VOV4.Bahnar – Lơ\m tơdrong er^h sa kơ ‘năr hmă hmă tơnap mă ve\h ver đe\i tơdrong pơma sa d^h băl, tơhil d^h băl. Vă tơtom pơm pơ ‘lơ\ng tơdrong chă tơhil d^h băl, đơ\ng sơ\ bơih bơngai Sêdang đe\i tơdrong joăt năm pơ tru\h. Tơdrong mă kăl hlo\h ‘no\h, năm pơtru\h au yak năm đơ\ng hrôih năr đơ\ng ro\ng, lơ\m mă ie\r tim mă o\, ko\ tim mă koăl, kơ ‘năr tim mă le\ch. Mă đơ\ng tơdrong t^h dăh mă tơdrong ie\, tơdăh đe\i chă pơ tru\h lơ\m jơ ‘năr au, kon pơlei akhan gô pơm ăn hoe\i chă jo# yo d^h băl. 

{ok A Luô kră pơlei buôn Kon Wang, tơring Ea Yiêng, apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lak

{ok A Djoa, oe\i tơ\ thôn 3, tơring Tân Cảnh, apu\ng Đak Tô, dêh char Kon Tum tơbăt, rim năr, kon pơlei bơngai Sêdang ngăl chă tơ [ơ\p, pơma dơnu\h d^h băl lơ\m oe\i tơ\ hnam dăh mă năm jang mir, năm tơ\ bri dăh mă hlôi đ^ soai tơdrô đơ\ng ro\ng m^nh năr cho\h jang gle\h hrat … Tơdrong er^h sa kơna tơnap mă ve\h ver ke\ chă pơma hơ mrăi d^h băl, dăh mă chă tơhlau, pơma [ơm d^h băl dăh mă lăp tim tom te\p ‘me\h ư\h kơ ke\ e\nh jơhngơ\m pơm ăn bơngai nai chă jo# yo. Tru\h gơmăng hơ ‘nơ\r, đe sư mă [re\ng hơdơ\r: kơsơ\ bre\i, dăh mă drung kơ sơ\ he\i chă hil hơve\ng bôl boăl, kon pơlei pơla dăh mă chă pơm ăn bơngai nai jo# yo ... 

{ok A Djoa, tơroi: “Năr au ki, lơ\m pơlei bơ\n đe\i m^nh ‘nu bơngai et tơdrô soai chă hil hơre\h, pơma djre\h koch đe, pơgê hrôih năr đơ\ng ro\ng hăp năm tơ\ u\nh hnam bơngai to vă pơ tru\h. Kiơ\ tơdrong joăt kơ nhôn ‘no\h tơdrong năm pơtru\h tôch g^t kăl, bơ\h [ơm chă djre\h koch đe ‘no\h băt chă pơ tru\h ăn kơ đe, tơdăh ư\h pơ tru\h ‘no\h đe hơre\h kơ bơ\n, kơ yuơ hlôi pơma chă jo# jăm đe”.

Kiơ\ tơdrong joăt joe\ kơ bơngai Sedang, tơdrong chă pơ tru\h đơ\ng t^l pơgê hrôih, mơ\ng kiơ\ kră pơlei chă tơlang ăn ‘ne\i mă ke\. Yă Y Ui, oe\i tơ\ thôn Têa Djê Krâm, tơring Đak Rơnga, apu\ng Đak Tô (Kon Tum) tơbăt: “ Kiơ\ tơdrong joăt joe đơ\ng sơ\, tơdăh lơ\m pơlei đe\i tơdrong au to, đe sư năm pơ tru\h đơ\ng hrôih. Bơngai pơm glăi pơ tru\h bơngai mă to đơ\ng ie\r tim mă o\, ko\ tim mă koăl, kơ ‘năr tim mă le\ch. Đe hăp che\p ba ple\h le\n ie\r phang soi tơbe\h, đơ\ng mă no\h pơ tru\h nơ\r, đe\i ‘măng đe sư pu\ ba tơdrô ge, m^nh to\ ie\r vă pơ tru\h … Bơngai tơlang ‘no\h kră pơlei, chă pơma tôm tơdrong glăi kơ [ar păh; păh yơ glăi ‘no\h kră pơle\i athe\i sư pơ tru\h, đe\i ‘măng kăp hloi. Bơngai pơm glăi pơma pơkăp đơ\ng au tru\h ning nai kai ning mônh kơnh pă pơm glăi bơih”.

