Tơmam tôn reh pơw o ‘lao kơ bơngai Xơ Đăng
Chủ nhật, 07:00, 26/05/2024 VOV4/Amazưt tơblơ̆ VOV4/Amazưt tơblơ̆
VOV4.Bahnar - Kon pơlei rim hơdrung oei tơ̆ Tây Nguyên đei lơ tơdrong joh ayŏ kơdŏ soang, tơmam tôn reh phara dih băl. Tơdrong hơrih kơ kon pơlei tơklep kơjăp hăm bri kông kơna đĭ đăng tơmam tôn reh kơ kon pơlei Tây Nguyên pơma atŭm, bơngai Xơdang pơma hơdrô̆, jei đei pơm tơlĕch đơ̆ng ‘long lơ̆m bri, mă kăl ‘noh pơ o kram.

Kon pơlei hơdrung Xơ Dang oei tơ̆ dêh char Kon Tum, đei lơ kơ loăi tĭng nĭng chĭng klơk nhen: Chĭng klơk, pơ̆t pơng, klel đak, sơgơ̆r, chĭng chêng, tơgiĕp. Chĭng klơk hăm Pơt pơng ‘noh ƀar tơmam tôn kăl hloh kơ kon pơlei. Tơmam pơm Chĭng klơk hăm Pơ̆t pơng ‘noh đơ̆ng kram pơ o. Ƀok Phan Văn Hoàng, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng Joh ayŏ kơdŏ soang, Đă ƀŏng lŏng tơplŏng kơdau păng Tơmang pơhiơ̆ dêh char Kon Tum, tơbăt: "Đơ̆ng năm tơ̆ mir chă choh jang, kon pơlei hlôi pơjing đei tơmam tôn reh. Pơ̆t pơng hmă hmă găh đe drŏ kăn chă tap ngôi. Hmă hmă đei ƀar pêng ‘nu chă tap ngôi. Găh chĭng chêng ‘noh găh drŏ nglo. Mưh chă tôn reh kon pơlei iŏk yua hơdoi găh chĭng klơk, pơ̆t pơng hăm chĭng chêng păng rim tơmam tôn reh anai."

Đing chĭng klơk nhen lĕ tơlei đơn, jĭ tơdrong kăl hloh vă pơm ăn đei re. Chĭng klơk đei hơgrop dih băl hăm tơlei chô̆, chă bach dur chrang phara dih băl. ‘Meh vă hơmet dur chrang trŏ ƀlep ‘noh bơngai pơm chă bach tôch hơlen, đơ̆ng rŏng ‘noh chă tôn lăng đĭ lăp dăh mă oei hơlang, tơdăh oei hơlang ‘noh bach ming.

Lơ̆m mă noh, Pơ̆t pơng đei ret đơ̆ng đing pơ o păng hăp re kơ yuơ tơpang ti chă tap. Hmă hmă Pơ̆t pơng đei đơ̆ng 7 truh 10 tŏ đing gô mơ̆ng bơngai chă tap ngôi. Mưh chă tap ‘noh dŏng đing au tơ̆ tơmo dăh mă tơƀla ‘long, păng tơpang ti hơgei kơ hơdruh Xơdang, jơva Pơ̆t pơng păr phôt thông hoang chrang rơdu hơ iă păr jơ̆p bri kông. Kon pơlei akhan, rim đing kram pơ o vă pơm Pơ̆t pơng đei ƀơm truh găh đing jơmŭl.

Kiơ̆ kon pơlei akhan, lơ̆m đing jơmŭl ‘noh yang hri oei. Kơ yuơ lơ loh, mưh tap Pơ̆t pơng tơ̆ mir gô pơm ăn kơ ƀa blŭh vơ̆ jing ‘lơ̆ng, ‘mi rŏ tŏ hơlăng, găr ƀa hơkou. ‘Ngoăih kơ ‘noh jơva pơ̆t pơng oei tơgŭm ăn chă tơpuh xem bri brăh păng jei tơbăt ăn jơhngơ̆m đon lăp dih băl kơ đe hơdruh tơdăm. Nghệ nhân Ưu tú Y Sinh, bơngai Xơdang oei tơ̆ dêh char Kon Tum, tơbăt:"Tơdrong chă tap Pơ̆ng pơng kăl đei jơhngơ̆m đon hưch hanh. Sơ̆ chă tap pơ̆t pơng dôm năr hloi. Pơtih gia mưh ƀa jing ‘lơ̆ng sơnăm au ƀa plei hơkau ‘noh kon pơlei pơgơ̆r et sa, pơm gơ̆r kơ̆m kang kơnag giĕng tơ̆ Rông, chĕp ba Pơ̆t pơng chă tap ngôi, hơnhăk chĭng chêng chă tôn. Găh chĭng klơk ‘noh đe tôn ƀar păh ti păng chă tôn kiơ̆ ƀai chĭng chêng. Tơmoi Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc ngăl năm tơ̆ au chă mơ̆ng, lăng”.

‘Ngoăih chĭng klơk, pơ̆t pơng, bơngai Xơdang oei đei chĭng klơk đak tôch hơ iă. Chĭng đak au đei lơ đing chă hơtol kơjung kơđeh phara dih băl ƀơ̆t jih thoong đak. Đak kơtăh ro lơ̆m đing pơm ăn đei jơva tôch hơ iă. Nghệ nhân Ưu tú Y Sinh tơbăt: "Chĭng đak tôch kơ hui, pơm tôch mơmat, lăp đe kră ‘noh oei băt chă pơm. Đing tih iĕ, mưh đak ro mơ̆t pơm ăn jơva dur chrang phara dih băl tôch hơ iă. Mưh koa thoong đak ƀôh chĭng klơk đak re tôch hơ iă, ling lang ƀlŏk hơdơ̆r."

Tơ̆ rim ‘măng pơgơ̆r kơ̆m kang kơnang giĕng kơ pơlei, lăp đơ̆ng rŏng soi tơbeh ‘noh pơgơ̆r et sa. Lơ̆m mă au rim bơngai chă joh hơri chơt hơ iă atŭm hăm chă tôn reh tĭng nĭng chĭng klơk. Hơnih vei lăng Joh ayŏ kơdŏ soang dêh char Kon Tum lăng kơjăp vei răk tơƀăk mong kơjăp tơdrong oei sa joăt joe kơ hơdrĕch hơdrung. Ƀok Phan Văn Hoàng, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng Joh ayŏ kơdŏ soang, Đă ƀŏng lŏng tơplŏng kơdau păng Tơmang pơhiơ̆ dêh char Kon Tum, tơbăt: "Hơnih vei lăng joh ayŏ dêh char rim sơnăm pơjing rim khul joh ayŏ năm chă joh ayŏ lơ̆m năr Mŭk drăm gĭt kăl dăr sơnăm joh ayŏ Việt Nam 23/11, rim tơdrong pơgơ̆r đơ̆ng Hơnih vei lăng Joh ayŏ kơdŏ soang, Đă ƀŏng lŏng tơplŏng kơdau păng Tơmang pơhiơ̆ pơgơ̆r. ‘Nau jĭ jơ ‘năr vă rim hơdrung tơƀôh hơdăh tơdrong oei sa joh ayŏ joăt joe kơ hơdrĕch hơdrung kơ dih. Hlŏh đơ̆ng pơgơ̆r au, đe sư ‘noh jĭ dôm bơngai pơtho pơhrăm ăn jơhnơr hơ ioh găh tơdrong ‘lơ̆ng rŏ hơmŏ nhen oei sa joh ayŏ kơ hơdrĕch hơdrung bơ̆n."

Hrei au, rim pơlei pơla tơ̆ dêh char Kon Tum pơjing lơ khul Joh ayŏ kơdŏ soang. Jei chă joh hơri ăn kon pơlei chă mơ̆ng chă lăng, rim khul joh hơri adoi pơtho ăn trong chă pơm, chă tôn reh rim tơmam tôn reh ăn jơhnơr mơlôh, tơgop lơ̆m vei răk tơƀăk mong tơdrong oei sa joh ayŏ kơdŏ soang kon kông Xơdang.

VOV4/Amazưt tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC