Hăm đon lui pơđĭ đak glung, groi kông dăh mă ‘long bri adoi đei yang hơpang dăng oei păng vei lăng, bơngai M’nông hơnơ̆ng adrin vei răk păng tơlĕch dôm tơdrong pơkăp adrô̆ lơ̆m tơdrong vei lăng cham char. Kăp gĭt hloh dơ̆ng, mưh ‘meh đei mir vă choh jang noh rim bơngai athei băt vei hloi kơtu đak glung. ‘Nâu jing tơdrong joh ayŏ kơ M’Nông lơ̆m tơdrong oei jang xa hăm “dơnơm cham char”.

Et xoi hơdrâ̆m đak jĭ khôi juăt ‘lơ̆ng rŏ kơ bơngai M’Nông tơ̆ Buôn Đôn, Đăk Lăk

Kon pơlei Tây Nguyên pơma atŭm, bơngai M’nông pơma adrô̆, đơ̆ng kră xơ̆ hlôi pơjing “rơgei jang mir ƀa”. Erih tơguăt hăm cham char, noh bơngai M’Nông đei tơdrong oei jang xa tơnăp hăm cham char, mă kăl noh hăm bri. Rim ‘măng muih xoh choh mir, noh tôm adoi băt hơdăh găh tơdrong vei lăng bri tăp dăr, kơyươ noh mă đe xư adrô̆ choh jang lơ̆m hơgăt teh mă kơdih muih choh đĕch. Oei bri tăp dăr mir, kon pơlei hơnơ̆ng vei lăng, ưh đei lê̆ unh xa rok hăm trong chor minh “trong pơgăn unh xa”.

Bơngai M’Nông đei khôi, mưh nhen kơdih tơgar jang lơ̆m teh bri “mă ưh đei axong” noh ƀơm xem, kơne phă pơrăm tơmam pơtăm. Bơngai M’Nông hơnơ̆ng akhan: “Bri noh bơbŭng hnam pring vei, tơgŭm dŏng, bri duh jing anih oei kơ yang hơpang mă bơngai M’Nông gơh chă xơkat apinh tơdrong tơgŭm rim ‘măng ƀơm tơnap tap lơ̆m tơdrong erih”. Yă mĭ Njran, tơ̆ xăh Ea Huar, apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk ăn tơbăt: bơngai M’nông hơnơ̆ng pơm kiơ̆ dôm tơdrong “pơkăp” hlôi đei đơ̆ng kră xơ̆ vă vă choh jang răh tơ̆ hơgăt teh kơ po păng duh vă vei lăng răh bri păng thong đak. Noh jing minh khôi juăt đơ̆ng kră xơ̆, rim hơgăt teh mir choh jang tơ̆ noh đunh jat noh 4 xơnăm noh teh xap. Kơplăh âu mưh ‘meh tơplih năm jang tơ̆ hơgăt teh nai noh unh hnam duh athei pơđăp hăm dih băl: “Pơhlom 4 xơnăm noh vih hơlơ̆k tơ̆ mir xo vă choh jang, ưh đei phă bri kư̆ kă ôh. ‘Nâu jing minh khôi juăt đơ̆ng xơ̆ ki chăl yă ƀok xơ̆, noh truh dang ei duh oei pơm kiơ̆ nhen thoi ăi đĕch. truh ăh chăl nhôn dang ei duh oei hơdrăp thoi noh păng pơtho ăn kon xâu po thoi noh mơ̆n, kăl bei răk tơdrong âu mă tơnăp”.

Kiơ̆ tơdrong hlôh vao đơ̆ng kră xơ̆ kơ bơngai M’nông, tơdrong rơih tơring teh vă choh jang athei tơjê̆ đak glung. Tơdrong noh ưh adrô̆ vă ăn ‘long pơtăm giơ̆ng ‘lơ̆ng hloh, mă duh ƀônh hiôk hloh lơ̆m dôm ‘năr unh hnam tep tơ̆ mir chă pai xa. Đơ̆ng noh, bơngai  M’Nông đei “hơdrâ̆m đak mir”. Hơdrâ̆m đak mir hơnơ̆ng đei ‘long kră tih, nhen minh păh ưh gơh tơklăh lơ̆m tơdrong erih kơ bơngai M’Nông. Ƀok Che Đen, kră pơlei tơ̆ xăh Ea Huar, apŭng Buôn Đôn, dêh char Đăk Lăk ăn tơbăt: “Hơdrăm đak mir” jing anih grasia, noh athei vei lăng, rim bơngai athei pơm kiơ̆ ƀlep pơkăp đơ̆ng pơlei pơla: “Hơdrâ̆m đak nhen tơm a hla chă kơ tơdrong chêk lar, jang mir duh kăl đei đak vă xŏ yua, xăng tơgăk mưh ‘meh han duh athei đei đak pơtơm gơh pat. Đơ̆ng xơ̆ truh dang ei athei vei thong đak, đe yă ƀok mih ma adoi pơtho akhan kon xâu po athei băt vei lăng thong đak, athei băt vei bri kơlih bri păng đak hơnơ̆ng vei vêr bơ̆n”.

Atŭm hăm tơdrong hơtŏk tơ iung kơ tơdrong erih mŭk drăm, tơdrong erih xo xĕch kơ kon pơlei M’nông hlôi tơplih. Mă lei tơdrong băt vei lăng cham char đơ̆ng bơngai M’nông adoi oei đei chĕp vei, minh ƀar khôi juăt tơrĕk truh tơdrong vei lăng cham char duh oei đei pơm kiơ̆, hơnơ̆ng đơ̆ng rŏng minh pơyan jang mir noh rim pơlei pơla pơgơ̆r khôi et xoi nhen: Et xoi hơdrâ̆m đak, et xoi iung choh jang, et xŏng ƀa ‘nao... Kiơ̆ kơ noh, chăl yă ƀok pơtho ăn dôm khôi juăt păng pơtho đe kon mon kon xâu băt vei lăng cham char bri gơh tơnăp hloh.