NƠ̆R PƠĐƠ̆K – AKŎM TƠDRONG ‘LƠ̆NG JOH AYŎ KĂP GĬT KƠ BƠNGAI ÊĐÊ
Chủ nhật, 08:00, 29/01/2023 Zawut/Lan tơblơ̆ Zawut/Lan tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Đơ̆ng kră xơ̆, nơ̆r pơđơ̆k hlôi đei lơ̆m tơdrong erih kon pơlei Êđê, noh jing tơdrong akŏm kơ̆l ‘ngok rơgei kră xơ̆ păng đei pơdjoi đơ̆ng lơ hnưr âu truh hnưr nai. Nơ̆r pơđơ̆k đei lơ̆m tơdrong hơri khan, hơri kưt kơ đe ngê̆ nhơ̆n lơ̆m jơ 'năr ‘năr et xoi tơbeh kơ hnưr erih, et xoi hơdrâ̆m đak dăh mă et xŏng ƀa ‘nao...

Đơ̆ng kră xơ̆ nơ̆r pơđơ̆k đei lơ̆m tơdrong erih kon pơlei Êđê, noh jing dôm kơjă kăp gĭt đei pơjing đơ̆ng kơl ‘ngok rơgei kră xơ̆, tơgop pơjing um ai kăp gĭt lơ̆m nơ̆r pơma kơ bơngai Êđê. Đe ngê̆ nhơ̆n ‘lŏ xơnăm hơnơ̆ng akhan, rim ‘măng nơ̆r pơđơ̆k đei pơre đơ̆ng ƀơ̆r bơngai yơ noh dôm bơngai noh jing dôm bơngai đei Yang axong ăn ƀơ̆r gơh pơđơ̆k. Ăh tơtă kon xâu, ăh xoi tơbeh lơ̆m ‘năr et xa, dăh mă ăh hmoi băt ‘mêm kơ bơngai lôch hiong adoi đei nơ̆r pơđơ̆k. Nơ̆r pơđơ̆k đei yua hơbĕch hơbal lơ̆m dôm tơdrong phara băl lơ̆m tơdrong erih. Ngê̆ nhơ̆n Y-Rung Ksơr (Aê Juăng- 72 xơnăm, pơlei Huang, xăh Krông Jing, apŭng M’Drak, dêh char Dak Lak ăn tơbăt: “Nơ̆r pơđơ̆k lơ̆m tơdrong tơhưch hơdruh tơdăm đei dôm tơdrong phara băl. Pơtih nhen ăh năm trong păng ăh oei hưch băl adoi pha mơ̆n. Ăh năm trong truh hnam drŏnglo noh đei nơ̆r pơđơ̆k thoi âu: “Nhôn năm apong unh hnam vă trong vă kơ̆t jơ̆ng, unh hnam nhôn kăl bơngai vei mir, bơngai tơpuh xem ktiă, choh chong ‘nhĕt vă jơmŭl pơtăm ƀa hơƀo”. Oei mưh đei tơdrong tơhĭl lơ̆m unh om, lơ̆m tơdrong xek phak noh kiơ̆ kơ tơdrong yoch rim bơngai bơh ƀơm. Găh yơ yoch noh phak kiơ̆ nơ̆r pơđơ̆k hlôi pơkăp. Păng ăh mă 2 păh atŭm pơma dơnuh, găh yơ pơtrruh nơ̆r adrol noh găh to adoi pơtrruh nơ̆r tơl hloi”.

Bơngai Êđê akhan, nơ̆r pơđơ̆k kăp gĭt lơ̆m tơdrong erih pơma xa rim năr, tơgŭm ăn bơngai mơ̆ng băt vao tenh păng hơdơ̆r đunh. Nơ̆r pơđơ̆k đei tơguăt hăm dih băl kloh klĕch. Nơ̆r pơđơ̆k đei pơtih pơtŏng kăp gĭt, đei nơ̆r akhan “Blŭ tinei, mgei ti adih” (dang vă akhan: pơma pơtrŏ tơdrŏ găh pha). Bơngai Êđê iŏk um ai juăt jue lơ̆m tơdrong erih vă tơtă kon xâu lơ̆m tơdrong erih, băt oei pơma xa hơƀăp hăm ‘nhŏng oh pơlei pơla dăh mă unh hnam, kon xâu. Kră pơlei Y- Pôt Ƀuôn Krông (Aê Rôni), pơlei Krang, xăh Ea Bông, apŭng Krông Ana, dêh char Dak Lak tơroi: “Hrei âu dôm nơ̆r pơđơ̆k tơtă lơ̆m tơdrong tơhưch hơdruh tơdăm adoi oei yua lơ̆m tơpôl bơngai Êđê vă hơnơ̆ng ƀlŏk tơbăt kơ tơm a hơdrung hơdrĕch. Tơtă ăn kon xâu athei tơklep kơjăp hăm hơkăn, erih ‘mêm băt kơ hơkăn truh đĭ hnưr erih. Đei nơ̆r pơđơ̆k nhen: “Oei hăm hơkăn truh đĭ hnưr erih, et xik tơm truh ăh xap, pơdreh chĭng chêng ti hrơhroi atŭm tơdra, ưh đei pơdơh kơplăh kơplơt, oei hơkăn athei tơnăp hăm unh om kơdih po”.

Jăh vă akhan, mưh ưh đei nơ̆r pơđơ̆k gô ưh đei tơdrong hơri bua Êđê. Đơ̆ng hơri khan truh hơri kưt, eirei adoi đei nơ̆r pơđơ̆k. Mă lei, nơ̆r tơhroi pơđơ̆k hăm rim tơdrong noh đei um ai phara băl. Ngê̆ nhơ̆n Y-Đhin Niê, pơlei Triă, xăh Ea Tul, apŭng Čư̆ M’Gar, dêh char Dak Lak ăn tơbăt:  “Lơ̆m hơri khan nơ̆r pơđơ̆k kiơ̆ tơhroi nhen pơkăp, ưh đei tơgep nơ̆r mă âu hăm nơ̆r mă to ôh. Hơri kưt, eirei adoi đei nơ̆r pơđơ̆k mă lei nơ̆r pơđơ̆k ưh đei nhen băl. Pơtih nhen, ăh hơri kưt mă oei hơ-‘ngươ̆u kơ tơm ka phê pơtih noh tơplih găh tơm ƀa jing tơdrong hơnơ̆ng kơ ƀôh, oei khan noh ưh gơh pơm thoi noh ôh, hăp minh tơdrong nhen pơkăp hơdăh. Oei hơri khan găh tơdrong et tơdrô noh athei mă đĭ jăl âu ‘mơ̆i pơtơm gơh hơri ăh jăl mă nai”

Nơ̆r pơđơ̆k đei yua lơ̆m rim tơdrong, rim anih, mă xô̆ dăh mă xơ-‘ngon adoi đei măt lơ̆m tơdrong erih kơ bơngai Êđê. Ăh năm tơ̆ mir noh nơ̆r pơđơ̆k găh tơdrong juăt jang, ăh oei tơ̆ hnam kơjung noh hơri tơtă ăn kon xâu băt lơ̆m dôm tơdrong et xa noh tơbang nơ̆r tơhưch hơdu ‘lơ̆ng. Kơlih dôm kơjă kăp gĭt noh mă lơ̆m tơdrong erih ‘nao dang ei, nơ̆r pơđơ̆k oei hram lơ̆m tơdrong erih kơ bơngai Êđê. Kră pơlei Y- Tung Ƀuôn Krông, (Aê Luai - 70 xơnăm) Buôn Kô, xăh Ea Bông, apŭng Krông Ana, dêh char Dak Lak tơroi: “Dang ei nơ̆r pơđơ̆k duh oei đei yua lơ̆m pơlei. Lơ̆m grong bơngai lôch adoi oei hlôm đing năm, hơri kưt, eirei. Dôm ƀai hơri xo âu jing nơ̆r pơđơ̆k. Lơ̆m kơplăh noh gô đei nơ̆r pơđơ̆k pơtih pơtŏng găh tơdrong erih kơ bơngai hlôi hiong noh mă blŭng đang kơ noh pơtơm hơri pơtih pơđơ̆k găh dôm tơdrong nai”

Nơ̆r pơđơ̆k đei kơjă kăp gĭt joh ayŏ kơ bơngai Êđê, noh jing kơjă găh nơ̆r pơma, nơ̆r pơđơ̆k. Dôm bơngai mă gơh pơđơ̆k pơtih pơtŏng mă lơ noh hlôi ‘lŏ kră, oei đe mơlôh ưh gan đei bơngai gơh pơđơ̆k pơtih. Mưh ưh đei tơlĕch tơchơ̆t vei răk tơƀăk mong păng pơtho mă tơnăp noh kơjă joh ayŏ kăp gĭt âu kơ bơngai Êđê gô oei lơ̆m đon kơchĕng kơ hnưr bơngai đĕch.

Zawut/Lan tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC