Yă H’Đoăn vei răk tơdrong jang tanh brai M’nông
Chủ nhật, 07:00, 14/05/2023 Thị Đoắt/Lan tơblơ̆ Thị Đoắt/Lan tơblơ̆
VOV4.Bahnar - Yă H’Đoăn (bơngai M’Nông) oei tơ̆ xăh Thuận An, apŭng Đăk Mil, dêh char Đăk Nông jing minh lơ̆m dôm ngê̆ nhơ̆n dăp đon dăp bơnôh hăm tơdrong jang tanh brai juăt jue. 'Nguaih kơ tơdrong choh jang xa, yă pơgenh tanh brai, vă đei yua răh, păng vei răk hloi um ai 'lơ̆ng rŏ kơ joh ayŏ hơdrung hơdrĕch po.

Ngê̆ nhơ̆n H’Đoăn (60 xơnăm), bơngai  M’nông, tơ̆ pơlei Bu Dak, xăh Thuận An, apŭng Đăk Mil, dêh char Đăk Nông, hlôi tơguăt hăm tơdrong jang tanh brai hloh 40 xơnăm. Hăm tơpang ti hơbĕch hơbal, bơngai drăkăn âu hlôi tanh đei lơ tơmam drăm kăp gĭt nhen: kơdŭng, khăn, hơbăn văr, ao, kơn pŭ hơ-ioh vă 'măn yua lơ̆m unh hnam păng tĕch ăn tơmoi ataih jê̆. Rim tơmam drăm đei pơm tơlĕch, yă adoi răk đon nhan hăm rim djoi brai, trong tanh; păng lăng hăp nhen kơ kon hơ-ioh kơdih. Yă H’Đoăn tơroi găh tơdrong pơjing đon nhan hăm tơdrong jang tanh  brai juăt jue: “Inh băt tanh đunh kơ âu hloh 40 xơnăm bơih. Kơplăh 'nao noh chă tanh kơdŭng ƀônh đĕch, đunh kơ noh inh pơtơm tanh đei kơdŭng 'lơ̆ng hloh, ƀôh inh tanh 'lơ̆ng noh đei bơngai apinh răt. Đơ̆ng rŏng kơ noh, inh pơtơm tanh hơbăn văr, đang kơ noh tanh khăn. Truh dang ei, pơlei âu pơlei to băt truh, tơroi dih băl apinh kơsô̆ điê̆n thoăi innh vă chih măt đang kơ noh inh tanh tĕch ăn kơ đe xư”

Găh tơdrong tanh brai juăt jue, yă H’Đoăn ăn tơbăt: Vă đei tơmam tanh keh kong, đơ̆ng rŏng hơmet tôm tơmam, mă blŭng noh dui brai, pơkăp lơ̆m không tanh păng tanh. Vă đei hlak che tanh 'lơ̆ng, đe drăkăn athei xơ̆n pơnam,a kŏm ƀenh đon bơnôh lơ̆m rim djoi brai vă pơjing đei che tanh gơh guăng. Yă H’Đoăn ăn tơbăt: Vă tanh đei minh blah khăn tih noh măh hloh 30 năr, hơbăn văr noh hloh 10 năr, oei khăn noh tŏ xĕt jat adoi huach truh 5 năr.  

Tơmam tanh kơ yă noh ưh adrô̆ 'măn yua lơ̆m unh hnam, mă oei pơm tơmam pôk ăn 'măng pơxĭt pơkong, tŏk oei hnam 'nao, tơmam tơbăt ăn tơmoi ataih jê̆ chă răt. Mă kơsô̆ ưh đei lơ mă lei noh adoi jing tơdrong xô̆ hơ-iă vă yă vei răk tơdrong jang păng hơtŏk iŏk yua ăn unh hnam. Yă H’Đoăn ăn tơbăt dơ̆ng:  "Dôm tơmam tanh mă inh tanh đei 'măn tơ̆ noh, bơngai yơ răt noh tĕch, mă lơ noh đe răt vă pơm tơmam tơbăt, dăh mă tơmam plang ăn pơkong pơxĭt ăn kon drăkăn noh đe truh rơih păng răt, oei mưh 'meh tanh kiơ̆ tơdrong po lăp noh inh chih măt tanh adrô̆, 1 blah hơbăn văr tĕch hăm kơjă 1 trĭu 500 rơbâu hlj, xơnăm âu kơjă brai len păng brai hmă adoi tŏk kăp  noh măh đĭ 1 trĭu 700 rơbâu hlj minh blah hơbăn bơih, mưh pơđĭ hơbăn păng ao noh tĕch truh 2 trĭu 700 rơbâu hlj, oei buk tih (nah njuh) noh 4 trĭu, khăn pŭ hơ-ioh noh 1 trĭu... tam mă jô̆ jên răt len ôh, 1 khei tĕch đei minh ƀar blah đĕch, păng đunh đunh noh đei đe đơ̆ng ataih chih măt vă răt noh tanh ưh kơ tom ôh”.

