VOV4.Bahnar – Soi tơbe\h ăn jơhngơ\m jăn grăng akau ‘no\h jing tơdrong pơgơ\r hơnơ\ng lơ\m chăl er^h kơ kon pơlei bơngai Mnông oe\i tơ\ Tây Nguyên. Tơdrong soi tơbe\h au vă bơngai đe\i chă soi tơbe\h er^h sa chơt hiôk, sơđơ\ng jơhngơ\m lơ\m tơdrong er^h sa, jang sa. ‘Nau oe\i đe\i lăng jing jơ ‘năr et sa chhôk hơ iă ăn bơngai j^ hlôi yak hlo\h tơdrong răm, jơhngơ\m jăn pran jăng hơlơ\k dơ\ng. 

Pơgơ\r soi tơbe\h jơhngơ\m pran jăng kơ bơngai Mnông lăp pơgơ\r lơ\m u\nh hnam păng kăl đe\i pơgơ\r tơ\ drung kơsơ\. Mă blu\ng tơngla hnam năm hơvơ\h pơjau soi lơ\m pơlei chă soi tơbe\h ăn. Tơmam soi tơbe\h ‘no\h [ar ge tơdrô, m^nh to\ nhu\ng, m^nh to\ ie\r, m^nh get đak, m^nh pơnhan por ‘nao pai, m^nh pơnhan phe păng m^nh to\ jre\nh.

Yă U Wit, oe\i tơ\ pơlei Na Sược, tơring Ea Huar, apu\ng Buôn Đôn, dêh char DakLăk tơroi tơbăt găh tơdrong soi tơbe\h ăn jơhngơ\m pran jăng lơ lau: “ Tơdăh bơ\n chă j^ jăn đunh, lăp đơ\ng ro\ng klăih ‘no\h bơ\n chă soi tơbe\h, đe\i m^nh to\ nhu\ng ie\, ie\r ie\ je\i hei bơih. Pơm lơ lo\h bơ\n sơđơ\ng hlo\h, chă pu\ đak, ko\h ‘long u\nh hoe\i kơ krê, chă jang sa pơnam, pran jăng, ke\ ve\h ver đe\i tơdrong ư\h kơ pu\n ai.”

Pơgơ\r soi tơbe\h jơhngơ\m pran jăng kơ bơngai Mnông đe\i [ar ‘măng, m^nh ‘măng tơ\ cham păng m^nh ‘măng tơ\ lơ\m hnam. Mư\h soi tơbe\h tơ\ cham ‘no\h đe\i tơdrô m^nh kre\k păng ‘nhe\m nhu\ng, tơngla hnam oe\i chă pơ pro\ dôm tơmam drăm tơbăt ăn mu\k drăm u\nh hnam vă tơpơng ăn yang hơbang me\ [a\ yă [ok. ‘No\h rôih, kơpô, rơmo … đe\i pơm hăm tơm prit păng hla prit. Găh ch^ng chêng 6 to\ pơm hăm hmok get đak kro; ge tơdrô pơm hăm hmok kơtăp ie\r…

Mư\h soi tơbe\h tơ\ cham ‘no\h lăp hơdro# bơngai tơngla hnam hăm pơ jau soi đe\ch, dôm bơngai nai, mă kăl bơngai vă soi tơbe\h ăn ‘no\h oe\i lơ\m hnam. Bơngai pơ jau chă roi tơbe\h tơroi tơbăt u\nh hnam hlôi pơ pro\ tôm mu\k drăm tơpl^h ăn vă yang hơbang hơnhăk ba, đơ\ng dang e\i ‘ne\ pă chr^h jet bơih. Lăp soi tơbe\h đang dôm tơmam drăm soi tơbe\h tơ\ cham ‘no\h le# tơ\ no\h hloi, ư\h kơ gơ\h chă hơto\k tơ\ hnam.

{ok Bơ\ Mplưl, oe\i tơ\ tơring Ea Huar, apu\ng Buôn Đôn, dêh char Dak Lak, tơroi tơbăt găh tơdrong soi tơbe\h tơ\ cham au: “Tơdrong soi tơbe\h au vă ap^nh yang, mă kăl yang hơbang me\ [a\ yă [ok tơpơng ăn bơngai ‘nao klăih đơ\ng j^ dăh mă bơngai đe\i tơdrong ư\h sơđơ\ng lơ\m jơhngơ\m đe\i grăng akau, so\ng sa ‘lơ\ng hơ iă, ‘ne\ pă chr^h jet bơngai au bơih”.

