Vih Cư Mgar (Đăk Lăk) akŏm et soi jơhngơ̆m jăn kơ bơngai Ê Đê
Chủ nhật, 06:00, 23/06/2024 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Et soi jơhngơ̆m jăn jing minh khôi juăt, pơm gru kơnăl đei jơnei păng jing tơdrong kăp gĭt lơ̆m jơhnơr hơrih kơ rim bơngai drănglo Ê Đê. Khôi et soi âu adoi tơƀôh đon bơnôh kŭp yom, tơrĕk đơ̆ng kon sau, ‘nhŏng oh lơ̆m unh hnam hăm bơngai ‘lŏ sơnăm.

Đơ̆ng pơgê hrôih, hnam yă H’Thinh Kbuôr păng ƀok Y Lê Niê ƀenh kơ bơngai mơ̆t lĕch. Đei bơngai tơgŭm chă koh hla ‘long, chô̆ tơkang tơdrô ge, bơngai akŏm pai xa; bơngai chă tơgŭm ƀuh nhŭng iĕr, hơmet ăn tơdrong et soi. Ƀok Y Lê Niê, tơ-‘ngla hnam ăn tơbăt, âu jing unh hnam tŏk bŏk pơgơ̆r et soi jơhngơ̆m jăn ăn kơ ƀok Y Hai Kbuôr, mih kơtơh kơ yă H’Thinh: “Pơgơ̆r et soi jơhngơ̆m jăn ăn kơ mih lơ̆m unh hnam, trŏ ah năr rơneh kơ mih noh nhôn pơgơ̆r et soi jơhngơ̆m jăn âu, hơpơi ‘meh mih gơh grăng pran, sơđơ̆ng. Hơdrol kơ pơgơ̆r et soi, nhôn hơmet nhŭng, iĕr, tơdrô ge, chĭng chêng păng minh ƀar tơmam drăm nai dơ̆ng. Tơroi hăm ‘nhŏng oh kơtum kơtŏng tơ̆ pơlei pơla hơtaih jê̆, atŭm vih akŏm et xa sô̆ hăm unh hnam păng thơ thâu grăng pran ăn kơ mih”.

Kơmang tơmam soi plang đei hơmet tôm, hăm unh jrĕng tŏ ah pơnhan kong, ngar unh oei brê, pơnhan kong ‘măn tơdrô, hla pơlau, hơ̆t, iĕr pơhang. 8 ge tơdrô đei tơkang ah hơnê̆ hnam vă soi tơbeh, lơ̆m noh đei 1 ge ‘măn soi kơ yă ƀok dơnơm, 5 ge ‘măn soi jơhngơ̆m jăn kơ ƀok Y Hai păng dôm ge nai noh ‘măn jong ăn tơmoi.

Jơva chĭng chêng ang bang, tơroi kơ tơdrong soi plang pơtơm. Jơva chĭng chêng adoi ang lơ̆m ‘măng akŏm soi. Bơngai đei soi tơbeh tơ-oei gah hlĕch hnam kơjung, tơjê̆ hăm dôm tơmam soi plang. Tơƀưh noh pơjâu soi kơ yang, ‘nhŏng oh păng tơmoi hơvơn truh.

Et soi jơhngơ̆m jăn găn ga 3 ‘măng soi, đei soi hơvơn yă ƀok dơnơm vih akŏm, soi sơkat kơ yang apinh jơhngơ̆m jăn grăng pran ăn bơngai đei soi păng soi hmach bơnê, sơng nơ̆r thơ thâu grăng pran đơ̆ng ‘nhŏng oh, kơtum kơtŏng.

Ang hơdah hrŭk ao tanh Ê Đê, ƀok Y Hai Kbuôr (Aê H’Rao), sơnăm âu 82 sơnăm chơt hơ-iă đei kon sau pơgơ̆r et soi jơhngơ̆m jăn. ‘Nâu jing ‘măng mă 4 ƀok đei soi pôk bơnê thoi âu:

“ ‘Năr âu noh năr sô̆, năr ‘lơ̆ng, bơnê kơ kon sau, kơtum kơtŏng, pơgơ̆r et soi âu, tơbăt tơdrong juăt jue mă yă ƀok pơsư̆ ăn đơ̆ng kră sơ̆. Inh dang ei sơnăm hlôi ‘lŏ noh pơgơ̆r et soi âu pơtăl kơ nơ̆r thơ thâu hơ-iă đơ̆ng kon sau vă inh gơh đei lơ grăng pran, hơrih sô̆ hơ-iă. Inh ƀôh sô̆ lơ̆m đon dêh, hmach bơnê kơ unh hnam, kon sau păng kon pơlei pơla truh atŭm et xa hơ-iă”.

Đơ̆ng rŏng kơ rim ‘măng et soi, ƀok Y Hai păng pơjau atŭm sŏng kơtŏl por, xa kơtŏl ‘nhĕm, et tơdrô ge nhen minh trong sơng dôm tơdrong ‘lơ̆ng rŏ mă khôi juăt hơ-‘nhăk ăn. Ƀok pơjâu soi ăn tơđrô ge kơ ƀok Y Hai păng pơm kiơ̆ khôi pơjao kong. Đang kơ noh truh tur kon sau, ‘nhŏng oh lơ̆m unh hnam, kơtum kơtŏng adoi truh ƀot kong, asong tơmam ăn kơ ƀok Y Hai.

Kiơ̆ kơ Ƀok pơjau soi Y Chôch Niê (Aê Lê), tơ̆ pơlei Mlăng, xah Ea Tar, apŭng Cư M’gar, Đăk Lăk, bơngai Ê Đê lăng kong nhen minh tơmam bơ̆ng pang ăn minh tơdrong tơchơ̆t kơjăp đunh đai, minh tơdrong hơpơi hơrih sot. Lơ̆m et soi jơhngơ̆m jăn, pơjao kong jing minh khôi kăp gĭt pơm gru kơnăl hơtŏk tơ-iung, vơ̆ ‘lơ̆ng adoi nhen tơdrong tơnăp kơ hnưr hơrih kon bơngai. Ƀok pơjau soi kơ yang Y Chôch Niê ăn tơbăt, kiơ̆ rim ‘măng et soi noh kong đei chrek minh khơ̆k. Kon sau, ‘nhŏng oh kơtum kơtŏng lơ̆m unh hnam adoi ăn kong, nhen minh tơdrong thơ thâu hơ-iă ăn kơ bơngai đei pơgơ̆r et soi: “Rim kôn mon kon sau, kơtum kơtŏng kơ bơngai đei pơgơ̆r et soi adoi truh thơ thâu ăn bơngai noh hăm tơdrong ƀot kong, chơmei, asong tơmam ăn bơngai đei pơgơ̆r et soi. Noh ưh hơdrô̆ tơdrong akŏm atŭm et sô̆ mă oei vă băt kơtum kơtŏng ‘nhŏng oh lơ̆m unh hnam, sơkơ̆t hơdah tơdrong tơguăt ‘nhŏng oh, ah mă unh hnam đei tơdrong kiơ noh atŭm chă tơgŭm dih băl. Tơƀot kong adoi vă tơbang ăn tơdrong sơkơ̆t tơbôl juăt jue kăp gĭt noh”.

Hăm bơngai Ê Đê, et soi jơhngơ̆m jăn jing minh khôi juăt kăp gĭt pơm gru kơnăl dah mă tơdrong kăp gĭt lơ̆m jơhnơr hơrih kơ rim bơngai, mă kăl noh hăm đe drănglo. Hăm rim tơ-‘ngla bơngai noh đei pơgơ̆r et soi jơhngơ̆m jăn noh jing minh tơdrong kăp gĭt tih tên kơlih unh hnam kĕ đei noh pơtơm kĕ pơgơ̆r et soi. Kơyuơ noh, lơ̆m tơdrong hơrih ‘nao hrei âu, dôm khôi et soi thoi âu roi năr roi pă gan đei pơgơ̆r. Ƀok Y Wem H Wing, Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei apŭng Cư Mgar, dêh char Đăk Lăk akhan, tơdrong hơmet khôi et soi jơhngơ̆m jăn adoi nhen lơ khôi et soi ‘lơ̆ng rŏ nai jing minh trong jang ‘lơ̆ng vă pơtoi vei răk tơƀăk mong joh ayŏ ‘lơ̆ng rŏ kơ kon pơlei kon kông tơ̆ tơring: “Tơdrong et soi jơhngơ̆m jăn ‘năr âu noh vă hơmet rah khôi juăt joh ayŏ kră sơ̆ kăp gĭt kơ bơngai Ê Đê lơ̆m tơdrong soi jơhngơ̆m jăn ăn ‘nhŏng oh, pơtho đe mơlôh hlôh vao hơdah hloh ăn tơdrong et soi jơhngơ̆m jăn vă ning mônh kơnh pơih să păng tơgop tơbang um rŭp ‘lơ̆ng rŏ kơ kon pơlei Cư Mgar, kiơ̆ đơ̆ng noh tơgop hơtŏk tơmang pơhiơ̆ lơ̆m tơpôl tơ̆ tơring”.

Lơ̆m tơdrong et soi jơhngơ̆m jăn kơ bơngai Ê Đê, kon pơlei păng tơmoi đang măt ƀôh khôi juăt kăp gĭt kơ joh ayŏ đei tơbang. Noh jing tơdrong pơdah chĭng chêng, jơva chĭng chêng pơtơm kơ tơdrong et soi. Noh jing joh ayŏ et tơdrô ge, et soi roi tih noh ge tơdrô roi lơ, roi kăp gĭt, tơbang sơnong, anih dơ̆ng kơ tơ-‘ngla hnam. Noh jing joh ayŏ tơmam xa kiơ̆ đơ̆ng tơpang ti kơ đe pơmai oh, dôm tơmam xa juăt jue akŏm lơ̆m kơmang jong et xa. Atŭm hăm noh jing tơdrong tơguăt unh hnam, kơtum kơtŏng păng tơdrong kŭp yom kơ đe kon sau, kŭp yom kơ bơngai ‘lŏ lơ̆m unh hnam, kơtum kơtŏng kơ bơngai Ê Đê.

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC