Hơnơ̆ng 7 sơnăm 1 ‘măng, kiơ̆ tơdrong juăt, bơngai Chăm tơ̆ apŭng Tuy Phong, dêh char Bình Thuận pơgơ̆r dơ̆ng tơdrong et apinh liĕm kâu hiôk hian. ‘Nâu jĭ tơdrong lêh đei năng tôch gĭt kăl hăm tơpôl bơngai Chăm. Ƀok pơtho lui Thường Xuân Hữu, Kơdră vei lăng Khul lui Bàlamôn dêh char Bình Thuận ăn tơbăt: “Tơdrong soi âu 7 sơnăm pơgơ̆r 1 vât. Adrol sơ̆ yoa tơdrong arih xa pơmat tat kơna mih ma duch nă ưh đei pơgơ̆r tơdrong soi ‘nâu, truh sơnăm 2023 âu ‘nao pơgơ̆r dơ̆ng tơdrong et soi apinh liĕm kâu, hiôk hian ƀât ‘măng đak dơsĭ âu. Tơdrong soi âu tôch tih, pơgơ̆r ưh đei ƀônh kiơ. Vă pơgơ̆r athei đei tôm ƀok pơtho lui Chăm Bàlamôn păng Chăm Hồi giáo Bàni hai, mât 1 ƀơ̆r đon, drơ̆ng pôm nơ̆r vă tơlĕch đei khei ‘năr vang pơgơ̆r.”

Kiơ̆ tơdrong juăt, Tơdrong soi apinh liĕm kâu hiôk hian đei pơgơ̆r lơ̆m 2 năr. Rim tơdrong lui pơm 1 anih kơdih păng pơgơ̆r soi krao khan kiơ̆ tơdrong lui đe sư, mă lei athei pơgơ̆r tơrih tơrih, kiơ̆ nơ̆r pơtho tơƀôh đơ̆ng Bơngai vei lăng tơdrong lui.

Tơdrong soi apinh liĕm kâu, hiôk hian pơih blŭng hăm tơdrong đe ƀok Kapah, Paseh (bơngai pơtho, vei lăng tơdrong lui Chăm Bàlamôn) soi puh tơvĕh yang kơnê̆ jŭm dăr anih pơgơ̆r, vă puh hŭt dôm tơdrong kơnê̆, ‘mê̆ ‘mach, hơnhăk ba tơdrong hiôk ‘lơ̆ng lơ̆m năr pơgơ̆r soi. Đơ̆ng rŏng kơ ‘nŏh, ƀok Ka-ing (ƀok pơtho lui Chăm Bàlamôn) pơgơ̆r soi Rija Harei, nhen thoi 1 tơdrong roi tơbăt hăm kơ yang găh tơdrong chă rơih anih pơgơ̆r kŭm nhen yoa kiơ mă pơgơ̆r tơdrong soi âu. Pơtôch soi Rija Harei ‘nŏh rim ƀok pơtho lui găh dôm khul lui pơgơ̆r soi kơdih kơdih. Đĭ đăng tơdrong soi hơnơ̆ng apinh hơpơi ăn kon pơlei đei jơhngâm pran ‘lơ̆ng, apinh yang tơjur ăn ‘năr rŏ tŏ hơlăng, jang xa đei ƀôh, kon pơlei jang xa sơđơ̆ng jơhngâm năm rôp yâu ka tơ̆ đak dơsĭ.

