VOV4.Bahnar – {ok Y Tai Jun Yuh (bơngai M’Nông), tơ\ thôn Phú Lợi, xăh Quảng Phú, apu\ng Krông Nô, dêh char Đak Nông noh Nge# nhơ\n ưu tu\ găh tơdrong tanh jo\ng jat. ‘Nâu jing tơdrong jang juăt jue, tơguăt hăm tơdrong erih đơ\ng đunh xơ\, pơjing um ai joh ayo\ kăp g^t kơ bơngai M’nông. Hrei âu, dômt ơmam yua dơnơm đei bơ\ đơ\ng tơmam ko\ng ng^p, mă lei nge# nhơ\n Y Tai Jun Yuh duh oei tơguăt hăm tơdrong tanh jo\ng jat hăm dôm tơmam hlôi đei lơ\m cham char nhen hre, pơle pơ o, phat. Kiơ\ đơ\ng noh, đei răh tơmam yua, hơto\k io\k yua, atu\m hăm noh vei đei tơdrong jang juăt jue kră xơ\ kơ bơngai

Xơnăm âu to\k 75 xơnăm, Nge# nhơ\n ưu tu\ Y Tai Jun Yuh (tơ\ xăh Quảng Phú, apu\ng Krông Nô, dêh char Đak Nông) duh oei hăt hot hăm tơdrong jang tanh jo\ng jat kră xơ\. Dôm tơmam tanh đei noh dôm tơmam yua juăt jue lơ\m tơdrong erih kơ bơngai M’nông, nhen hơkă, kơđum kơđo\ng, kơdu\ng, yul, kruh njơ, grang âu to.

Nge# nhơ\n Y Tai Jun Yuh tơroi, [ok băt truh tơdrong tanh jo\ng jat đơ\ng oei ‘la#p, [ơ\t ‘nao 12-13 xơnăm, hlôi nhan kơ tơdrong tanh jo\ng jat. Lơ\m lơ ‘măng chă hơlen lăng [ă kơtơh tanh dôm tơmam yua đơ\ng phat, kram, [ok lăp kơ đon. Đơ\ng noh, [ok hơnơ\ng kơleng păng ho\k kiơ\ [ă lơ\m rim tơdrong tanh đơ\ng mă blu\ng, đơ\ng chă rơih tơm phat, tơm kram truh tơ\ tơlei hre đang kơ noh pơhrăm j^t tơnanh, pơm thoi yơ vă mă hơto\ mă ‘lơ\ng. Nge# nhơ\n ưu tu\ Y Tai Jun Yuh tơroi: “Tơdrong jang tanh jo\ng jat juăt jue inh băt đơ\ng oei ‘la#p, inh tanh đei lơ hơkă đơ\ng hơkă ie\ truh tơ\ hơkă tih, dôm tơmam yua lơ\m hnam nhen kơđum kơđo\ng, hơkă, yŭl (grang yâu ka hơdang), Kruh njơ (kơdu\ng che\p por), grang yâu ka, mă lei inh adro# tanh dôm kơloăi hmă đe\ch ưh đei pơdok pơro\ kiơ ôh, mă lei inh duh đei ho\k hơlen bơih. Kơlih xơ\ oei ‘la#p inh năm ho\k chư păng chă ho\k hơlen tơdrong tanh jo\ng jat, đơ\ng ro\ng ho\k chư đang noh inh vih pơhrrăm tanh jo\ng jat đơ\ng [ă, [ok pơtho ăn pơro\ juăt jue kon kông po”

Lơ\m hnam ie\, nge# nhơ\n Y Tai Jun Yuh đei tôm tơmam yua nhen kơđum kơđo\ng, hơkă, yul, kruh njơ,… kơyươ [ok kơdih tanh ‘măn yua. Dang ei [ok oei pơtoi tơdrong jang tanh jo\ng jat juăt jue vă ‘măn ăn tơdrong kăl yua kơ rim bơngai tơ\ pơlei pơla ataih je#. {ok Y Tai Jun Yuh ăn tơbăt, vă đei minh tơmam tanh juăt jue noh gơnơm lơ\m lơ tơdrong. Kiơ\ kơ rim tơmam yua, tih dăh mă ie\, kơloăi [ônh dăh mă tơnap păng kiơ\ kơ tơmam tanh đei. Vă đei minh tơmam tanh ‘lơ\ng kơjăp, athei găn ga lơ tơdrong hrat nhen hơmet tơnanh tanh; mă kăl noh găh j^t char tơnanh thoi yơ mă tro\, vei xơđơ\ng tơdrong rơmuơn, kơ nhă vă [ônh ăn tơdrong tanh đei tơmam guăng ro\ kơ măt.

