Tơƀăng ƀuh – tơmam xa juăt jue kơ bơngai M’nông
Chủ nhật, 01:00, 04/12/2022 H'Thi/Lan tơblơ̆ H'Thi/Lan tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Tơƀăng ƀuh jing tơmam xa juăt jue hăm dôm hơdrung bơngai kon kông tơ̆ Tây Nguyên. Tơ̆ bri noh đei lơ hơdrĕch tơƀăng phara băl; tơƀăng pơle, tơƀăng kram, tơƀăng hre 'nâu nai hia. Tơƀăng bri đei pai pơjing lơ tơmam xa phara băl; gơh pai hăm rơmă, ơ̆p, pơ iŭ...

Kram noh hơnơ̆ng hon ăh jih thong đak, kơyuơ tơƀăng kram jing minh tơmam xa juăt jue lơ̆m 'măng xŏng xa rim năr kơ bơngai M’nông tơ̆ apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk. Kiơ̆ kơ hơdrĕch tơƀăng nhen tơƀăng kram, tơƀăng phat, tơƀăng hre mă gơh chă pai pơjing ơ̆p, pơ iŭ 'nâu nai, pơjing đei lơ tơmam xa 'lơ̆ng.

Mă lei tơƀăng ƀuh jing tơmam xa ăh jê̆ đĭ pơyan jang (khei 11 dăh mă pơtôch pơyan 'mi). Tơmam xa âu đei lơ bơngai gơh xa, mă lei tơnap kơ chă. Yă Amĭ Sivon, tơ̆ pơlei Trí B, xăh Krông Na, apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk ăn tơbăt: Vă đei tơƀăng kram ƀuh noh athei năm tơ̆ bri kơdrơ̆ng ataih: "Tơƀăng mă pơda noh ưh gơh ƀuh ôh. Tơƀăng athei kơjung kiơ̆ pơkăp noh pơtơm ƀônh ăn tơdrong pơjing, ƀuh hăp ƀâu phu. Tơƀăng hon đơ̆ng teh, kơjung dang 2 hơđa ti minh puơ̆t noh păh lăp, mưh tơƀăng kră noh pai pơjing adoi tơnap. Tơƀăng âu gơh chă ơ̆p, pai hăm rơmă, pai hăm tơmam drăm nai duh gơh, mă lei ưh đei ƀâu phu kăp gĭt nhen tơƀăng ƀuh. Păng hơdrĕch tơƀăng tơ̆ tơm phat duh gơh ƀuh, mă lei ưh kơ 'lơ̆ng hơtŏ hăm tơƀăng kram âu ôh”.

Tơ̆ Tây Nguyên, đơ̆ng rŏng kơ 'mi blŭng pơyan, đei kơdrum kram pơtơm chăt  tơƀăng. Mưh 'meh xa tơƀăng chăt blŭng pơyan 'mi, athei xir tơ̆ teh tăp dăr kơdrum kram, noh tơƀăng pơda păng krenh 'lơ̆ng. Oei đei tơmam xa tơƀăng ƀuh noh athei gơ̆ tơƀăng kră hloh, kơjung đơ̆ng minh met tŏk tơ̆ kơpal. Khei năr noh hơkâu tơƀăng jing dreng, hơliĕng tơƀăng rơhơi 'lơ̆ng. Kon pơlei M’Nông hlôh vao hơdăh găh pai pơjing tơmam xa âu tơroi: Mưh tơƀăng tam mă kơjung nhen pơkăp, hơkâu tơƀăng tam mă đei hơliĕng ăh ƀuh noh tơnap kơ xĭn 'lơ̆ng, tăng păng ưh đei ƀâu phu. Ƀơ̆t gơ̆ tơƀăng âu đe xư yua xăng chơ̆ng tơƀăng dăh mă rơyuh vă tơƀăng kơdih tơgơ̆ (ăh anih tơgơ̆ noh tơƀăng oei pơda, ƀuh hăp 'lơ̆ng hloh). Anih pơda hloh kơ tơƀăng kơjung pơhlom 2 hơđa ti.

Yă Amĭ Sivon tơ̆ pơlei Trí B, xăh Krông Na, apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk tơroi: Vă ƀuh tơƀăng, athei pơgiơ̆ng unh mă khơ̆ng, ƀuh hơ-'lơ̆ hơnơ̆ng vă tơƀăng xĭn tôm, hơkâu dreng păng ƀâu phu. Đơ̆ng rŏng kơ ƀuh đang, 'lek đĭ kơđoh khoi, ôp mă rơgoh, đang kơ noh iŏk xăng rơlăh tơƀăng jing djoi iĕ lăp xa: "Tơƀăng hon đơ̆ng teh noh đei ƀum tih hloh trăp đơ̆ng 4-5 kĭ. Mưh xa ưh kơ đĭ noh athei ƀuh đang 'mơ̆i noh mă gơh 'măn. Đơ̆ng rŏng kơ gơ̆ tơƀăng đang athei ƀuh hloi lơ̆m 'năr noh, mưh lê̆ 'năr đơ̆ng rŏng noh tơƀăng jing kră, honh, ƀuh ưh kơ xĭn 'lơ̆ng ôh. Ăh ƀuh tơ̆ tơnuh unh noh athei lê̆ unh xa đĭ kơđoh tơ̆ 'nguaih kơ tơƀăng. Ƀuh tơƀăng pai hăm ka đak krong ƀuh, 'nhot ƀâu phu, tôm ƀoh ƀôk ngok păng hơmrĕ. Mưh xa atŭm hăm 'nhot hla ĭch ok noh roi ƀâu phu 'lơ̆ng hloh”.

Tơƀăng kram đơ̆ng rŏng kơ ƀuh, gơh pai pơjing tơmam xa phara băl nhen ơ̆p, chŭ hăm đak măm, pai atŭm hăm 'nhĕm dah mă ka. Mă lei trŏ hloh noh athei bơ̆ tơƀăng rơba. Tơdrong 'lơ̆ng đơ̆ng lơ tơmam xa hrơ hrau atŭm hăm tơdrong ƀâu phu krenh đơ̆ng tơƀăng pơjing tơmam xa 'lơ̆ng hloh mă adrô̆ hăm hơdrĕch tơƀăng kram đĕch gơh đei.  Yă Amĭ Sivon tơ̆ pơlei Trí B, xăh Krông Na, apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk ăn tơbăt dơ̆ng: "Tơmam xa âu noh ƀônh chă pai pơjing, atŭm hăm hơyuh ƀâu phu phara kơdih noh bu bu duh lăp xa. Tơ̆ tơring âu bu bu duh năm tơchă dăh mă năm răt vă 'nhăk vih pai xa. Dang ei jô̆ hloi hăm bơngai Kinh duh lăp xa tơmam pai xa đơ̆ng tơƀăng ƀuh. Tơmam xa âu gơh xŏng hăm por, dăh mă xa hoh adoi 'lơ̆ng mơ̆n, kư̆ mă bơ̆n pai pơjing mă trŏ trong đĕch”.

Tơƀăng ƀuh jing tơmam xa juăt jue đơ̆ng kră xơ̆ kơ bơngai M’Nông, tơguăt hăm tơdrong erih tơ̆ mir ƀa. Hăm trong pai pơjing kăp gĭt, ƀâu phu 'lơ̆ng, đei tơmam xa đơ̆ng tơƀăng ƀuh kơ bơngai M’Nông hlôi jing tơmam xa kăp gĭt đei lơ bơngai lŭ lăp. Tơƀăng ƀuh hrei âu hlôi jing tơmam drăm tĕch răt. Đơ̆ng rŏng kơ pơ 'lơ̆ng, rim kĭ tơƀăng ƀuh hlôi rơlăh iĕ jing djoi đei kơjă đơ̆ng 60.000 truh 80.000 hlj minh kĭ. Mưh ưh đei xa tơƀăng ƀuh tơ̆ mir ƀa, noh tơmoi duh gơh xa tơƀăng âu ƀơ̆t năm tơmang truh apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk.

H'Thi/Lan tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC