm lơ\m pơlei, đe kon mon noh băt đe xư adoi lăp kơ đon ‘meh pơhrăm pơdreh ch^ng chêng, pơdreh bro\ kon kông. Atu\m hăm noh, duh đei minh [ar tơdăm ưh đei tơguăt hăm bro\ kon kông, tơdra hri juăt jue. Noh jing tơdrong he\l kơ đon! Inh kơchăng pơtho ăn đe mơlôh, đe kon xâu vă đe xư băt pơdreh ch^ng chêng, băt hri tơdra kră xơ\. Kơdih po inh ưh adro# pơm tơle\ch bro\ t^ng n^ng, ch^ng klơk mă gô pơm tơle\ch lơ tơmam pơdreh tơdra đơ\ng phat pơle nai, nhen đing hlôm, klông pút…’’.

Hăm tơdrong nhan, gơh rơgei, dăp đon dăp bơnôh păng dôm tơdrong tơgop đơ\ng po, xơnăm 2019, nge# nhơ\n A Blôih hlôi đei Teh đak pôk ăn hơnăn ‘’Nge# nhơ\n ưu tu\’’ găh tơdrong “Joh ayo\ pơdăh tơdra kră xơ\’’, [ok jing nge# nhơ\n ưu tu\ mă blu\ng kơ bơngai Xơ Đăng tơ\ dêh char Đăk Lăk. Oei kon pơlei hơnơ\ng krao [ok A Blôih noh bơngai “vei unh” tơdra hri juăt jue kơ bơngai Xơ Đăng.

Lan chih păng pơre nơ\r