Xăh Đắk Ha, apŭng Đắk Glong jĭ 1 lơ̆m dôm anih truh kiơ̆ tơdrong hơ ‘mon đak hăm unh lơ̆m Groi teh gĭt kăl kơ plei teh UNESCO Đăk Nông. Ƀok K’Bang, bơngai M’Nông, bơngai juăt tanh hơkăt, tanh kơđum kơđŏng tơ̆ plei Ting Wel Đăng, xăh Đắk Ha tơroi, tơdrong dêh char rơih pơlei pơm anih pơdơ̆h jơ̆ng lơ̆m groi teh gĭt kăl păng tơlĕch trong pơjing tơdrong chă tơmang lăng lơ̆m tơpôl hlôi pơih đei trong jang atŏk tơiung mŭk drăm ăn kon pơlei. Bơngai M’Nông tơ̆ âu oei hơmet jơhngâm vă mât hơdai hăm trong jang atŏk tơiung chă tơmang lăng, pơvih pơvăn: “Tơdrong jang so sơ̆ đơ̆ng kon pơlei kon kông nhôn dang ei tŏk tôch pran, vă pơ ‘nhŏ ăn tơdrong iŏk yoa rim năr hai, vă tĕch ăn tơmoi hai. Nhen tanh bơ̆n hơkăt âu, đe drŏ nglo lơ̆m pơlei bu bu kŭm gơ̆h tanh, vă chĕp vei tơdrong jang so hai, chă đei kon jên hai.”

Kŭm rok trong năm tơ̆ Groi teh kăp gĭt kơ plei teh UNESCO Đăk Nông, apŭng Krông Nô jĭ tơring đei lơ anih, cham char bri brăh ‘lơ̆ng rŏ hăm lơ tơpôl bơngai kon kông oei chĕp vei kơjăp dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng sơ̆. Ƀok Y Suơ Hlong, tơ̆ plei Đru, thĭ trơ̆n Đắk Mâm, apŭng Krông Nô, tôch čhôk ‘nă mưh tơring kơdih kâu arih xa jĭ 1 lơ̆m dôm tơring đei ƀĕnh tơdrong juăt jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng kră sơ̆ păng đei lơ anih cham char bri brăh đei ư hơnhang. Lơ̆m nŏh athei jô̆ truh Chơkơi Đray Sáp păng hơgơp trôm kông unh: “Inh tôch hơiă mưh ƀôh lơ anih ‘lơ̆ng rŏ nhen chơkơi Đray Sáp dăh mă hơgơp trôm kông unh đei tơmât yoa, hơdai hăm tưk tơiung tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang so vă jang tŏk mŭk drăm, tơpôl. Lơ kon pơlei vang jang chă pơvih ăn tơmoi chă tơmang lăng, tơdrong arih xa roi tŏk.”

Yă Tôn Thị Ngọc Hạnh, Phŏ Kơdră vei lăng kon pơlei dêh char Đắk Nông tơroi, dêh char đei plenh tĕh hơpăh ăn lơ tơmam ‘lơ̆ng rŏ vă pơ ‘nhŏ ăn tơdrong chă tơmang lăng, hăm lơ anih bri brăh tôch ‘lơ̆ng. Lơ chơkơi đak kơtăh kơjung tôch rŏ lơ̆m bri kông nhen Đắk G’lun, Đray Sáp, Gia Long, Trinh Nữ… kŭm hăm ‘nŏh jĭ hơgơp trôm kông unh, Anih vei lăng tơmam bri brăh Nâm Nung, Pơgar ‘long teh đak Tà Đùng, dơnâu Tà Đùng hăm vă jê̆ 40 tŏ kông lôk tih iĕ đei pơtih nhen thoi “Ving Hạ Long tơ̆ Tây Nguyên”. Mă loi, Đắk Nông đei ƀĕnh tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng sơ̆ hăm 40 hơdrĕch hơdrung ‘nhŏng ŏh vang arih xa hơdai. Đĭ đăng pơjing đei 1 cham char ‘lơ̆ng rŏ hơdrô̆ ăn Groi teh gĭt kăl lơ̆m plei teh UNESCO Đắk Nông.

Vă tưk tơiung, iŏk yoa dôm tơdrong ‘lơ̆ng ‘nŏh, Tơdrong tơchơ̆t đơ̆ng Hop akŏm Đảng ƀô̆ dêh char Đắk Nông ‘măng mă XII chih hơdăh atŏk tơiung chă tơmang lăng jĭ 1 lơ̆m 3 tơdrong jang mŭk drăm tơm kơ dêh char. Yă Tôn Thị Ngọc Hạnh, tơroi, hăm dôm tơdrong tơchơ̆t tôch trŏ, nơ̆r pơtho tôch hơdăh, lơ̆m dôm sơnăm âu ki, Đắk Nông oei dar dĕh hơnhăk tơdrong chă tơmang lăng mât lơ̆m la-kak apŭng plenh teh: “Vă gơ̆h hrơ̆ch ‘lơ̆ng, tơmât hơdai đĭ đăng tơdrong ‘lơ̆ng hơiă ‘nŏh jĭ tơdrong jang tôch kăl păng nhôn hlôi pơjing đei lơ trong jang, dôm tơdrong kăl găh pơtho pơhrăm, pơhlôh đon ăn tơpôl. Pơm thoi yơ vă kon pơlei hlôh vao, mât mĭnh ƀơ̆r đon păng kơdih đe sư jĭ tơ ‘ngla tơm lơ̆m tơdrong chĕp vei, tưk tơiung dôm tơmam jŏh ayŏ kăp gĭt đơ̆ng sơ̆, dar deh chĕp vei, tưk tơiung ming, hơmet pơ ‘lơ̆ng dôm tơdrong juăt so, ‘lơ̆ng đơ̆ng kră sơ̆ kơ dôm hơdrĕch kon kông. Vei lăng ‘lơ̆ng dôm tơdrong joh ayŏ kơ dŏ xoang vă pơyoa ăn tơdrong atŏk tơiung chă tơmang lăng păng vang yak hơdoi lơ̆m tơdrong jang tŏk mŭk drăm, tơpôl tơ̆ dêh char.”

Kiơ̆ đơ̆ng tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă, kiơ̆ đơ̆ng cham char bri brăh ‘lơ̆ng rŏ, tŏ ‘mi kial rơngơp prăt sơnăm, kŭm hăm dôm trong tơmât jên jang trŏ ƀlep, hơmĕng ưh kơ đunh dơ̆ng, tơdrong chă tơmang lăng Đắk Nông gô tŏk pran ‘lơ̆ng, sơng đei lơ tơmoi truh hăm Groi teh kăp gĭt kơ plei teh UNESCO Đăk Nông./.