Pơlei Pơ Nang kơ kon pơlei Bahnar tơ̆ xah Tú An, thĭ xah An Khê, dêh char Gia Lai oei răk vei tơdrong jang juăt jue. Lơ̆m bơbŭng hnam iĕ ‘lơ̆ng, ƀok Đinh Văn Bup (bơngai Bahnar) tŏk bŏk oei pơkeh brơ̆ng ‘măn hơbăn ao, hăm bơlit tôch ‘lơ̆ng. Ah hơdra unh, đei lơ tơmam tanh đei đơ̆ng hre, kram, phat păng pơ-o... hlôi pôi kiơ̆ khei năr dăr kơ sơnăm. Ƀok Đinh Văn Bup ăn tơbăt, tôm tơmam tanh âu noh ƀok tanh ‘măn yua lơ̆m unh hnam:  “Ah oei ‘lâ̆p inh lăng ƀă inh tanh hơkă, kơđum kơđŏng, đang kơ noh pơm ƀoi. Ah tih vơ̆ unh adoi chă hŏk hơlen đơ̆ng đe ‘nhŏng, mih ma lơ̆m pơlei vă chă tanh hơkă, rĕng, reo đei bơlit ‘lơ̆ng. Tanh hơkă âu ‘măn yua lơ̆m hnam nhen chă pŭ ‘long unh, pŭ đak, brơ̆ng ‘măn khăn buk, hơbăn ao, ưh kơsĭ tĕch ăn kơ đe ôh”.

Tơdrong jang tanh brong jak kơ bơngai  Bahnar đơ̆ng mă blŭng tanh ‘măn yua lơ̆m tơdrong hơrih rim năr đĕch, dang ei hơtŏk jing tơmam tĕch răt, jing tơmam drăm tơmang pơhiơ̆, phŏ đei hơtŏk jing tơmam pơrŏ joh ayŏ hloi. Tơ̆ pơlei Đê Kjiêng, xah Ayun, apŭng Mang Yang, dêh char Gia Lai đei minh hơnih jang tanh brong jak kơyuơ ‘nhŏng Si (bơngai Bahnar) pơm tơm. Bơ̆n chă tơƀơ̆p pơma dơnuh hăm ‘nhŏng Si âu.

PV: Ih chă tơroi pơgia gah kơdih ih văi.

- “Inh noh Si tơ̆ pơlei Kơ Jêng, xah A Yun, apŭng Mang Yang, dêh char Gia Lai”.

 PV: Ih băt chă tanh bơ̆n brong jak đơ̆ng layơ?

-“Đơ̆ng tŏk 14 sơnăm noh inh pơhrăm tang hơkă bơih. Rim kơluăi hơkă, tih iĕ, ah kơpang noh đei bơlit. Đơ̆ng tanh hơkă âu noh inh kơchĕng truh tanh môk, đoăn vă chă yơ̆l ah tŏ ‘mi. Mă blŭng tanh noh ưh đei lăp đon ôh, lơ ‘măng tanh noh dang ei ‘lơ̆ng bơih”.

PV: Thoi noh, đơ̆ng tơma drăm juatư jue, ih đei lơ tơdrong pơjing tơmam drăm ‘nao ‘lơ̆ng hloh ưh?

- “Adoi nhen tanh brong jak âu, ‘nguaih kơ tanh bơ̆n môk noh inh adoi chă tanh bơ̆n kơƀang ‘măn nhă đak hla che, tanh brơ̆ng, kơdŭng âu to. Hăm tơdrong tanh hơkă juăt jue noh inh adoi oei vei, kơlih hơkă noh boăl yak hadoi lơ̆m rim ‘măng bơ̆n năm jang tơ̆ mir, dah mă chă pŭ đak rim năr”.

PV: Tơ̆ tơring hơtaih yaih âu, pơm thoi yơ vă lơ bơngai băt truh tơmam drăm ih tanh đei?

- Inh iŏk yua Facebook vă tơbang dôm tơmam drăm inh tanh đei. Pơtih nhen hơkă, môk, kơƀang, vali păng kơdŭng noh tanh kơjăp hloh, gah um ‘lơ̆ng, kơjă trŏ ƀlep noh đei lơ bơngai băt truh păng chih măt răt tơmam drăm”.

Anih jang tanh brong jak kơyuơ Si pơm tơ-‘ngla adoi jing minh lơ̆m tơdrong vă jang “Iŏk yua trong jang pơkăp kơsô̆ vă hơtŏk mŭk drăm ăn kon pơlei Bahnar tơ̆ apŭng Mang Yang”. Kiơ̆ đơ̆ng noh, lơ̆m hơnê̆ sơnăm 2023, Kŏng ti jang Bahnar-Xanh đei tơ-iung pơjing. Dang ei, Kŏng ti pơm tơlĕch dôm tơmam drăm nhen kơdŭng chĕp jên, kơdŭng chĕp tơmam drăm, vali… đei tanh đơ̆ng kram, phat pơle pơ-o.

Atŭm hăm tơdrong tanh brong jak, dang ei tơ̆ Gia Lai brư̆ brư̆ đei hơtŏk tơdrong jang tanh brai juăt jue kơ kon pơlei kon kông. Pơmai Rơ Mah H’Tuyết (bơngai Jarai) tơ̆ kueng 10, thĭ trâ̆n Phú Thiện, apŭng Phú Thiện, dêh char Gia Lai iung pơm jang hăm tơdrong jang tanh brai. Tơmam mă pơmai tĕch mă blŭng đei 50 blah hơbăn ao tanh ăn đe hŏk tro hnam trưng THCS Kon kông hŏk oei hadoi kơ apŭng. Đơ̆ng noh, lơ kon pơlei tơ̆ tơring hlôi tơchă truh anih tĕch kơ H’Tuyết vă chă sĭt hơbăn ao tanh. Pơmai Siu H’July – bơngai răt hơbăn ao tanh ăn tơbăt: “Jing bơngai Jrai, bu bu adoi ‘meh đei hơbăn ao tanh juăt jue vă ‘măn hrŭk lơ̆m tơdrong akŏm kăp gĭt. Hơdrol ki, inh atŭm hăm kon pơlei hơnơ̆ng chă răt tơ̆ kơchơ ah anih đe sĭt mei noh. Đơ̆ng đei anih sĭt mei hơbăn ao tanh kơ pơmai H’Tuyết, inh păng kon pơlei chă răt hơbăn ao tanh ƀônh ƀŏ hloh, ‘lơ̆ng kiơ̆ hơkâu kơdih. Đơ̆ng noh, nhôn adoi gơh vei răk tơdrong ‘lơ̆ng guăng kơ hơbăn ao tanh kon kông Jrai”.

Vă tơdrong ‘lơ̆ng kơ che tanh gơh yak hơtaih hloh, H’Tuyết hlôi chih hơnăn facebook kơdih po, thuê bơngai hrŭk tơbang, thuê bơngai phĭn chŭp um, pơjing tơdrong tơbang tơmam drăm tơnăp hloh. Um rŭp bơngai drăkăn Jarai hrŭk hơbăn ao tanh hlôi hơvơn kơ rơbâu bơngai lăng băt. Pơmai H’Tuyết ăn tơbăt, gơnơm đei tơdrong tơrĕk lơ̆m dôm mạng tơpôl, rim khei đei kơ hrĕng bơngai chih măt răt hơbăn ao tanh lơ̆m jâ̆p teh đak: “Ah yua facebook vă tơbang tơmam drăm, inh ƀôh lơ bơngai đơ̆ng dôm dêh char, pơlei tơm băt truh tơmam drăm hơbăn ao tanh dok um kiơ̆ khôi juăt bơngai Jrai. Đe sư lŭ lăp kơlih hăp kăp gĭt păng chrih kơ măt. Vă hơtŏk tơdrong tơrĕk dih băl lơ̆m facebook, inh adoi đei lơ trong jang, kơchăng gah um rŭp, mă lei athei vei kơjăp đon lui đunh đai”.

Dang ei, dêh char Gia Lai  tŏk bŏk tơlĕch lơ tơdrong jang vă hơmet hơtŏk dôm kơjă juăt jue, tơgop pơ-‘lơ̆ng ăn joh ayŏ kon kông Tây Nguyên. Yă Nguyễn Thị Thanh Lịch – Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai sơkơ̆t hơdah: Tơdrong jang tanh brai juăt jue kon kông Jarai, Bahnar păng minh ƀar hơdrung kon kông nai tơgăl đei pôk bơnê. Kiơ̆d dơ̆ng noh, iŏk yua kơjă joh ayŏ, tĕch pơdro, tơgŭm bơngai tanh brai gơh hơtŏk mŭk drăm: “Nhôn hơpơi ‘meh pôk pơ-ư hăm đe ngê̆ nhơ̆n, pơtho ăn đe boăl mơlôh vă vei răk tơƀăk mong tơdrong jang juăt jue, tơguăt hăm tơdrong pơ-‘lơ̆ng hơgei. Mă 2 noh nhôn hơpơi ‘meh tơbang pơdah, vă dôm bơngai jang hơlen chiha kŏm joh ayŏ, dôm bơngai hơgei pơ-‘lơ̆ng pơjing hơbăn ao ‘lơ̆ng vă pơjing brai tanh jing tơmam drăm đei kơjă kăp gĭt hloh, hơtŏk mŭk drăm ăn kon pơlei kon kông tơ̆ dêh char Gia Lai".