Kơplah oei ‘lâ̆p, Y Niă ƀơm lơ tơnap tap lơ̆m tơdrong hơrih, ƀă lôch hrôih, mĕ oei klo nai păng năm oei tơ̆ pơlei nai, Y Niă hơrih hăm wa nă. Khei năr âu tơdrong hơrih bre wa mon ưh kơ mah sŏng xa. Pơngơ̆t kơ tơdrong hơrih kơdih po păng mon, lơ̆m dôm sơnăm mă noh, wa hrat hrĭn jang mir ƀa pơtăm hơƀo, vă đei tơmam sŏng xa, pơtăm hloi kơpaih vă đei brai vai tanh khăn... Kơyuơ pơ-‘nam hŏk hơlen đơ̆ng wa po, noh ah 12 sơnăm Y Niă hlôi băt tanh brai đei khăn blŭng a ăn kơdih po.

Kiơ̆ khôi kơ bơngai Xơ Đăng, kon drăkăn ưh kơ băt jang mir ƀa, ưh kơ băt iŏk ‘long unh hơchơ̆k ah cham hnam, ưh kơ băt pơtăm kơpaih, dui brai vai tanh khăn noh ưh khĭn apinh mĕ ƀă “ăn kon chă iŏk klo”. Duh đơ̆ng khôi juăt âu hlôi pơm ăn Y Niă ah oei mơlôh athei kơdih chă pơtăm kơpaih, dui brai, năm tơ̆ bri iŏk hla ‘long vă pơm đak nhôm brai jing brê, jing dreng; jur tơ̆ krong tơ̆ glung iŏk rơna vă nhôm brai jing găm... kiơ̆ kơ ao, hơbăn văr, khăn păng tơdrong guăng ‘lơ̆ng kơ bơngai tanh vă pơjing đei tơmam drăm kăp gĭt:  “Đơ̆ng oei ‘lâ̆p, inh tôch tơnap tap, ưh đei tơmam yua jrah nhen dang ei ôh. Kơlih tơdrong hơrih inh đơ̆ng iĕ tơnap tap noh inh athei hơdrin, pơ-‘nam hŏk hơlen, lăng đe yă, đe duch nă, đe pơmai vă chă hŏk hơlen đơ̆ng tơdrong pơtăm kơpaih, truh ah pĕ yua sơ̆k thoi yơ, đang kơ noh dui jing brai, chô̆ ah không tanh thoi yơ... mưh inh ưh hơdrin noh ưh đei hơbăn ao hrŭk, ưh đei khăn vă chă kơsu ôh...”

Đơ̆ng lơ sơnăm hơdrol ki, ngê̆ nhơ̆n Y Niă đei Jơnŭm vei lăng Tơring tơmang Pơhiơ̆ Măng Đen hơvơn akŏm tanh brai, pơdah dôm tơmam tanh kăp gĭt – tơmam drăm OCOP vă hơvơn tơmoi truh tơmang chă răt pơm tơmam tơƀlŏk, mă kăl noh tơmam juăt jue kơ bơngai Xơ Đăng đei tơmoi lăp noh: khăn văr, khăn kơsu, kơn păn kơ̆l, kơdŭng, hơbăn ao... adoi kơdih tơpang ti gơh hơgei păng măt hơbĕch đơ̆ng ngê̆ nhơ̆n Y Niă chă pơrŏ dok nhôm kơmau đak, dok pơrŏ ăn rim tơmam tanh.

Ngê̆ nhơ̆n ăn tơbăt, lơ khăn kơsu, khăn văr hơnơ̆ng đei tanh să dang 0,6m, kơjung hloh 2m, minh hlak đei kơjă tĕch đơ̆ng 1 trĭu truh hloh 2 trĭu hlj, kiơ̆ kơ vơ̆l tih dah mă iĕ, dok lơ dah mă tŏ sĕt; kơn păn kơ̆l tĕch đơ̆ng 150 rơbâu hlj truh 200 rơbâu hlj... tơ̆ anih pơdah tơmam drăm, tơmoi hlôi răt lơ tơmam đei tanh pơjing đơ̆ng kơdih tơpang ti ngê̆ nhơ̆n Y Niă.

Đơ̆ng rŏng kơ akŏm Joh ayŏ tơ̆ pơlei tơm Kon Tum pơtôch, hơnơ̆ng rim giĕng ngê̆ nhơ̆n Y Niă pơtoi dơ̆ng hăm tơdrong jang juăt jue kơ po tơ̆ Tơring Tơmang pơhiơ̆ Măng Đen, apŭng Kon Plông (Kon Tum), minh pah noh vă đei tơmam ‘nao ‘măn pơdah, minh pah noh vă pơtoi tơdrong jang juăt jue kơ hơdrung hơdrĕch. Mă lei, đei tơdrong mă ngê̆ nhơ̆n hơnơ̆ng pơngơ̆t kơ đon dang ei, ah chôt vih tơ̆ pơlei pơla, ƀôh đe oh, kon mon kon sau ưh đei tơguăt hăm tơdrong tanh brai vai khăn juăt jue kơ hơdrung kon kông kơdih: “Inh hơpơi ‘meh dôm anih jang kơpal tơrĕk tơgŭm pơtho ăn đe mơlôh hlôh vao gah tơdrong tanh brai juăt jue kon kông. Mưh đe oh, đe kon mon kon sau ‘meh hŏk inh adoi pơtho ăn mơ̆n tôm tơdrong kiơ inh băt nhen tanh ao, hơbăn văr, tanh kơdŭng, tơlei chô̆ sŏk, chrăng... Mưh đe oh, kon mon kon sau ưh kơ ‘meh hŏk tơdrong jang âu noh ning nai kơnh hăp gô hiơt hiong đĕch tơdrong jang juăt jue kăp gĭt mă yă ƀok pơsư̆ ăn. Atŭm hăm tơdrong tanh brai, inh adoi hơpơi ‘meh đei pơtho gah dôm tơdra hơri kră sơ̆ kơ bơngai Xơ Đăng…”

‘Nguaih kơ tơpang ti hơgei, măt hơbĕch lơ̆m tơdrong tanh brai vai khăn juăt jue, ngê̆ nhơ̆n Y Niă oei đei ƀơ̆r hơri hiôk, hơdu ‘lơ̆ng; rim ‘măng ngê̆ nhơ̆n hơri nhen lĕ tơhlu lơ̆m đon bơngai mơ̆ng tơdra hiôk hăm dôm nơ̆r hơri tơguăt hăm tơdrong hơrih kơdih. Dôm tơdra juăt jue kơ bơngai Xơ Đăng nhen: rơngê, chiếo, ting ting… Hăm nơ̆r hơri, tơdra hơdu ‘lơ̆ng noh ngê̆ nhơ̆n Y Niă nhen tơdui rim bơngai akŏm tơjê̆ băl hloh, pơjing cham char chơt hơ-iă, tơnŏ păng jơnap hloh: “Ƀă inh hơri bua kiơ̆ tơdra rơngê tôch ‘lơ̆ng, mĕ inh hơri bua mơ̆n. Gơnơm đei mĕ ƀă pơtho ăn noh inh tơguăt hăm dôm tơdra hơri juăt jue. Ƀă inh noh bơngai Xơ Đăng juăt hơri tơdra rơngê, sư hơri ‘lơ̆ng hăm dôm nơ̆r pơtih pơtŏng, pơđơ̆k kăp gĭt trŏ hăm tơdrong juăt jue kơ bơngai Xơ Đăng chăl yă ƀok sơ̆ ki”.

Rim khăn kơsu, khăn văr, hơbăn ao tanh... đei pơdah tơ̆ dôm Anih tơmang pơhiơ̆, anih pơgơ̆r akŏm joh ayŏ adoi đei tơdrong tơgop đơ̆ng ngê̆ nhơ̆n Y Niă. Rim ƀai ang bang tơ̆ dôm anih akŏm joh ayŏ adoi pơjing tơdrong sô̆ hơ-iă, tơgŭm ăn bơngai mơ̆ng hrau dơh po lơ̆m cham char sơnêp sơnua păng ‘lơ̆ng rŏ kơ tơring teh Tây Nguyên bri kơdrơ̆ng.

Gơnơm đei tơdrong tơgŭm đơ̆ng rim jăl jang, noh tơdrong jang tang brai vai khăn juăt jue păng tơdrong hơri kră sơ̆ ưh hơdrô̆ đei hơtŏk lơ̆m pơlei pơla nhen hơdrol ki mă dôm kơjă joh ayŏ noh hlôi pơjing đei tơdrong jang xa, hơtŏk iŏk yua ăn kơdih po ngê̆ nhơ̆n hloi. Hloh kơ noh, um ai ‘lơ̆ng rŏ kơ joh ayŏ oei đei tơbang lang să truh hăm tơmoi ataih jê̆ kơ rim tơring lơ̆m teh đak vă hlôh vao hơdah hloh gah um ai joh ayŏ juăt jue kơ bơngai Xơ Đăng pơma hơdrô̆ păng bơngai kon kông Tây Nguyên pơma atŭm.