VOV4.Bahnar - Mư\h tơdrong er^h sa oe\i kơ [a\h kơ [ôch dăh mă kăl vă jang tơdrong kiơ ‘no\h, hmă hmă bơngai M’nông năm chă to\k io\k đơ\ng kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h dăh mă đơ\ng bôl boăl. Hmă hmă chă to\k io\k [a, jên adoi đe\i bơ\n kon tơrong nhen kơpô, rơmo, nhu\ng. Khe\i năr pơdre\o dang 3 sơnăm, 5 sơnăm, đe\i ‘măng đunh hlo\h dơ\ng. Mư\h to\k io\k [a ‘no\h pơkăp pơdre\o ăn hăm nhu\ng tơdăh ư\h kơ đunh, pơdre\o hăm kơpô tơdăh chă pơ dre\o đunh sơnăm. Đe\i ‘măng tơdăh to\k io\k lơ lơ\m đunh sơnăm le\i pơdre\o hăm ch^ng chêng, go\ ge. Hăm mu\k drăm lơ lơ lo\h, kơna tru\h năr vă năm ap^nh pơdre\o đe hre, bơngai ăn to\k io\k gô đe\i pơgơ\r tơdrong joăt năm ap^nh pơdre\o hre tôch g^t kăl.

Mư\h chăm tru\h sơnăm đe\i bơngai hre vă pơdre\o ăn kơ bơ\n mu\k drăm t^h, lơ nhen kơ pô, rơmo, ch^ng chêng, go\ ge. Đe sư hơvơn kră pơlei, păng kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h năm tơ\ hnam po. Tơngla hnam chă pơ ‘nho\ m^nh ge tơdrô, tơdăh muk drăm đe hre lơ ‘no\h chă te\h [u\h nhu\ng, tơdăh păh ai ‘no\h ket ie\r. mư\h ge tơdrô hlôi tơ [e\nh đak [e\nh, nhu\ng hlôi [u\h kăt đang, bơngai dro\ kăn lơ\m u\nh hnam pai por. Đe sư so\ por [e\nh kơ pơnhan, m^nh pơnhan khie\r klak nhu\ng hlôi pai đang, m^nh pơnhan pham nhu\ng, atu\m hăm m^nh pơnhan phe, m^nh to\ u\nh jre\nh.

Tơngla hnam tơroi tơbăt akhan, u\nh hnam đe\i đe to\k io\k mu\k drăm, kơna hơvơn ‘nho\ng o\h [o#h kang bang kơ\l băt tơdrong po năm io\k mu\k drăm đơ\ng đe hre. Đe\i rim bơngai drơ\ng nơ\r, kră pơlei gô soi hơbe\h ăn tơngla hnam (bơngai dro\ nglo năm ap^nh io\k mu\k drăm đe hre. Nơ\r tơbe\h kơ kră pơlei tơbăt ăn rim yang lăng tông nông gia tơngla hnam năm tơ\ trong sơđơ\ng, đe\i jơhngơ\m pran kơtang, tơ [ơ\p pu\n ai păng mă kăl io\k tơv^h đe\i mu\k drăm đơ\ng đe hre.

{ok Che Njêr, kră pơlei Na Sược, tơring Ea Huar, apu\ng Buôn Đôn, dêh char Dak Lak, tơroi tơbăt găh tơdrong  hơdrol vă soi tơbe\h lơ lau:“U|nh hnam răk ăn m^nh to\ nhu\ng dăh mă ie\r, krao kră pơlei tru\h, tơroi akhan bơngai au vă năm ap^nh io\k mu\k drăm đơ\ng đe hre, mư\h năm ‘no\h hoe\i chă j^ jăn, hoe\i chă tơhlăk tơhl^n. Chă pơma rơhăo pơpak, gơ\h pơma sa vă đe hlo#h, vă đe mơ\ng, đe pơdre\o ăn dơ\ng mu\k drăm ăn kơ bơ\n”.

Kră pơlei jôr to\ se\t đak tơdrô lơ\m pơnhan đe\i pham nhu\ng, io\k se\o ple\i [lang jru\ lơ\m pơnhan pham hăm tơdrô đơ\ng no\h pik tơ\ kơtơ\h bơngai dro\ nglo năm ap^nh io\k hre, hăm vă bơngai au đe\i jơhngơ\m đon chơ\n, rơdu. Mă đơ\ng io\k đe\i mu\k drăm hre dăh mă ư\h je\i kăl tơ [ơp u\nh hnam đe chă pơma sa ‘lơ\ng hơ iă, klo\h kle\ch, [lep ‘ma ‘ngie\o, ư\h kơ hli tăr văr, chă pơma sa pơpak ư\h kơ pơlơ\p âp hăm bơngai hre u\nh hnam bơ\n, vă kơ đe chă pơdre\o hre ăn kơ bơ\n [ônh. Kiơ\ đơ\ng ro\ng ‘no\h tơngla hnam gô tơ oe\i tơ je# ge tơdrô, tơklă mu\h măt hăm [ok soi, ti păh ‘ma gu\t đing tơdrô. Lơ\m mă au, kră pơle\i mă soi tơbe\h: “Ơ yang hnam, yang kong tơnu\h, yang hơbang [ok yă, năr au u\nh hnam soi tơbe\h ăn tơngla hnam vă sư năm ap^nh io\k hre, hơpơi ăn yang ve\i lăng năng tông, tơgu\m djru, bro\k năm tru\h tơ\p tru\h troch, io\k đe\i mu\k drăm đe hre”.

Mư\h tơngla hnam năm tru\h tơ\ hnam bơngai hre, tơdăh bơngai au ư\h vă ăn hloi, ‘no\h bơngai năm ap^nh hre oe\i tơ\ no\h 5 năr . Tơdăh bơngai hre rim mă đe\i vă ăn hloi, mă le\i pơkă [ar pêng sơnăm dơ\ng mă pơdre\o hre, le\i bơngai năm io\k hre oe\i tơ\ hnam bơngai hre lơ\m 3 năr. Tơdrong oe\i tơ\ no\h pơm tơmoi, vă bơngai hre băt tơdrong er^h sa, mu\k drăm kơ tơngla hnam ăn asong to\k io\k, adoi vă ato\k jơhngơ\m đon tơgoăt tơgoăl d^h băl kơ [ar u\nh hnam. Mă đơ\ng năm io\k hre đe\i dăh mă ư\h, ‘no\h tơdrong ‘mêm kơ eng d^h băl nhen so, oe\i jing ‘nho\ng o\h, bơngai joăt d^h băl đe\ch.

Lăp đơ\ng ro\ng năm ap^nh io\k hre, tơdăh hơnhăk mu\k drăm v^h, tơngla hnam je\i hơvơn kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h tru\h vă tơbăt, adoi pơgơ\r soi tơbe\h ăn mu\k drăm mă bơ\n đe\i. Mư\h kơtum kơto\ng hlôi tru\h tôm, tơngla hnam hơvơn kră pơlei vă chă soi tơbe\h ăn.

U|nh hnam tơngla hnam je\i kang tơdrô păng te\h m^nh to\ nhu\ng. Tơngla tơroi ăn ‘nho\ng o\h akhan sư hlôi io\k đe\i mu\k drăm đơ\ng đe hre, păng hơmru\k ch^ng chêng au jing mu\k drăm đơ\ng đe pơdre\o hre, ư\h khan chă io\k đe\i, chă tơtông kle\ au to ôh. Păng năr ‘no\h, đe sư soi tơbe\h kơ ch^ng chêng ‘nao hăm hơpơi pơ hngol ch^ng chêng au gô v^h oe\i atu\m hăm u\nh hnam, jing mu\k drăm kơ u\nh hnam, ve\i lăng păng hơnhăk ba đe\i tơdrong pu\n ai ăn tơngla hnam hle. Nơ\r soi hơbe\h lơ lau: “Ơ yang hnam, yang kong tơnu\h, yang ve\i lăng pơlei pơla, năr au nhôn soi tơbe\h chhôk hơ iă đe\i ch^ng chêng ‘nao hơvơ\h hơpơi hơpơi yang lăng tông nông gia nhôn. Hơpơi đơ\ng dang au u\nh hnam gô tơ [ơ\p đe\i lơ tơdrong pu\n ai, đe\i lơ mu\k drăm, rong đe\i lơ kơpô rơmo, nhu\ng ie\r [ơ [re# [ơ [ra\ m^nh kơcham, [e\nh rơgoong. Hơpơi đe\i [a lơ, so\ng sa măh mai oe\i rơkăh lơ\m go\, so\ nhă đak oe\i rơkăh lơ\m get, ge tơdrô brơ\ch brăch kơ mum, pơlei pơla chơt hơ iă ‘nă hal…”

Pơtôch soi tơbe\h, tơngla hnam et hơdrol, kiơ\ đơ\ng ro\ng ‘no\h kră pơlei, bơngai dro\ kăn, kon hơ ‘lơ\p kiơ\ đơ\ng ro\ng păng đơ\ng ro\ng ‘no\h kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, tơmoi vang chă et sa chơt hơ iă ‘nă hal.

Hre\i au, tơdrong joăt năm io\k hre kơ bơngai Mnông nhen le\ lăp to\ se\t đe kră oe\i răk, nhen le\ io\k tơdrong au vă kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h tơ [ơ\p d^h băl, ako\m pơma dơnu\h d^h băl.

Bơngai ch^h: H’Thi

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt