Y-Đhin Niê – Ngê̆ nhơ̆n mơlôh klưh hưch hơri khan
Chủ nhật, 01:00, 13/11/2022 H’ Zawut Byă/Lan tơblơ̆ H’ Zawut Byă/Lan tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Tơdrong hơ-‘mon Ê Đê jing mŭk tơmam kơ tơdrong gơh rơgei mir ƀa. Noh jing dôm tơdrong tơroi hơ ‘mon kơjung, pơđơ̆k, đei tơdra. Bơngai Êđê krao tơroi hơ-‘mon noh “klei khan”. Klei noh nơ̆r, ƀai; khan noh hơri hơ-‘mon.

Ngê̆ nhơ̆n ‘lŏ xơnăm nhen lĕ pă đei oei, oei tŏ xĕt dôm bơngai mơlôh hưch lăp păng tơguăt hăm dôm nơ̆r hơri hơ-‘mon. ‘Năr âu, tơdrong tơroi gô pơre nơ̆r găh ngê̆ nhơ̆n mơlôh Y-Đhin Niê (đe hơnơ̆ng krao noh Ama H’Ruin) tơ̆ pơlei Triă, xăh Ea Tul, apŭng Čư̆ Mgar, dêh char Dak Lak.

Mih ma duch nă păng bôl boăl tŏk bŏk mơ̆ng Ngê̆ nhơ̆n Y-Đhin Niê hơri hơ-‘mon găh Dam Yi. Đơ̆ng oei ‘lâ̆p, Y Đhin Niê hlôi đei mơ̆ng hơri hơ-‘mon, dôm ƀai hơri kră xơ̆, tơdrong hơ-‘mon pơtih pơđơ̆k. Xư tơroi, ăh oei hơ ioh iĕ, tơdrong hơ iă hloh noh đei tơ oei ăh tơnuh unh mơ̆ng đe ngê̆ nhơ̆n hơri hơ-‘mon. Khei năr noh, rim ‘măng tơmơ̆ng đe ngê̆ nhơ̆n hơri hơ-‘mon, xư adrô̆ tom hrip nơ̆r hăm kơmăi cát-xét vă vih tơmơ̆ng hơlơ̆k dơ̆ng.

Ưh kơ băt đơ̆ng lai yơ, dôm nơ̆r hơ-‘mon, tơdra buôt čhôč hlôi hram lơ̆m klak klơm xư. Hăm xư, đe ngê̆ nhơ̆n băt hơri hơ-‘mon noh jing dôm bơngai yuk trong ăn kơ xư hŏk hơlen, jing dôm bơngai đei Yang axong ăn tơdrong rơgei găh hơri hơ-‘mon kăp gĭt. Y-Đhin Niê ăn tơbăt: “Ăh kơtơ̆ng đe ngê̆ nhơ̆n ‘lŏ xơnăm tơroi hơ-‘mon inh gô mơ̆ng păng adrin hơdơ̆r lơ̆m đon. Dôm tơdrong tơroi hơ-‘mon hơdơ̆r lơ̆m đon păng pơdjoi hăm ƀơ̆r, adrol ki ưh đei hla bar chih yơ ôh. Păng mưh nhen đei chih akŏm lơ̆m dôm kơsâ̆p săch noh duh ưh gan đei bơngai yơ gơh rơbot tôm. Jăh vă akhan, tơdrong hơbĕch phara băl kơ rim ‘nu bơngai, kon pơlei  Êđê akhan noh “Yang pơxư̆”. Tơdrong hơgei mă Yang axong ăn bơngai yơ noh kăp gĭt vă gơh rơbot lơ̆m đon lơ tơdrong hơ-‘mon kơjung thoi noh”

