VOV4.Bahnar – Pơgơ\r Et jur sa tơ klep hăm tơdrong er^h sa kơ kon pơlei bơngai K’ho Sre oe\i tơ\ dêh char Lâm Đồng đơ\ng sơ\ bơih. Tơdrong pơgơ\r au hmă hmă đe\i pơgơ\r rim sơnăm lăp đơ\ng ro\ng ke\ch yoă [a đang, hơvơ\h hơvơi hơpơi ‘me\h vă yang hri lăng ba rim bơngai, rim u\nh hnam đe\i phe sa [a yo\ng ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp. Bơ\n vang chă mơ\ng, hơlen lăng tơdrong pơgơ\r ‘lơ\ng hơ iă et jur sa kơ bơngai K’ho kiơ\ nơ\r tơroi tơbăt đơ\ng kră pơlei [ok K’Ken, oe\i tơ\ thôn Tân Linh, tơring Tân Văn, apu\ng Lâm Hà, dêh char Lâm Đồng.

Rim sơnăm, hơdrung K’ho hmă hmă pơgơ\r Et jur sa mư\h [a hlôi ke\ch yoă đang ( dang khe\i 12 tru\h khe\i 1 sơnăm đơ\ng ro\ng). Tơdrong pơgơ\r au pơ joăl hlo\h ‘no\h khe\i năr ke\ch yoă [a ba tu\h lơ\m pơk (nô lir bong).

Hơdrol ke\ch yuă [a, tơngla hnam tơroi tơbăt ăn rim u\nh hnam, kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h lơ\m pơlei: Sơnăm au, u\nh hnam nhôn ke\ch yoă [a đe\i 100 to\ broong, [a [e\nh kơ pơk, u\nh hnam gô vă pơgơ\r et sa păng hơvơn kon pơlei bơ\n vang năm et sa. Tơngla hnam gô vă ko\h m^nh to\ kơpô t^h vă et sa. Pơyan au [a ple\i kơna u\nh hnam hơvơh kơtum kơto\ng ‘no\ng o\h, kon pơlei vang chă ke\ch yoă vă kơ tom khe\i ‘năr.

Kră pơlei K’ Ken tơbăt: “ Pơgơ\r Et jur sa ‘no\h tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng hơvơ\h hơpơi ‘me\h vă u\nh hnam ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng, yang hri hlôi lăng tông nông gia đe\i [a lơ, dôm tơdrong tơnap tap hrat hr^n yak hlo\h, m^nh sơnăm cho\h jang sa đe\i ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp. Et jur sa, soi tơbe\h ăn kơ yang tơpơng ăn dơ\ng pơyan jang sa sơnăm đơ\ng ro\ng gô đe\i io\k yua kơ jăp hlo\h dơ\ng’.

Kiơ\ tơdrong joăt bơngai K’ho: Et jur sa ‘no\h jơ ‘năr vă kon pơlei lơ\m pơlei soi tơbe\h ăn kơ yang hri lăng tông nông gia tơdrong er^h sa kơ pơlei pơla ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp. Tơmam soi hơbe\h ăn kơ yang hri ‘no\h ie\r, nhu\ng păng ge tơdrô. Dôm u\nh hnam tơnap tap ‘no\h chă soi hơbe\h hăm ie\r; u\nh hnam đe\i [iơ\ ‘no\h nhu\ng.

Kră pơlei K’Ken tơbăt dơ\ng: “Tơmam soi hơbe\h ăn yang hri ‘no\h ‘nhot ‘nhe\m, jak (nơ\r K’ho akhan: Khiao kòi), 3 to\ pơnhan do\ng tơmam soi hơbe\h. Pơnhan mă m^nh ‘no\h tơnôr, pơnhan mă [ar ‘no\h pham ie\r dăh mă pham nhu\ng, pơnhan mă pêng ‘no\h chao. ‘Nau pêng to\ pơnhan vă soi hơbe\h ăn kơ yang. Gơ\ng ga u\nh hnam je\i đe\i pơ jing, sơnăm ayơ u\nh hnam jang sa đe\i [a lơ ‘no\h pơgơ\r et sa t^h, hơvơn pơ đ^ lơ\m pơlei vang et sa păng đe\i pơm gơ\ng ga, kon tơrong chă soi hơbe\h kơ yang ‘no\h kơpô”.

Mư\h pơ pro\ tôm tơmam drăm chă soi hơbe\h, bơngai soi tơbe\h dăh mă tơngla hnam (bơngai dro\ nglo) chă soi hơbe\h et jur sa tơ\ pơk [a u\nh hnam. Jơ ‘năr au, rim đe dro\ kăn ư\h kơ gơ\h to\k tơ\ pơk, kơ yuơ tơdrong joăt K’ho akhan: Đe dro\ kăn ư\h rơgo\h, mă kăl lơ\m khe\i năr hơ jơ\ng …, gô pơm tơlơ\m ăn kơ yang hri, pơm ăn yang hri ble\k, sơnăm đơ\ng ro\ng ư\h kơ pă lăng ba ăn u\nh hnam bơih. Kơ yuơ lơ lo\h, lăp hơdro# bơngai dro\ ‘nglo mă gơ\h mơ\t lơ\m pơk [a vă chă soi hơbe\h ăn kơ [a ‘nao.

Kră pơlei K’Ken soi tơbe\h ăn kơ yang hri lơ lau: “Ơ yang hri! Hơpơi kơ yang hri jur tơ\ au vang et sa chơt hơ iă hăm u\nh hnam nhôn. Năr au, u\nh hnam nhôn pơgơ\r Et jur sa, hơpơi kơ yang hri lăng tông nông gia, tơpơng ăn kơ u\nh hnam nhôn ling lang ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng, dơ\ng kơ jăp, đe\i phe [a so\ng sa măh mai prăt sơnăm. U|nh hnam krao hơvơn đ^ đăng yang hơbang vang yak hơdoi hăm yang hri lăng tông nông gia ăn kơ u\nh hnam nhôn pran jăng grăng akau, jang sa đe\i io\k yua kơ jăp hlo\h dơ\ng lơ\m dôm sơnăm đơ\ng ro\ng kơnh … Ơ yang ….!’’

Mư\h soi hơbe\h đang, ie\r vă soi hơbe\h je\i kăt pham pik tơ\ dôm an^h mă u\nh hnam lui akhan đe\i yang oe\i. Lơ\m pơk [a đơ\ng broong jak tru\h tơ\ ‘măng … je\i đe\i chă pik pham ie\r ngăl. Đơ\ng ro\ng ‘no\h tơngla hnam chă tu\h tơ [e\nh ăn rim bơngai et tơdrô kơtă tơ\ [ơk [a hloi.

Đơ\ng ro\ng ‘no\h, ie\r au ming tơ\ an^h soi tơbe\h lơ\m hnam. Ie\r au chă phang, dăh mă hơtu\k, klak ie\r je\i ming tơ\ an^h soi hơbe\h mơ\n.

Kiơ\ đơ\ng ro\ng ‘no\h, kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h, kon pơlei atu\m hăm u\nh hnam chă et sa. Đe sư je\i chă tơroi tơbăt d^h băl trong jang sa hơ iă, hmach ăn d^h băl jang sa sơnăm đơ\ng ro\ng đe\i io\k yua kơ jăp hlo\h sơnăm hơdrol… Tơdrong chă et sa tru\h gơmăng. Đei u\nh hnam pơgơ\r et sa tru\h ie\r o\, ko\ koăl, kơ ‘năr le\ch hloi.

Tru\h dang e\i, Et jur sa kơ bơngai K’ho oe\i ve\i kơ jăp, hăm tơdrong kăl tơgoăt tơgoăl kon pơlei kơ jăp iăp kơtang, jang sa ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng. Tơdrong kơ\m kang au tơ klep hăm tơdrong cho\h jang sa, oe\i sa kơ bơngai K’ho Sre jang chu\n na [a đak.

Kră pơlei K’ Ken tơbăt: “ Tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng au đe\i đơ\ng sơ\ bơih, jing tơdrong joăt joe kơ hơdre\ch hơdrung, đơ\ng me\ [a\ yă [ok chă pơsư\ ăn. Tru\h jơhnơr nhôn, nhôn je\i chă pơtho tơbăt, pơgơ\r kơ\m kang kơnang gie\ng ‘lơ\ng hơ iă Et jur sa ăn kôn mon kon sau, vă đe sư hơnơ\ng ve\i răk tơ [a\k mong hơnơ\ng tơdrong joăt joe ăn pơlei pơla bơ\n’’.

Hre\i au, kon pơlei bơngai K’ho hlôi đe\i oe\i sa mơ\t le\ch hăm rim hơdrung anai vă atu\m d^h băl ato\k tơ iung, tơ iung pơ jing er^h sa ‘nao. Et jur sa đe\i ve\i kơ jăp ‘no\h tưodrong ‘lơ\ng hơ iă lơ\m pơlei pơla, hơnhăk ăn tơdrong ‘lơng hơ iă hôn bơnê kơ đe me\ [a\ yă [ok bơ\n, chă tơroi tơbăt d^h băl trong jang sa hơ iă, chhôk hơ iă ăn tơdrong er^h sa ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp, jơhngơ\m jăn pran jăng grăng akau vă hơnơ\ng jang sa đe\i mu\k drăm, jơhngơ\m đon kon pơlei tơgoăt tơgoăl d^h băl kơ jăp hlo\h dơ\ng, ‘no\h m^nh lơ\m dôm tơdrong kăl đe\i yom kiơ\.

Bơngai ch^h: K’Brọp

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t