Bơgai ch^h kơtơ\ng ang pơma dơu\h hăm kon pơlei tơ\ buôn Kon Wang, tơring Ea Yiêng,

apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lak

Tơblang hơdăh tơdrong joăt pơ tru\h đơ\ng hrôih kơ bơngai Sêdang, [ok A Luô, kră pơlei Kon Pâu, buôn Kon Wang, tơring Ea Yiêng (Krông Pach, Dak Lak) akhan: T^l pơgê hrôih ‘no\h jơ ‘năr g^t kăl hlo\h ăn rim tơdrong chă pơ tru\h, tơlang d^h băl. Lơ\m jơ ‘năr au jing jơ ‘năr rơheng kơkot, ư\h kơ hrơng hreng, ư\h kơ ‘me# ‘mach đơ\ng kon tơrong chă yak au to. Mă [ar, lơ\m t^l pơgê jơhngơ\m đon kon bơngai hơdrăr, nơ\r pơma tơpăt đơ\ng jơhngơ\m đon po. Păng mă pêng, hlo\h [ar tơdrong ‘nao tơroi ‘no\h rim yang mă drơ\ng nơ\r vang năm păng tơpơng ăn tơdrong ‘lơ\ng hơ iă ăn [ar păh, ve\h ver đe\i tơdrong chă tơble\k tơm^l d^h băl au to…

Hăm tơdrong g^t kăl ‘no\h, kơna tơdrong chă pơ tru\h tơ\ t^l pơgê ling lang ke\ jing, hu\t tơ\ ro\ng dôm tơdrong chă tơ ble\k d^h băl kơ rim păh, păng pơm ăn tơgoăt tơgoăl d^h băl pôm nơ\r [ơ\r đon kơ kon pơlei pơla bơngai Sêdang hlo\h dơ\ng.

{ok A Khao, oe\i tơ\ buôn Ea Mao, tơring Ea Yiêng (apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lak) tơroi:“&nh đe\i tơdrong glăi. Gơmăng hơdrol ^nh hlôi pu\h tơmơ\t rơmo lơ\m rơgoong, kơ yuơ ‘măng rơgoong rơmo tơgơ\, m^nh to\ rơmo tơlu\h le\ch, sa hơ [o mir  Buô Ngok dang m^nh [ar j^t met vuông. Pơgê hrôih năr đơ\ng ro\ng ^nh yak năm tơ\ hnam Buô Ngok vă pơ tru\h. &nh hơnhăk ba 200.000 hlak jên vă ‘măn hru\ ăn, mă le\i [ok au ư\h kơ io\k. Mư\h bo#h ba năm pơtru\h, ư\h chă pơrơ\ng hơchăng rơmo, Buô Ngok je\i ư\h chă pơma tơ\ au tơ\ to păng ư\h kơ đo# ^nh.  Buô Ngok chă pơkă ăn kơ ^nh ve\i lăng rơmo mă tơnăp hlo\h dơ\ng. &nh pă băt vă pơma kiơ bơih păng bơnê kơ [ok tôch kơ dêh”.

Hre\i au, tơdrong er^h sa mu\k drăm adoi nhen jơhngơ\m đon kơ bơngai Sêdang roi năr roi ato\k tơ iung ‘lơ\ng hơ iă, oe\i sa hơdoi hăm lơ hơdre\ch hơdrung anai, kơna tơdrong joăt chă pơ tru\h đơ\ng t^l pơgê hrôih pă gan ve\i kơ jăp tôm tong nhen sơ\ bơih. Mă le\i, tơdrong ‘lơ\ng hơ iă lơ\m oe\i sa, tơdrong g^t kăl ‘lơ\ng lie\m kơ tơdrong pơ tru\h đơ\ng hrôih ‘no\h kon pơlei je\i oe\i ve\i răk hơnơ\ng. ‘No\h nơ\r chă pơtho khan, chă pơkă tơtă ăn: kon bơngai ư\h kơ đe\i bơngai bu khan ‘lơ\ng lie\m tôm tong ôh, tơdăh đ^ bơ\h [ơm pơm tơdrong ol jơhngơ\m ăn bơngai nai ‘no\h năm chă pơ tru\h le\i bu bu je\i kiơ\ yom ngăl. Kăl kơchăng lăng hơlen jơhngơ\m đon po, băt tơpl^h đơ\ng nơ\r pơma sa păng tơdrong chă pơm ư\h kơ ‘lơ\ng hơ iă hơdrol vă đe\i jơhngơ\m đon er^h sa băt ‘mêm kơ eng d^h băl ‘lơ\ng hơ iă. Păng păh bơngai răm, je\i ‘ne\ chă ‘monh nhoi dăh mă io\k tơdrong glăi kơ bơngai nai vă hơnhăk ăn tơpôl kon pơlei xek phak. Hơdrơ\k dơ\ng, đe sư kăl đe\i jơhngơ\m đon băt tơ ju\h, băt ‘mêm mơnat d^h băl, vang chă pơtho khan ăn d^h băl vă bu bu je\i đe\i jơhngơ\m đon oe\i sa, chă pơma dơnu\h d^h băl ‘lơ\ng hơ iă, chă jang sa ‘lơ\ng lie\m ăn kơ d^h po, u\nh hnam, pơlei pơla, atu\m d^h băl gơ\h găt băt ‘mêm kơ eng d^h băl, ve\i kơ jăp jơhngơ\m đon tơgoăt tơgoăl pôm nơ\r [ơ\r đon.

{ok A Thin, oei tơ\ pơlei Têa Rơxá, tơring Đak Trâm, apu\ng Đak Tô, dêh char Kon Tum, pơma: “ Tơdăh đe\i tơdrong glăi, bơ\h [ơm pơm glăi ‘no\h kăl năm chă pơ tru\h hloi, vă ve\h ver đe\i tơdrong tơble\k d^h băl đơ\ng tơdrong ie\ jing t^h. ‘No\h sơnong pơm kiơ\ kơ rim ‘nu lu bơ\n. Kon bơngai ư\h kơ gơ\h chă er^h sa m^nh ‘nu m^nh dro# ôh mă le\i kăl er^h sa atu\m hăm tơpôl, kon pơlei pơla. Me\ [a\ yă [ok kăl chă pơtho khan ăn kôn kon kon sau; rim bơngai, rim u\nh hnam je\i kăl vang ve\i kơ jăp tơdrong tơgoăt tơgoăl, ‘mêm kơ eng d^h băl lơ\m u\nh hnam, adoi nhen lơ\m pơlei pơla, koeng [ôt. Rim bơngai lơ\m pơle\i kăl hơdrin chă ho\k pơ hrăm păng pơm kiơ\ kơ jăp tơdrong bơ\ jang păng Khôi luơ\t Te\h đak, ve\i kơ jăp tơdrong oe\i sa joăt joe ‘lơ\ng hơ iă mă đe me\ [a\ yă [ok bơ\n chă pơsư\ ăn’’.   

Tơdrong joăt pơ tru\h kơ bơngai Sêdang ư\h khan chă pơtru\t kon pơlei pơm glăi đơ\ng no\h năm pơtru\h pă jo# yo đơ\ng hrôih vă io\k đe\i nơ\r pă jo# yo. Kơ yuơ lăp đe\i jơhngơ\m đon pơ tru\h ‘lơ ‘lo\ tơpă đơ\ng jơhngơ\m đon po kơna mă đe\i kon pơlei drơ\ng nơ\r. Băt po pơm glăi, hơmet pơ ‘lơ\ng jơhngơ\m đon tơpă vă pă đe\i pơm găi dơ\ng; păng băt ‘mêm mơnat vă tơgu\m d^h băl yak tru\h oe\i sa ‘lơ\ng hơ iă – ‘no\h tơdrong ‘lơ\ng hơ iă lơ\m chă pơma sa d^h băl kơ kon pơlei bơngai Sêdang oe\i tơ\ Tây Nguyên.

Bơngai ch^h:        Nhat Lisa

Tơblơ\ nơ\r:           Amazư\t