Đơ̆ng pơgê hrôih, dôm bơngai juăt pai xa kơ kon pơlei lơ̆m pơlei hlôi pơgiơ̆ng unh, ‘nhui unh tơpăr atŭm hăm hơyuh ƀâu phu kơ dôm tơmam xa juăt jue păng tơmam plang ăn đe yang hơpang: por prung, tơdrô ge, ‘nhĕm nhŭng – ier – kơne, tơƀăng pro tăng păng tơpŭng... Pơmai H’Vêu, minh lơ̆m dôm bơngai pai xa ăn ‘năr et xoi ăn tơbăt: “Năr 1 noh năr et ƀa ‘nao, tôm lơ̆m đô̆i 1 inh noh atŭm pai xa tơ̆ âu. ‘Nâu noh por prung, âu noh tơƀăng iŭ pai hăm ‘nhĕm nhŭng oei to noh hơdret chet đang rơpau đang lŭk lơ̆k atŭm hăm ‘nhĕm kơne đang kơ noh tăh lơ̆m đing kram vă ƀuh. Nhôn ‘nhăk akŏm tơ̆ rông vă atŭm chă xa”
Minh tơmam xa ưh gơh kơƀah păng adoi jing minh lơ̆m dôm tơmam plang ăn yang hơpang lơ̆m ‘năr Têt xŏng ƀa ‘nao noh ‘nhĕm kơne. Kiơ̆ khôi kơ bơngai Xê đăng, kơne jing kon char kơmar phar pơrăm tơmam pơtăm noh ƀơm rôp iŏk vă plang ăn yang hơpang, vă xơnăm đơ̆ng rŏng noh kơne pă khĭn pơrăm pơyan choh jang. ‘Nhŏng A Quân, bơngai kơtă năm bĕt hơkap rôp kơne vă ƀuh ‘nhĕm ăn tơbăt, vă gơhd dei kơne “rơgoh”, kon pơlei athei năm tơ̆ bri kơdrơ̆ng: “Đơ̆ng âu truh anih inh rôp pơhlom 75, 76 kơsô̆, rim ‘măng chă rôp noh đơ̆ng 12 jơ inh năm truh pơgê dơning 7,8 jơ pơtơm vih truh hnam. ‘Măng âu ki noh năm inh ‘nhăk 50 tŏ hơkap”
Kiơ̆ kơ ƀok Vi Von, kơdră pơlei Kon H’ring, adrol ki, bơngai Xê Đăng tơ̆ Kon Hring oei xa tơ̆ apŭng Đăk Tô, dêh char Kon Tum. Kơyươ tơblăh tơblŭng kơdâu xơlăh, xơnăm 1972 năm oei tơ̆ xăh Ea Yiêng, apŭng Krông Pách, dêh char Đăk Lăk; truh xơnăm 1988 năm tơchă tơring teh giơ̆ng Kon Hring vă pơjing pơlei ‘nao, hơtŏk tơdrong erih. Adrol ki, Têt xŏng ƀa ‘nao kơ bơngai Xê Đăng adrô̆ pơgơ̆r lơ̆m rim unh hnam iơ iĕ đĕch, rim unh hnam hơvơn băl, đơ̆ng hnam âu truh hnam nai, pơgơ̆r đunh đơ̆ng khei 10 truh khei 12. Đơ̆ng xơnăm 1994 truh dang ei, Têt xŏng ƀa ‘nao hlôi jing tơdỏng et xa tih, pơgơ̆r atŭm lơ̆m pơlei păng adrô̆ pơgơ̆r et xa lơ̆m minh năr; rim unh hnam hơmet dôm tơmam xa, ‘nhăk akŏm tơ̆ hnam hơkŭm tơpôl vă atŭm băl et xa: “Rơih iŏk năr 1 khei 1 xơnăm 'nao noh kăp gĭt akhan hlôi kat yua ƀa, ka phê đang lơ̆m minh xơnăm. Xơnăm 'nao bơ̆n tơƀơ̆p băl minh 'măng vă atŭm băl xô̆ chơt pơma dơnuh găh tơdrong jang xa, hŏk hơlen tơdrong hlôh vao, jang rơgei, kiơ̆d dơ̆ng noh hơtŏk tơdrong tơguăt tơguăl kơ pơlei pơla”
Ăh mă jơva chĭng chêng ang bang hăm ƀai chêng xơng tơmoi, rim bơngai vih akŏm ăh cham hnam hơkŭm tơpôl vă atŭm et xa; kră pơlei plang dôm tơmam pơkăp, đŏk nơ̆r xơkat, bơnê kơ yang hơpang, bơnê kơ plenh teh, hơvơn yang hơpang, yă ƀok dơnơm vih akŏm et xa păng hơpơi ăn minh pơyan pơm jang kơ xơnăm đơ̆ng rŏng gơh đei yua lơ hloh: “Nhôn hơpơi 'moih xơnăm kơnh jơmŭl pơtăm ƀa tơ̆ yơ adoi chăt hon giơ̆ng 'lơ̆ng dơdưp nhen gia tơ̆ bri, jơk nhen kơtao lơ̆m pơgar, rim bơngai găn ga 'meh apinh pơm hơdrĕch; hơpơi 'moih jê̆ đĭ xơnăm 'mi kial 'lơ̆ng xơđơ̆ng, rim bơngai grăng pran, rim unh hnam xô̆ tơnŏ, kon xâu hŏk pơhrăm jing bơngai rơgei...”
Đơ̆ng rŏng nơ̆r xoi tơbeh, ge tơdrô adoi đei chŭt đing, tơdra chĭng chêng đei pơdreh ang bang, tơdra hơxuang đei pơtoi băl hăm tơdrong hơri tơtơl, pơchơt dôm tơdrong pơxuh kră xơ̆. Pơđĭ kon pơlei păng tơmoi truh akŏm adoi jing juăt jing 'nhŏng oh lơ̆m 'năr blŭng xơnăm, thơ thâu băl minh xơnăm 'nao đei lơ pŭn ai truh, jơnap xô̆ xôn: “Inh hơnăn Nguyễn Văn Dương truh đơ̆ng Hà Nội, inh ƀôh kon pơlei đei um ai joh ayŏ tơnăp păng kăp gĭt noh inh lŭ lăp. Inh băt ‘mêm kơ uma i joh ayŏ kăp gĭt kơ kon pơlei Xê đăng tơ̆ pơlei Kon H’ring tơ̆ Đăk Lăk. Đe oei xa ‘lơ̆ng dih băl, băt ‘mêm kơ tơmoi, kon pơlei hơvơn et tơdrô hơ̆iă nhen lĕ bơngai lơ̆m unh hnam po kơdih”
- “Inh hơnăn Lê Thị Thanh Thủy tơ̆ pơlei Dóc xăh Ea H’ding, âu jing ‘măng mă 5 vih akŏm et xŏng ƀa ‘nao kơ pơlei Xê đăng. Xơnăm âu inh ƀôh kon pơlei chơt hơ-iă, dôm tơdrong akŏm noh lơ, ‘lơ̆ng, kon pơlei hơmet tôm tơnăp. Oei găh tơmam xa noh adoi đei lơ tơmam xa kăp gĭt kơ kon pơlei tơ̆ tơring âu”
Lơ̆m ƀuih xik tơm, lơ̆m tơdra hơxuang kơ đe hơdruh tơdăm, rim bơngai ang bang ƀơ̆r hơhiĕk. Plenh teh tơkuh băl, đon bơnôh kon bơngai hrơ hrau atŭm băl tơroi tơbăt, vang akŏm xô̆ hơ̆k hăm pơlei Kon H’ring.
Viết bình luận