Bơngai Chăm năng Tơdrong soi apinh liĕm kâu, hiôk hian tôch gĭt kăl. Adrol sơ̆, vă rim pơlei Chăm pơgơ̆r ngăl, mă loi jĭ dôm pơlei tơter đak dơsĭ. Đe sư akhan, chă yă ƀok adrol sơ̆ kŭm arih xa hăm tơdrong rôp yâu ka hơdang tơ̆ đak dơsĭ. Tơdrong soi apinh liĕm kâu, hiôk hian ƀât ‘măng đak dơsĭ kŭm vă ƀlŏk hơdơ̆r truh kơ yă ƀok sơ̆ păng apinh yang pring vei, tơgŭm ăn đe sư jang xa đei ƀôh.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Thành Phần, sơ̆ pơm Kơdră Anih tơchĕng hơlen Việt Nam păng Đông Nam Á ăn tơbăt: “Tơdrong soi apinh liĕm kâu, hiôk hian âu đei đơ̆ng sơ̆ bơih, plei Chăm yơ kŭm pơgơ̆r ngăl (plei Chăm tơ̆ Parang, Parik, Kraong, Pajai) mă lei roi đunh roi vă hiơt hiong, lăp pă dôm plei Chăm tơ̆ apŭng Tuy Phong đĕch oei pơgơ̆r. Tơdrong soi apinh liĕm kâu, hiôk hian đei pơgơ̆r ƀât ‘măng đak dơsĭ (ƀât anih đak krong ro lĕch tơ̆ đak dơsĭ). Tơdrong tơm ‘nŏh vă soi apinh ăn tĕh đak rơngei, kon pơlei hiôk hian, ‘năr rŏ tŏ hơlăng, jang xa đei ƀôh. Tơdrong soi ‘nâu tôch kăp gĭt, tơƀôh hơdăh tơdrong mât 1 ƀơ̆r đon đơ̆ng 2 tơdrong lui (Bàlamôn păng lui Hồi giáo Bàni).”

Ư đei rơđŭk chơt nhen thoi tơdrong lêh Katê dăh mă Ramưwan mă lei tơdrong soi aping liĕm kâu, hiôk hian đei ƀơm truh jơhngâm đon tôch dêh hăm tơpôl bơngai Chăm lơ̆m apŭng, vang tơgop hơmet kơjăp tơdrong pơvei đơ̆ng 2 tơdrong lui tơm lơ̆m tơpôl bơngai Chăm. Mŏ Thường Thị Mỹ, oei tơ̆ plei Lạc Trị, xăh Phú Lạc, apŭng Tuy Phong ăn tơbăt: “Truh hăm tơdrong soi ‘nâu, inh ƀôh tôch hơiă. Đơ̆ng âu gơ̆h chĕp vei đei tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng bơngai Chăm ăn jơhnơr kon sâu đơ̆ng rŏng dơ̆ng. Bơngai Chăm tơ̆ âu đei 2 tơdrong lui tơm, 1 ‘nŏh Bàni, 1 ‘nŏh Bàlamôn gơ̆h hơkŭm hơdai vă pơgơ̆r 1 tơdrong lêh, soi thoi âu ‘nŏh hơiă tơpă.”

Bơngai Chăm tơ̆ apŭng Tuy Phong đei hlŏh 2.000 unh hnam hăm hlŏh 10.000 ‘nu bơngai. Lơ̆m dôm sơnăm âu ki, kŭm hăm tơdrong tơgŭm đơ̆ng Đảng, Tĕh đak, tơdrong arih xa kơ kon pơlei Chăm tơ̆ apŭng Tuy Phong, dêh char Bình Thuận roi tŏk ‘lơ̆ng găh mŭk drăm, jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, tơpôl.  

Tơdrong pơgơ̆r soi apinh liĕm kâu, hiôk hian ưh lăp vă pŭh tơvĕh lê̆ dôm tơdrong ưh đei pŭn ai lơ̆m tơdrong arih xa rim năr, dôm tơdrong pơm tơlĕch ưh sơ ‘ngoan ăn kon bơngai đĕch mă oei vă apinh yang pring vei, tơjur ăn tơdrong pŭn ai, liĕm kâu, pran jăng, ‘mi rŏ tŏ hơlăng, jang xa đei ƀôh dơ̆ng. Kăl loi jĭ mât mĭnh jơhngâm, pôm ƀơ̆r đon đơ̆ng 2 tơdrong lui tơm lơ̆m tơpôl bơngai Chăm. Kiơ̆ đơ̆ng nŏh, hơmet kơjăp tơdrong pơvei đơ̆ng rim pơlei bơngai Chăm.