Rôih tơƀôh ăn tơdrong juăt ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng Tây Nguyên, đei năng jĭ groi tĕh rôih tơ̆ Việt Nam. Lơ̆m tơdrong arih xa, soi kơ yang pơ ‘nhang hơdrĕ kơ bơngai Rađe, M’nông kŭm đei ƀĕnh tơdrong ‘mêm băt đơ̆ng bơngai hăm rôih. Yoa thoi nŏh tơ ‘ngla rôih hơnơ̆ng pơgơ̆r soi vă tơƀôh jơhngâm đon ‘mêm kơ eng kơ rôih. Yă H’Hiên Êban jĭ 1 tơ ‘ngla rôih tơ̆ plei Ea Mar, xăh Krông Na, apŭng Buôn Đôn, dêh char Dak Lak tơroi, rôih tôch kăp gĭt, nhen thoi bơngai lơ̆m hnam tơnŏ. Rôih tơƀôh ăn bưng ai, pơdrŏng đei ƀôh kơ unh hnam, tơpôl.

 Đơ̆ng sơ̆ rôih hơnơ̆ng yak hơdoi lơ̆m tơdrong arih xa kơ kon pơlei, yoa thoi nŏh hrei ‘nâu unh hnam yă H’Hiên Êban oei tôch čhôk ‘nă păng năng rôih nhen thoi 1 ‘nu bơngai lơ̆m hnam: “Mĭnh sơnăm athei soi ăn kơ rôih 2 vât. Tơdăh đei ƀôh ‘nŏh 1 vât soi bơ̆n tĕh tŏ sĕt hlŏh ‘nŏh 1 pôm nhŭng. Oei ưh ‘nŏh soi săi iĕ dơ doă lơ̆m unh hnam bưh. Rôih tôch gĭt kăl lơ̆m tơdrong arih xa kơ kon pơlei. Sơ̆ oei đei bri ‘long lơ, rôih dui ‘long vih tơ̆ pơlei, chơ ƀa đơ̆ng mir brŏk tơ̆ hnam, chăl tơblăh sơ̆ rôih vang chơ pơdŭ phe ƀa, tơmam xa, ƀrâm phao vang tơgŭm ăn ƀô đô̆i tơblăh hơyăt.”

Tơmoi truh hăm Buôn Đôn, Dak Lak ‘nŏh truh hăm dôm tơdrong tơroi hơ ‘mon kơ rôih. Dôm tơmam gru kơnăl oei đei chĕp vei, dôm tơdrong juăt ƀơm truh tơdrong arih đơ̆ng rôih jing tơmam chă tơmang lăng sơng đei lơ tơmoi truh. Păng rôih jĭ um rup ưh đei tơplih tơ̆ dôm anih chă tơmang lăng lơ̆m tơpôl tơ̆ Buôn Đôn păng Lăk. Đei 1 chăl tôch đunh, dôm công ty chă tơmang lăng păng bơngai năm tơmang lăng iŏk yoa rôih ưh kơlăp, ƀơm ưh ‘lơ̆ng truh jơhngâm pran rôih rong. Anih vei lăng kon pơlei dêh char Dak Lak đei hla ar chih athei jăh tơlĕch trong jang “Chă tơmang lăng ‘lơ̆ng hăm rôih” păng pơjing dôm tơmam pơvih ‘nao ƀơm truh tơ̆ rôih.

‘Nhŏng Lê Minh Dũng, bơngai chă tơmang lăng truh đơ̆ng Bà Rịa - Vũng Tàu tơroi, mưh truh hăm tơdrong chă tơmang lăng âu: “Truh hăm Buôn Ma Thuôt, Dak Lak ‘nŏh athei năm lăng rôih, athei lăng ƀôh tom măt bơ̆n rôih, pơla rôih. Inh đei hao rôih, thi hao rôih bơih mă lei ‘măng mă âu truh tơmang lăng tơ̆ âu đei ƀôh 3 tơdrong tơm, pă đei hao thi rôih bơih. Truh tơ̆ âu inh tôch hơiă, yoa anih pơgơ̆r đei trong jang ‘lơ̆ng vă sơng tơmoi nhen ăn rôih sơng tơmoi, rôih xa buffet păng hơmet pơrŏ rôih vă phĭn hơdai hăm tơmoi. ‘Nâu jĭ ‘măng mă 4 inh năm tơmang lăng tơ̆ Buôn Đôn.”

Hrei ‘nâu dêh char Dak Lak oei đei pă 37 tŏ rôih, lơ̆m nŏh đei 14 tŏ tơ̆ apŭng Lăk,  22 tŏ tơ̆ apŭng Buôn Đôn păng 1 pôm tơ̆ apŭng Krông Ana. Kơsô̆ rôih rong jur lơ yoa rôih lôch đơ̆ng kră. Tơ̆ hơnăp rôih rong jur roi tŏ sĕt, Anih vei lăng kon pơlei dêh char Dak Lak kĭ ăn tơdrong jang tơgŭm tơplih ming trong chă tơmang lăng hao rôih, jing chă tơmang lăng ‘lơ̆ng hơiă hăm rôih. Kiơ̆ kơ ‘nŏh, rôih rong đei vei lăng, hiĕm rong ‘lơ̆ng vă gơ̆h arih đunh; tơ ‘ngla păng bơngai hao puih rôih đei tơgŭm jên vă pơm tơjur ƀiơ̆ hiong răm đơ̆ng ưh ăn rôih chơ tơmoi chă tơmang lăng. Dang ei Anih vei lăng sem tơrong Châu Á pơkăp tơgŭm hlŏh 2,2 triu USD vă bơ̆ jang tơdrong vei lăng rôih, khei ‘năr bơ̆ jang đơ̆ng sơnăm 2022 - 2026. Anih âu hlôi tơgŭm ăn 12 tŏ rôih, lơ̆m nŏh đei 8 tŏ rôih oei jang kiơ̆ trong chă tơmang lăng ‘lơ̆ng hăm rôih tơ̆ Pơgar tĕh đak Yok Đôn. Tơmoi chă tơmang lăng ưh pă gơ̆h hao rôih bơih, tơplih kơ ‘nŏh jĭ truh lăng rôih, lăng bri kông tơ̆ bri brăh.

Ƀok Hockley Ryan Jonathan, bơngai juăt jang đơ̆ng Anih vei lăng sem tơrong châu Á ăn tơbăt: “Nhôn jĭ dôm bơngai tang măt ăn Anih vei lăng sem tơrong châu Á oei bơ̆ jang vei lăng rôih tơ̆ pơgar tĕh đak Yok don, dêh char Dak Lak. Nhôn ‘mĕh ning mônh kơnh gô đei bơ̆ jang tơdrong ‘nâu tơ̆ tơring nai dơ̆ng nhen tơ̆ apŭng Lăk puh rôih mât tơ̆ bri nhen Pơgar tĕh đak Yordon. Pŭh rôih kră mât oei xa tơ̆ bri. Mă lei ưh kơ sĭ mưh bơ̆ jang tơdrong jang puh rôih mât tơ̆ bri ‘nŏh bơngai Việt Nam ưh pă đei lăng ƀôh rôih hloi bơih ôh. Nhôn ‘mĕh kon pơlei tơ̆ tơring oei hơnơ̆ng vei lăng rôih, bơngai Việt Nam gô đei lơ tuor chă thông, lăng ngôi rôih lơ̆m bri. Nhôn oei hơpơi ‘mĕh đơ̆ng rŏng kơnh, rôih ưh pă đei ƀôh lơ̆m dôm năr lêh pơchơt bơih, lăp ƀôh lơ̆m pơgar tĕh đak Yok don păng Lăk đĕch.”

Kŭm hăm trong jang đơ̆ng Khul kơdră pơgơ̆r tơring păng anih jang kơpal lơ̆m tơdrong vei lăng rôih rong, dôm tơ ‘ngla rôih athei tơrĕk hlŏh dơ̆ng truh tơ̆ jơhngâm pran rôih – adrol sơ̆ đei năng jĭ bơngai lơ̆m unh hnam. Tơmoi ‘mêm kơ rôih athei đei đon lăng mă ‘lơ̆ng ƀiơ̆ hăm rôih, vă um rup rôih ling lang jing tơdrong ‘lơ̆ng hơiă ưh kơ đei lai yơ hiơt mưh truh hăm Tây Nguyên.