Tơguăt hăm tơdrong joh ayŏ juăt jue, bơngai M’nông lăng dôm tơmam tanh noh jing 'long grek pơkă kơ tơdrong pơdrŏng, phĭ tơtŏ, jơnap kơ rim unh hnam. Xơ̆ ki hnam mă yơ đei lơ tơmam tanh đei lăng pơdrŏng bơih. Yă H’Đoăn tơroi: Hăm đe drăkăn M’nông, băt tanh brai jing tơdrong pơkă găh hơbĕch hơbal hơgei, pơ-'nam hăm bơngai drăkăn, ăh iŏk klo đei hlak che tanh tih, guăng 'lơ̆ng ăn kơ unh hnam klo noh jing minh tơdrong xô̆ hơ̆k: “Lơ̆m dôm tơmam tanh kơ bơngai M’nông nah njuh (khăn tih) noh đei kơjă tih tên, xơ̆ ki 1 blah nah njuh tơplih hăm 1 pôm kơpô, 1 pôm rơmo hloi, xơ̆ ưh đei răt tơmam drăm hăm jên ôh, mă tơplih hăm hơbăn văr ao khăn tanh vă iŏk kơpô, rơmo đĕch. Pơxĭt pơkong noh athei đei che tanh ăn unh hnam găh drŏnglo, mưh ưh noh găh unh hnam drănglo ưh kơ 'lơ̆ng jơhngơ̆m, pơma 'mê̆ kơ kon drăkăn po. Unh hnam drănglo 'nhăk 1 pôm kơpô, dăh mă rơmo ăn unh hnam drăkăn noh athei pơyom hăm 1 blah khăn njuh, hơbăn rnô̆... dang ei ưh đei kơpô, rơmo mă lei unh hnam drăkăn adoi đei che tanh pơyom ăn hnam drănglo vă tơƀôh tơdrong gơh hơgei kơ kon drăkăn po”

Ưh adrô̆ nhan hăm tơdrong vei răk, hơtŏk um ai joh ayŏ tanh brai kơ hơdrung hơdrĕch po, yă oei akŏm, hŏk hơlen dôm um dok 'lơ̆ng, trong dok brai pơnĭk kăp gĭt kơ dôm hơdrung kon kông nai. Yă adoi năm hŏk lăm pơtho, hơtŏk găh tơdrong tanh brai kơyuơ dôm jăl pơgơ̆r tơring, jơnŭm jang tơpôl pơih pơtho đang kơ noh vih pơtho ăn đe pơmai oh lơ̆m pơlei. Yă H’Đoăn ăn tơbăt dơ̆ng: "Lơ̆m dôm xơnăm adrol ki tơ̆ apŭng pơtruh inh năm hŏk lăm pơhrăm tơ̆ dêh char găh tơdrong tanh brai juăt jue, đơ̆ng rŏng kơ noh nhôn pơtho ăn đe pơmai oh lơ̆m pơlei, yơ̆ng âu ki inh păng 1 pơmai dơ̆ng đei hơvơn vih pơtho găh tanh brai ăn đe mon hŏk tro tơ̆ hnam trưng nô̆i trŭ đei 35 'nu, 1 giĕng pơtho 2 kơsơ̆ đơ̆ng  2 jơ truh 4 jơ kơsơ̆, pơtho lơ̆m 2 khei, inh adoi hơpơi 'meh đei trong hiôk vă pơtho tanh brai juăt jue kơ hơdrung hơdrĕch po ăn kon xâu ning nai kơnh”

Hăm tơdrong nhan păng tơpang ti hơbĕch hơbal kơ po, yă H’Đoăn hlôi tơgop lơ̆m tơdrong pơtoi tơdrong jang tanh brai juăt jue kơ bơngai M’Nông. Kiơ̆ đơ̆ng noh, tơgop vei răk tơƀăk mong um ai joh ayŏ juăt jue kơ hơdrung hơdrĕch po.

Thị Đoắt/Lan tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC