VOV4.Bahnar – Dang ei, hnam kơ jung kơ bơ ngai Ê đê ư\h pă lơ. Dôm hnam đêl so ‘lơ\ng hơ iă joăt joe roi khăi. Mă lei đei hnam kơ jung hlo\h lơ\m an^h ‘măn răk tơ mam drăm so kon kông Việt Nam tơ [o#h tơ drong ar^h ‘lơ\ng đơ\ng 1 u\nh hnam dro\ kăn pơm tơm tơ\ Đắk Lắk, hlôi pơm tơ iung ming.

M^nh pôm hnam kơ jung hlo\h 40 m kơ bơ ngai Ê đê đei pơm tơ iung ming lơ\m pơ gar kơ An^h ‘măn răk tơ mam drăm so kon kông Việt Nam, ‘no\h j^ an^h hơ nơ\ng đei tơ moi drong tơ mang. Hnam pơm sơ năm 2000 kiơ\ lơ\m hnam kơ u\nh hnam yă H’Đách Êban pơm sơ năm 1967 tơ\ Buôn Ky, pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, de#h char Đắk Lắk.

Mă đơ\ng tơ iung pơm ming, hnam oei vei đei păh tu  - pơ băh kiơ\ tơ drong joăt oei sa joăt joe Ê đê. Kiơ\ tơ drong joăt joe kơ bơ ngai  Ê đê, hnam đei pơm pe\ng kiơ\ 2 trong kial hơ le\ch tu tơ\ pơ yan to\ păng pơ mơ\t pơ văh lơ\m pơ yan ‘mi. Tơ\ pơ yan ‘mi, sư ku\m yua đei to\ đơ\ng măt ‘năr mư\h to\ vă sơ\k phang, pơm dă [iơ\ kơ hơ yu\ih. Vă lăng băt đơ\ng hnam kơ bơ ngai ar^h păng hnam bơ ngai lôch lơ\m 2 apu\ng ple\nh te\h pha ra băl, kon pơ lei đa pơm pơ sat kiơ\ trong păh hơ le\ch – pơ mơ\t. Hnam kơ jung đei pơm tơ iung ming tơ\ an^h ‘măn răk tơ mam drăm so kon kông Việt Nam, kơ\l hnam pơm tơ\ găh kơ le\ch, đei ‘măng tơm, sơng tơ moi. Kung to\k hnam kơ jung đa đei 2 to\, krao ‘no\h kung tơ no păng kung hơ năn. Kung hơ năn ( păh ‘ma) đa đei pơm pơ ro\ hăm rang khei pơ nil păng 2 păh to\h, tơ [o#h tơ drong lui păng kiơ\ dro\ kăn pơm tơm lơ\m hnam. ‘Nâu j^ kung ‘măn ăn dro\ kăn păng tơ moi. Kung uơ oei dơ\ng pơm hmă, ie\ [iơ\, ‘măn ăn kơ dro\ nglo.

Hnam kơ jung kơ bơ ngai Ê đê đei pơm hăm ‘long, tơ\r, kram, ‘lao rim kơ loăi. Hơ dro# pơ u\ng pơm hăm gia hơ [ơ\l hlo\h 20 cm. Hơ nă kơ jung hlo\h kơ te\h dang 1 met, hơ la r^h rôm le# hơ roi ư\h kơ rong kon tơ rong nhen hnam kơ jung tơ\ tơ ring găh tu.

Hnam kơ jung ‘no\h j^ an^h oei sa kơ pơ đ^ u\nh hnam, roi lơ bơ ngai hnam roi kơ jung. Kiơ\ hla ar ch^h tơ\ An^h ‘măn răk tơ mam drăm so kon kông, sơ\ hlôi đei dôm hnam kơ jung vă je# 200 met. Hnam đei dôm ‘măng ‘mo\k rơ hơi hơ tăih dang ăi băl vă kơ hơ dăh [rach.

Lơ\m hnam an^h blu\ng a ‘no\h sơng tơ moi, să hlo\h. Lơ\m an^h sơng tơ moi ming tang do\ kơ jung kpan dang 10-20 met (găh ‘ma), an^h tôn hơ gơ\r, ch^ng chêng. Tơ\ âu đa pơ gơ\r dôm ‘măng sơng tơ moi, đe sư pơ ma dơ nu\h tơ drong jang atu\m kơ pơ đ^ u\nh hnam. Soi sơ măih, et sa mư\h hnam đei tơ drong dăh mă pơ gơ\r tôm ch^ng chêng. ‘Nâu oei jing an^h tep kơ đe tơ dăm ding tru\h chă hơ kăn, dăh mă dôm bơ ngai yua kơ đei tơ drong kiơ ‘no\h le\ch đơ\ng hnam hơ kăn bro\k oei tơ\ hnam me\.  

An^h sơng tơ moi pơ dă lơ tơ mam pơ ro\ ‘lơ\ng păng tơ mam kăp g^t nhen: ge, bo#i, kre\k, hơ gơ\r, ch^ng chêng, hơ gơ\r… Hơ tuch an^h sơng tơ moi an^h ie\, ‘măn hơ dro# ăn tơ moi dro\ kăn.

Đơ\ng ro\ng an^h sơng tơ moi ‘no\h đei 1 an^h le\ch tơ\ găh ro\ng hnam – an^h so\ng sa ngôi hơ dai lơ\m tơ doă u\nh hnam. Sơ\ m^nh u\nh hnam Ê đê ‘no\h đei lơ u\nh hnam ie\ kơ 2,3 jơ hnơr. M^nh u\nh hnam đei 1 an^h kơ d^h vă tep păng ming tơ mam păng hơ băn ao hru\k. đe [^ch koe\ch kơ\l tơ\ găh hơ le\ch , yon jơ\ng tơ\ găh pơ mơ\t. Blu\ng a ‘no\h an^h klo kăn tơ ‘ngla hnam, đang kơ ‘no\h an^h u\nh hnam kon, sâu, hơ tuch ‘no\h an^h pai go\.

Dôm rup đe chrăh vă tơ băt ăn tơ drong che\p kơ\l đơ\ng bơ ngai dro\ kăn đei pơm tơ\ jrăng, tơ pơng lơ\m hnam kơ jung.

Hơ dai hăm rup to\h, rup dôm kon tơ rong nhen ro#ih, tơ pa, tơ kot…ku\m đei [o#h tơ\ rim jrăng, tơ pơng âu. Dôm rup âu đei pơm hăm ti păng sung joăt joe. Tơ mam cho\h jang, tơ mam yua đei bơ ngai Ê đê le# tơ\ ro\ng hnam dăh mă tơ [a\k tơ\ găh lăm pơ bu\ng.

Tơ\ ro\ng hnam ku\m đei cham păng kung ie\, pơ yua ăn chă jur to\k kơ u\nh hnam. ‘Nâu đa jing an^h hum hơ rao, pai go\.  

Hnam kơ jung tôch kơ hơ iă, j^ tơ mam ‘lơ\ng đơ\ng tơ drong eoi sa kơ bơ ngai Ê đê hlôi păng to\k bo\k đei vei răk tơ\ an^h ‘măn răk tơ mam drăm so kon kông Việt Nam, tơ roi tơ [o#h hăm tơ moi je# hơ tăih găh tơ dỏng ‘lơ\ng hơ iă lơ\m oei sa joăt joe kơ rim hơ dre\ch kon kông Việt Nam.

Tơblơ\ nơ\r: Thuem