Dang ei, dôm tơmam tanh jo\ng jat juăt jue đơ\ng nge# nhơ\n Y Tai Jun Yuh hlôi đei lơ bơngai băt truh. Noh jing dôm tơmam yua juăt jue nhen: hơkă, kơđum kơđo\ng, grang, kơdu\ng yul, kruh njơ, păng dôm tơmam drăm ‘măn rôp ka hơdang.

Dôm tơmam drăm âu hlôi tơguăt hăm tơdrong erih đơ\ng kră xơ\, noh duh đei lơ bơngai tơ\ dôm pơlei pơla nai truh răt. {ok Y  Nai Yôk Se, oei atu\m kueng hăm Y Tai Jun Yuh (thôn Phú Lợi, xăh Quảng Phú, apu\ng Krông Nô, dêh char Đak Nông) hmach bơnê kơ tơpang ti gơh rơgei đơ\ng Y’ Tai hlôi pơm tơle\ch dôm tơmam yua juăt jue kơ bơngai M’nông gơh guăng ‘lơ\ng: “Nge# nhơ\n Y Tai nhan kơ tơdrong jang juăt jue kon kông. {ok tanh kloh kle\ch dôm tơmam yua nhen kơđum kơđo\ng, hơkă ‘nâu nai hia. {ok ‘lo\ xơnăm ưh kơ grăng pran vă jangt ơdrong hrat, mă lei [ok duh oei lăp kơ tơdrong tanh jo\ng jat. Atu\m hăm noh, dang ei [ok oei pơtho ăn kon xâu, ăn đe mơlôh păng đei minh [ar bơngai nai păng nhen inh duh ho\k đei đơ\ng [ok lơ tơdrong tanh jo\ng jat juăt jue. Tơdrong mă âu minh păh vă vei răk tơ[ăk mong tơdrong jang juăt jue, minh păh noh hơto\k io\k yua ăn unh hnam”. 

Vă vei răk tơ[ăk mong tơdrong jang juăt jue tanh jo\ng jat kon kông po, nge# nhơ\n Y Tai Jun Yuh hơnơ\ng ‘măn jơ păng jơhngơ\m vă chă hơlêm, pơtho kon xâu găh tơdrong jang juăt jue, lơ\m noh đei tanh jo\ng jat. Rim ‘măng rơvơn, nge# nhơ\n Y Tai Jun Yuh hơnơ\ng krao kon xâu lơ\m pơlei truh ako\m mơ\ng [ok pơma dơnuh, pơtho ăn dôm trong j^ char tơnanh păng kih thuơ\t tanh jo\ng jat; kiơ\ đơ\ng noh vă vei răk tơdrong jang juăt jue kon kông po. Nge# nhơ\n Y’Tai Jun Yuh tơroi dơ\ng: “Dang ei inh lăp vei răk tơdrong jang juăt jue kon kông kơdih, xơ\ đei [ok đei [ă pơtho ăn, kơlih tơdrong erih hrei âu duh nhen xơ\ ki um ai ‘lơ\ng ro\ juăt jue kơ bơngai M’nông hơnơ\ng tơguăt hăm mir [a, bri kông, đak krong đak glung păng dôm tơmam jang xa, erih rim kơ năr ưh gơh kơ[ah. păng dang ei inh duh ‘meh pơtho tơdrong jang juăt jue âu ăn kon xâu, ăn đe mơlôh, kơlih tơ\ âu ưh gan đei bơngai băt tanh hơkă kơđum kơđo\ng, ning mônh kơnh gô hiơt hiong, mưh đe mơlôh ‘meh pơhrăm noh inh gô pơtho ăn kơ đe xư”.

Hăm tơpang ti gơh rơgei, păng đei dôm tơdrong tơgop lơ\m vei răk tơ[ăk mong tơdrong jang juăt jue tanh jo\ng jat kơ bơngai M’Nông, [ok Y Tai Jun Yuh hlôi đei Anih vei lăng kon pơlei dêh char Đăk Nông tơchơ\t pôk ăn hơnăn Nge# nhơ\n ưu tu\.  

Lan chih păng pơre nơ\r