Lăp soi tơbe\h tơ\ cham đang, tơngla hnam păng pơjau to\k tơ\ hnam. Tơ\ au, bơngai vă soi tơbe\h ăn ‘no\h sư gô chang [ơ\t ge tơdrô. Tăp dăr ge tơdrô đe\i chă do\ng m^nh to\ ie\r păng klak ie\r hlôi pai đang, m^nh pơnhan phe, m^nh to\ u\nh jre\nh, m^nh pơnhan por, m^nh pơnhan pham nhu\ng, m^nh to\ kong găr păng to\ se\t kơlon se\o [lang. Pơ jau soi tơbe\h oe\i tơklă hăm bơngai vă soi tơbe\h ăn đơ\ng no\h chă soi tơbe\h: “ ‘Năr au tơngla hnam nhôn chă soi tơbe\h ăn kơ sư vă kơ sư ling lang pran jăng grăng akau, đơ\ng dang e\i tru\h ning nai kai ning mônh lăp so\ng sa [a\t hơlo\ng, tep n^t, ư\h kơ pă chă tơche\ng au to, chă jang mir pơnam, gram ro\h tơnăp nhen so, hơpơi kơ yang lăng tông nông gia hăp er^h sa pran jăng grăng akau …”

Soi tơbe\h đang, pơjau io\k kơlon se\o [lang pôn kong găr đơ\ng no\h jru\ lơ\m pham nhu\ng, ming tơ\ kơtơ\h bơngai soi tơbe\h, pơm lơ lau vă kơ sư sơđơ\ng jơhngơ\m pă đe\i chă tăr văr, đe\i jơhngơ\m pran jăng grăng akau. Lăp đơ\ng ro\ng ‘no\h pơjau io\k kong au tơ [ot ăn bơngai đe\i soi ‘no\h. Păng [ok pơ jau tơ [e\nh ăn bơngai au et tơdrô hơdrol. Mư\h sư et đang ‘no\h u\nh hnam mă et păng đơ\ng ro\ng ‘no\h đ^ đăng kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h vang chă et. Lơ\m mă rim bơngai to\k bo\k oe\i et tơdrô ‘no\h pơjau che\p ba pơnhan pham nhu\ng tu\h hrau hăm tơdrô năm soi tơbe\h tơ\ kong tơnu\h, vă yang konbg tơnu\h ling lang năng tông nông gia ăn u\nh hnam tơno\ hơnơ\ng. Tơdrong soi tơbe\h hlôi keh đang, rim răih bơngai chă et sa pơma dơnu\h d^h băl chơt hơ iă.

Sơ\, lơ\m rim hơdre\ch hơdrung Mnông, mư\h kon pơlei chă j^ jăn ‘no\h krao hơvơn pơ jau chă soi tơbe\h ăn, chă ming hơmet ăn, mư\h klăih ‘no\h j^ pơgơ\r soi tơbe\h ăn jơhngơ\m jăn hloi. Hre\i au, tơdrong jang pơgang hlôi đe\i jơ\p pơlei pơla, kơna mư\h chă j^ jăn ‘no\h kon pơlei năm khăm ming hơmet tơ\ hnam pơgang. Tơdrong joăt soi tơbe\h ăn jơhngơ\m pran jăng grăng akau kơ bơngai Mnông kơ yuơ lơ lo\h roi năr roi hui bơngai chă pơgơ\r. Mă le\i, gô mơ\ng u\nh hnam đe\i [o#h dang yơ kơna je\i pơgơ\r soi tơbe\h bơ\n, nhen le\ m^nh pơgang pơm sơđơ\ng jơhngơ\m vă rim bơngai chă pơtho khan d^h băl ve\i lăng năng tông jơhngơ\m jăn mă ‘lơ\ng hơ iă, chă jang sa pơnam hlo\h dơ\ng.

Bơngai ch^h: H’Thi Rơza

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt