VOV4.Bahnar – Atŭm hăm dôm ƀai hơri hơ ‘ngươ̆u kơ kăch mạng, tơroi găh tơdrong erih pơm jang, lơ̆m tơdrong hơri Bahnar adoi đei dôm ƀai hơri tơƀôh tơblang um ai pơlei pơla ‘lơ̆ng rŏ. Mă kăl, hăm dôm ƀai hơri đei nơ̆r ‘nao, đei đe ngê̆ nhơ̆n êm gruei “bieh” um rŭp ‘lơ̆ng hơ iă, hăm tôm pơnĭk kơ kông – krong-pơkao-hla-‘nhĕt’long. Đơ̆ng noh pơjing minh um bieh rŏ hlêng hlang găh pơlei pơla lơ̆m tơdrong hơri Bahnar.

Ƀok A Hưng pơtho hơri ăn kon pơlei oei tơ̆ pơlei tơm Kon Tum

Minh năr akŏm pơhrrăm hơri kơyươ ƀok A Hưng (bơngai Bahnar) tơ̆ pơlei  Kon Rơbang, xăh Vinh Quang, pơlei tơm Kon Tum, dêh char Kon Tum pơgơ̆r hơvơn dôm jĭt ‘nu bơngai vang akŏm. Hăm xơnong bơngai vơ̆t tơdra, ƀok A Hưng pơdreh răh tơrưng, tơbăt răh rim nơ̆r hơri, tơdra hơri vă tôm khul atŭm pơhrrăm.  

Atŭm hăm dôm ƀai hơri đei nơ̆r bua kră xơ̆ hơ ‘ngươ̆u kơ kăch mạng (ưh đei pơdreh tơdra), ƀok A Hưng oei gơh pơcheh, chih nơ̆r ‘nao lơ ƀai hơri hơ ‘ngươ̆u kơ tơdrong ‘lơ̆ng rŏ pơlei pơla tơplih ‘nao. Mă kăl, ƀok chih pơcheh dôm ƀai hơri hơ ‘ngươ̆u kơ tơdrong erih xơ̆ ki kơ pơlei pơla ăh jih đak krong Đak Bla grasia: “Găh hơri tơdra kră xơ̆ noh chă pơdreh hăm chĭng chêng, hơgơ̆r, pơdreh tơrưng. Adrol ki đe yua brŏ, Organ chă pơdreh. Inh ƀôh đe ngê̆ nhơ̆n hơri bua tơ̆ pơlei Kon Rơbang, xăh Vinh Quang, pơlei tơm Kon Tum, dêh char Kon Tum ưh đei ƀai yơ hơ ‘ngươ̆u kơ đak krong, mir ƀa. Noh inh iŏk tơdra hơnhông vă hơ ‘ngươ̆u kơ đak krong ‘lơ̆ng hlêng hlang Đak Bla mă adrol ki kon pơlei kra noh “Dak Kroong Pơlăh” vă ƀlŏk hơdơ̆r kơ joh ayŏ mir ƀa, vă đe mơlôh băt truh yă ƀok mĕ ƀă adrol ki jang mir ƀa tơ̆ jih đak krong. Đe hơdruh tơdăm năm jang răh hơri răh rok trong năm tơ̆ mir, 2 păh jih trong teh ƀenh kơ pơkao chôh ang ăh pơyan puih mak, dôm dơnơm ‘long kră yơ̆p trong nơnăm, tơpôl xem kok păr juang tơ̆ kơpal đak krong vang vơch, tơroi kơ khei năr jơmŭl proi ƀa, choh ‘nhĕt truh ăh broch ƀa, ‘nhăk ƀa tuh lơ̆m brŏng păng pơgơ̆r et xŏng ƀa ‘nao... mă dang ei pă đei oei bơih, kơlih tơdrong erih hlôi tơplih. Inh hơri minh jăl ƀai hơri đei hơnăn “Ƀlŏk hơdơ̆r kơ ‘năr choh ‘nhĕt”: Ƀlŏk hơdơ̆r kơ ‘năr choh ‘nhĕt tơ̆ mir jih krong pơlei inh ‘lơ̆ng rŏ, păng dôm tơdrong tơƀlŏk noh hơnơ̆ng ang bang lơ̆m đon bơnôh inh .....”