Đei rơneh păng tih vơ̆ tơ̆ tơring teh kơ Dam Săn noh pơlei Ea Sah, đon băt kơ tơroi hơ-‘mon lơ̆m bơnôh Y-Đhin Niê roi năr roi tŏk pran. Đơ̆ng rŏng tơ oei unh om, xư duh oei năm chă tơjrâ̆m đe ngê̆ nhơ̆n ‘lŏ xơnăm vă tơmơ̆ng tơroi kơ dôm tơdrong mă xư tam mă đei tơmơ̆ng, dăh mă tơroi vă kơ hơdơ̆r lơ̆m đon. Dôm bơngai nuih mơng đei pơre lơ̆m hơ-‘mon, dăh mă tơdra hơri hơ-‘mon vơch ‘lơ̆ng, dôm nơ̆r pơđơ̆k pơtih kăp gĭt hlôi hram lơ̆m xĕch pham Y-Đhin Niê đơ̆ng oei ‘lâ̆p. Truh dang ei, xư nhen lĕ rơbot dôm ƀai hơ-‘mon nhen: Dam săn, Dam Yi, Mdrŏng Dam…’Nguaih kơ noh, xư oei rơbot lơ ƀai hơri kưt găh tơdrong erih, dăh mă tơtă ăn kon xâu, dôm ƀai Eirei kơ pơlei pơla, đon hưch hơdruh tơdăm... Ngê̆ nhơ̆n Y-Đhin Niê tơroi, nơ̆r pơđơ̆k kơ tơdrong hơri hơ-‘mon Êđê noh jing tơdrong tơguăt ‘lơ̆ng rŏ đơ̆ng nơ̆r păng tơdra hơri: “Tơmam pơre tơdra ăh hơri hơ-‘mon noh buôt čhôč. Mưh đei 2 ‘nu noh minh ‘nu hlôm buôt čhôč păng minh hơri. Mưh ưh đei noh minh ‘nu hơri răh păng hlôm răh buôt čhôč, dang hơnơ̆ng hơri khan, truh ăh rĭ jăl nai noh hlôm buôt čhôč păng hơri khan dơ̆ng. Dôm bơngai oei tơmơ̆ng ưh tơklăh jăl hnưr xơnăm, đei bơngai kơdih rơbot dôm nơ̆r hơri khan, nhen inh gơh khan noh kơyươ tơmơ̆ng đe ngê̆ nhơ̆n ‘lŏ xơnăm khan, đe hơ ioh ăh tơmơ̆ng noh tep hloi kơlih tơdra hăp hơdu rơmươn, oei đe tơdăm, bơngai ‘lŏ xơnăm noh tơhieo tơhăt mơ̆ng kiơ̆…”

Hăm dôm tơdrong hơgei yang ăn (bơngai Ê Đê krao “Yang axong” găh tơdrong gơh rơbot hơri hơ-‘mon păng dôm tơdra hơri, Y Đhin Niê hlôi akŏm ăn kơdih po mŭk drăm joh ayŏ juăt jue kăp gĭt. Noh jing tơdrong gĭt kơ hơdrung hơdrĕch, noh xư hơnơ̆ng hơpơi ‘moih pơtho ăn đe mơlôh, vă vei răk tơƀăk mong tơdrong kăp gĭt kơdih kơ tơdrong hơri hơ-‘mon kơ hơdrung kon kông po. Y Đhin Niê tơroi, kơdih xư oei ‘meh hŏk hơlen lơ hloh, mă lei đe ngê̆ nhơ̆n ‘lŏ xơnăm pă đei oei hơdơ̆r lơ: “Inh hơpơi ‘moih tơdrong hơri hơ-‘mon đei tơmơ̆t lơ̆m tơdrong pơkăp pơtho tơ̆ hnam trưng ăn kon xâu băt truh klei khan. Kiơ̆ đơ̆ng noh hơlêm kon xâ bơ̆n băt ‘mêm kơ joh ayŏ kăp gĭt kơdih kơ hơdrung hơdrĕch kon kông po. Hơnơ̆ng vei răk tơƀăk mong tơdrong joph ayŏ âu vă ưh đei hiơt hiong. Inh ƀôh mă tơnap jang đei tơdrong âu. Mă lei ưh kơsĭ ưh đei bơngai hưch lăp kơ tơdrong kăp gĭt đơ̆ng klei khan păng hơpơi đei hŏk vă gơh hơri khan”

Lơ xơnăm kơ âu, ngê̆ nhơ̆n Y Đhin Niê noh minh lơ̆m tŏ xĕt ngê̆ nhơ̆n mơlôh đei akŏm lơ tơdrong pơdơh joh ayŏ kră xơ̆ lơ̆m păng ‘nguaih kơ dêh char. Lơ bơngai băt truh xư ưh adrô̆ ƀơ̆r hơri khan vơch ‘lơ̆ng, dơdur dơdar mă oei jing bơngai tơgop vei răk tơƀăk mong um ai joh ayŏ kăp gĭt kơ hơdrung hơdrĕch po.

 

H’ Zawut Byă/Lan tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC