Ƀok A Chinh – Kră pơlei plei Măng Rương, xăh Văn Lem, apŭng Đăk Tô (dêh char Kon Tum) tơroi, đơ̆ng sơ̆ truh dang ei, dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng sơ̆ kơ bơngai Xơ Đăng oei đei chĕp vei hơnơ̆ng. Rông jĭ Hnam hơdai kơ pơlei, jĭ anih pơgơ̆r lơ tơdrong joh ayŏ kơ dŏxoang, et soi tôch sĭt đơ̆ng sơ̆. Kơlih thoi noh đĭ đăng pơlei bơngai Xơ Đăng lơ̆m xăh Văn Lem đei rông ngăl:

“Kon pơlei Xơ Đăng oei vei lăng rông kơjung ƀât tŏk bŏk pơlei, bơbŭng rông pơm hăm gia. Lăp hơdrô̆ jrăng rông, hrei ‘nâu gơnơm đei tĕh đak tơgŭm vă kơjăp ƀiơ̆ kơna man jrăng bê tông, xi măng. Oei dôm tơmam nai tơtă pơm hăm tơ̆r ‘long, kram, pơle, ‘lao, pơm kiơ̆ so sơ̆ ngăl. Rông dang ei pha ƀiơ̆ kơ chăl yă ƀok sơ̆, adrol sơ̆ hơnă rông đe yă ƀok pơm hăm kram, ‘lao... mă lei hrei ‘nâu pơm hăm tơ̆r vă kơjăp ƀiơ̆”.

Ƀok A Ku, Bơngai jang găh joh ayŏ kơdŏ xoang-tơpôl xăh Văn Lem, apŭng Đăk Tô (dêh char Kon Tum) tơroi: Xăh hrei ‘nâu đei hlŏh 650 unh hnam, hăm hlŏh 2.800 ‘nu bơngai, mă lơ ‘nŏh jĭ bơngai Xơ Đăng (iŏk đei truh 95% kơsô̆ kon pơlei tơ̆ âu). Tơdrong arih xa kơ kon pơlei tơtă gơnơm đơ̆ng choh jang xa ngăl. Lơ̆m noh, mă lơ ‘nŏh jang ƀa đak, pơtăm ƀum hơƀo păng pơtăm chĕh phe tŏ sĕt. Sơnăm 2023, xăh jang kĕh tơring tơrang ‘nao. Ƀok A Ku tơroi dơ̆ng, mă đơ̆ng tơdrong arih xa đĭ kiơ̆ chăl hle, choh jang xa roi rơgei, mă lei tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng sơ̆ kơ bơngai Xơ Đăng oei hơnơ̆ng chĕp vei kiơ̆ đơ̆ng lơ tơdrong et soi lơ̆m tơdrong choh jang xa, mă loi ‘nŏh hăm ƀa.

Ƀok A Ku tơroi: “Kiơ̆ tơdrong juăt lơ̆m tơdrong choh jang xa kơ bơngai Xơ Đăng dang khei 3, khei 4 yoăn, kon pơlei pơtơm năm jang tơ̆ chŭn, choh kơdĕh ƀa. Plei oei vei kơjăp dôm tơdrong et soi mưh chih jang xa lơ̆m sơnăm. Lơ̆m dôm tơdrong et soi, kiơ̆ đơ̆ng tơdrong jang xa yăn âu, dôm sơnăm jang xa đei, ƀa, ƀum, hơƀo lơ ‘nŏh kŏh xa kơpô, tĕh xa nhŭng. Lơ tơdrong et soi ưh gơ̆h ưh đei đe druh dăm tôn chĭng, hơxoang, hơri tôch chơt. Đơ̆ng rŏng kơdĕh, chơmŭl 2,3 khei kon pơlei pơgơ̆r et soi sŏng xa ƀa hơdrĕch dơ̆ng (Tĭng Kâ Tŏng), đơ̆ng rŏng kơ ‘nŏh dôm khei đe pơgơ̆r soi Xơkêa Kơdéa (Chong trong năm tơ̆ mir) vă năm tơ̆ mir, vei lăng ƀa pơtơm hnông huăt. Dôm khei hơtuch sơnăm ‘nŏh pơgơr et jur xa ƀa ‘nao (Tĭng Kâ Báu Nếo).

Tơ̆ xăh Văn Lem, apŭng Đăk Tô oei pơgơ̆r lơ trong jang tơplih ming tơđăh ‘long pơtăm, jang kiơ̆ khoa hŏk ki thuơ̆t, vă pơm hơtŏk iŏk yoa ăn rim unh hnam kon pơlei. ‘Nao âu, Khul kon pơlei jang chŭn mir apŭng tơgŭm ăn rim unh hnam 300 tơđăh ‘long lơ kơloăi, 1 tân phŏng păng dôm jĭt tŏ nhŭng yŏng. Kiơ̆ kră pơlei A Chinh, hrei ‘nâu kon pơlei đĭ băt jang kiơ̆ khoa hŏk ki thuơ̆t bơih, mưh jĭ pơlŏ tŏ hơkâu ‘nŏh năm hơmet tơ̆ hnam pơgang. Mă lei, dôm tơdrong et soi trŏ ƀlep đơ̆ng kră sơ̆ oei đei kon pơlei chĕp vei hơnơ̆ng, ‘nŏh jĭ 1 păh lơ̆m tơdrong arih xa găh jơhngâm đon.

“Adrol kơ chơmŭl, kơdeh ƀât blŭng sơnăm kŭm đei unh hnam tĕh nhŭng, ket ƀuh iĕr, pai por tơyông, kŭm đei unh hnam pai tơmam xa vă soi apinh yang pring vei. Mưh lơ̆m pơlei đei tơdrong jĭ jăn, jĭ pơlŏ tŏ hơkâu kŭm soi apinh yang tơjur ăn kon sâu jăh klăih jĭ, jăh pran jăng grăng hơkâu. Mă lei, kon pơlei mưh đei jĭ jăn kŭm năm tơ̆ hnam pơgang khăm hơmet ‘năi, vă jăh klăih, jăh pran jăng dơ̆ng”.

Ƀok A Ku, Bơngai jang găh joh ayŏ kơdŏ xoang-tơpôl xăh Văn Lem, apŭng Đăk Tô (dêh char Kon Tum) tơroi dơ̆ng: Vă chĕp vei păng atŏk tơiung dôm kơjăp kăp gĭt đơ̆ng tơdrong juăt so, hơnăp jang đơ̆ng kră pơlei, bơngai đei grih, đei bưng ai tơ̆ tơring tôch gĭt kăl. Yoa thoi noh, rim sơnăm, khul kơdră pơgơ̆r păng anih jang kơpal hơnơ̆ng pơgơ̆r tơƀâp, pơma nuh, pơlung păng đei trong tơgŭm vă kon pơlei chĕp vei kơjăp dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng sơ̆ kơ hơdrĕch kơdih:

“Lơ̆m xăh Văn Lem, apŭng Đăk Tô hrei ‘nâu hơnơ̆ng pơgơ̆r tơƀâp đe kră pơlei vă pơma nuh găh tơdrong pơgơ̆r 3 tơdrong et soi so. Tơdrong et soi mă  blŭng ‘nŏh Soi tơnglang đak (Tĭng Kleăng Kơneăng Têa) yoa kră pơlei pơgơ̆r, hơdai hăm ‘noh klăi song tơdrong jang ăn kon pơlei vang hơmet tơmam vă năr et soi gơ̆h pơgơ̆r chơt hơiă. Mă 2 ‘nŏh tơdrong et soi (Xơkêa Kơdéa), vă akhan soi chong hơmet trong năm tơ̆ mir, tơdrong soi đei pơgơ̆r ƀât oei gô ƀa đum. Dang khei 10 yoăn, ƀât ƀa đĭ đum bơih, đĭ đăng tơpôl vang kăt yoă ƀa, đang kơ ‘nŏh pơgơ̆r et jur xa ƀa ‘nao (Tĭng Kâ Báu Nếo).

Vă vei kơjăp păng hơtŏk kơjă kăp gĭt đơ̆ng dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng hơiă kơ dôm hơdrĕch kon kông tơ̆ tơring, Anih vei lăng kon pơlei dêh char Kon Tum kĭ, tơlĕch lơ tơdrong jang, Trong chĕp vei khăn, hơbăn ao tanh; chĕp vei păng tưk tơiung tơdrong tôn chĭng chêng; vei lăng ‘lơ̆ng rông; trong chih jô̆ dôm tơmam joh ayŏ kơ dŏ xoang lơ̆m dêh char. Tơdrong chĕp vei dôm tơdrong et soi đơ̆ng kră sơ̆ kơ bơngai Xơ Đăng tơ̆ xăh Văn Lem, apŭng Đắk Tô, 'nŏh jĭ 1 păh lơ̆m tơdrong jang kiơ̆ dôm trong jang đơ̆ng Anih vei lăng kon pơlei dêh char Kon Tum.