Kon pơlei oei tơ̆ pơlei tơm Kon Tum hơri

Pơđĭ unh hnam  Y Rin (bơngai Bahnar) tơ̆ pơlei Kon Rơbang, xăh Vinh Quang, pơlei tơm Kon Tum có 4 thành viên đều thích hát dân ca và biểu diễn nhạc cụ truyền thống. Y Rin ăn tơbăt, rim ‘măng xư năm pơdăh hơri tơdra kră ăn tơdrong akŏm kơ tơring tơrang đei klo năm hadoi vă pơdreh chĭng chêng – hơgơ̆r. Ƀar ‘nu kon kơ unh hnam xư adoi jing dôm bơngai dơnơm joh hơri tơ̆ hnam trưng hŏk. Đon lăp kơ tơdrong hơri kră đơ̆ng unh hnam Y Rin tơguăt hăm đon băt kơ pơlei pơla teh đak, hơ ‘ngươ̆u kơ tơdrong erih ‘nao: “Dôm ‘năr lêh têt nhôn pơgơ̆r hơri. Nhôn vang akŏm hơri păng pơhrăm tơnăp. Dôm nơ̆r hơri hơ ‘nguơ̆u kơ pơlei pơla, teh đak, tơdrong erih tơplih dang ei. Dôm ƀai hơri yơ mă kơdih rơbot noh ba akŏm hơri, ưh noh ‘măn ăn ngê̆ nhơ̆n nai. Păng inh lăp hơri hơnhông âu “Dăh xô̆ hơ̆k ơ đe hơdruh tơdăm”: Inh hơri minh jăl âu: “Dăh xô̆ hơ̆k, xô̆ hơ̆k ơ đe hơdruh tơdăm, ‘năr âu păng ‘năr dơning bơ̆n tơguăt atŭm jơhngơ̆m pơjing tơdrong erih ‘nao, dăh xô̆ hơ̆k lơ̆m plei nuih âu”.

Dôm nơ̆r hơri ‘lơ̆ng, tơdra hiôk lơ̆m ƀai hơri kră xơ̆ Bahnar nơ̆r ‘nao kơyuơ ƀok A Hưng chih hlôi hơtŏk tơdrong nhan ăn kơ đe mơlôh lăp kơ tơdra kră xơ̆. ‘Nhŏng A Hảo (bơngai Bahnar) tơ̆ pơlei Kon Rơbang, xăh Vinh Quang, pơlei tơm Kon Tum noh tơdăm hơbĕch hơbal, hăt hot lơ̆m dôm tơdrong jang tơ̆ tơring. Xư ăn tơbăt, lơ̆m tơdrong akŏm Đoan, atŭm hăm dôm ƀai hơri hơ ‘nguơ̆u kơ kăch mạng, ƀai hơri juăt jue đe mơlôh oei đei dôm ƀai hơri hơ ‘nguơ̆u kơ tơdrong tơhưch hơdruh tơdăm. Tơdrong kăl hloh noh, A Hảo oei jing bơngai chơng nơ̆r  “2 nơ̆r” ăn tơdrong et xa pơkong kơ bơngai Bahnar hăm bơngai  Kinh:“Tơdrong joh ayŏ kơdŏ xuang noh đei đơ̆ng chăl mĕ ƀă yă ƀok xơ̆ truh dang ei, hơnơ̆ng đei vei răk tơƀăk mong. Inh vang joh ayŏ kơdŏ xuang đơ̆ng hrôih noh ăh rim ‘măng pơlei pơgơ̆r et xa inh chă akŏm ngăl. Mă tơdrong erih  hlôi tơplih kiơ̆ tơdrong tơplih atŭm kơ tơpôl, ưh kơsĭ kơyuơ noh mă kơdâu kiơ̆ tơdrong ‘nao, hiơt lê̆ tơdrong joh ayŏ ‘lơ̆ng rŏ kơ kon kông po. Kon pơlei hơnơ̆ng chĕp vei tơdrong ‘lơ̆ng kơ joh ayŏ juăt jue mă yă ƀok pơxư̆ ăn, nhen pơdreh chĭng chêng, joh ayŏ kơdŏ xuang... Tơpă, inh noh pŭn ai ăh đei bre ŏng mai unh om mơlôh rơih bơ̆ MC lơ̆m ‘năr pơlong kăp gĭt kơ bre ŏng mai, mă hăt noh unh om mai Bahnar, ŏng bơngai Kinh păng hơlơ̆k kơ noh. Pơtih minh jăl “Kơmăng âu đe hơdruh tơdăm hơri tơtơl dih băl ăh joh đak krong đơ̆ng măng khĕ ‘ngăh/’Năr dơning đe xư tơƀơ̆p băl, tơroi dih băl dôm nơ̆r hơpơi tơhưch erih atŭm băl đĭ hnưr erih”.

Quốc Học - Amazưt/VOV Tây Nguyên /Lan tơblơ̆ nơ̆r