Kon pơlei Mnông jang mir kiơ\ tơ pl^h cho\h jang sa vă ve\i lăng bri (Pơgơ\r dơ\ng tơdrong soi tơbe\h mư\h muih ro\h cho\h mir tơ\ bon Bu Koh, tơring Dak Rt^h, apu\ng Tuy Đức)

VOV4.Bahnar – Hăm jơhngơ\m đon tơche\ng “ Đ^ đăng xem brem đe\i yang hơbang”, rim đak kroong, hơboong thoong đak, ‘ngie\t je\i yang oe\i, yang ve\i, kơna kon pơlei Mnông hơnơ\ng ve\i lăng năng tông păng tơle\ch rim tơdrong tơchơ\t phara d^h băl lơ\m tơdrong ve\i lăng cham char, tơdrong er^h sa. Kiơ\ đơ\ng m^nh [ar ‘nu kră pơlei, bơngai băt klo\h kle\ch tơdrong oe\i sa, kơ\m kang kơnang gie\ng kơ hơdre\ch hơdrung ‘no\h tơdrong ve\i lăng năng tông cham char kơ bơngai Mnông đe\i [o#h hơdăh hlo\h lơ\m m^nh [ar tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng joăt joe đơ\ng sơ\ nhen kơ\m soi hơbe\h muih ro\h cho\h mir, kơ\m soi tơbe\h yang bri ...

Kră sơ\, tơdrong muih ro\h ko\h ‘long pơ jing pơlei dăh mă muih ro\h cho\h mir je\i gômơ\ng đơ\ng kră pơlei, bơngai đe\i kon pơlei yom kiơ\ io\k jang. Bri đe\i chă muih so\h ‘no\h ư\h kơ bri lơ\m tu đak, bri kơdrơ\m, bri đe\i ‘long g^t kăl păng tơdăh chă ko\h pơra\m dôm bri tơ\ au ‘no\h yang phak pơm ăn ‘mi kial hơbu\t hơbông, phang pơđang...

Mư\h so\h mir, kon pơlei hơnơ\ng kơchăng ve\i lăng bri hăm trong chă chong cho\h pơ ngoăih tơnglăng mă să, ve\h ver u\nh sa hơ mrok năm tơ\ bri, tơdăh u\nh sa bri kơnh yang phak, kon pơlei đo# kăp. Kơ yuơ, lơ\m tơdrong joăt joe kơ po, bơngai Mnông oe\i che\p răk [a\k mong tơbăt d^h băl m^nh [ar tơdrong pơkăp găh yoch pơm ăn u\nh sa bri nhen: Pơk u\nh sa lăp m^nh ‘nu sơ ‘ngon/Hnam u\nh sa pơđ^ pơlei sơ ‘ngon…/U|nh sa bri p^t ư\h kơ ke\/Bơngai ‘no\h pă đe\i te\h/Pơm hnam ‘ne\ pă ko\h io\k ‘long/Pơm pơk ‘ne\ pă ko\h io\k pơle pơ o dơ\ng bơih...

Je\i le\i lăi mơ\n, tơdrong ve\i lăng găh tu đak je\i đe\i bơngai Mnông lăng kơ jăp. Kon pơlei lui akhan, m^nh hơdrơ\m đak je\i đe\i yang ve\i lăng, tơdăh chă ‘me# ‘mach pơm ăn kơ yang hil kơnh pơm ăn kon pơlei đe\i tơdrong j^ jăn phak kon pơlei. Hlo\h dơ\ng, đak kroong, thoong hơboong đak jing an^h pơ tru\h đak ăn so\ nhă jang sa kơn kon pơlei kơna kon pơlei hơnơ\ng chă kôch hơmet pơ ‘lơ\ng, ve\i lăng rơgo\h tu đak ‘lơ\ng lie\m. Hre\i au, lơ\m năr blu\ng sơnăm ‘nao mư\h đe\i rơvơn, kon pơlei chă tơra d^h băl kon jên vă răt bơ\n kon tơrong kon kơlap vă soi tơbe\h yang đak hăm hơpơi ‘me\h vă hơvơ\h hơvơi hơpơi yang đak tơpơng ăn kon pơlei đe\i đak so\ nhă măh mai, ‘long pơtăm jing ‘lơ\ng…

Tơdrong anai dơ\ng, ‘no\h jing cham char ‘lơ\ng hơ iă vă bơ\n hơbau, ka hơdang … er^h, đe\i tơmam sa ăn pơlei kơna chă kơ săi, chă văh ka hơdang je\i đe\i kon pơlei jang kiơ\ tôch ‘mơ ‘me\ng. Hăm jơhngơ\m đon ve\i lăng năng tông cham char păng ư\h chă pơlôch ru\ng ka hơdang, kon pơlei lăp chă rôp ka hơdang hăm trong chă văh, đak pam hrok … Jơhngơ\m đon ve\i lăng năng tông ka hơdang lơ\m đak kroong hơboong thoong đak đe\i ve\i kơ jăp hăm dôm nơ\r pơma nhen: Rôp kưt rong yo\ng/ Rôp ka rong ka yo\ng/ Ko\h pơle rong tơ [a\ng/So\h sut rong yo\ng…

Kơ yuơ tơdrong er^h sa tơ klep hăm bri kông, thoong đak, kơna bơngai Mnông hlôi băt tơchăr rôp ka hơdang hăm po\h pơ\m. Kiơ\ kơ ‘no\h, kon pơlei năm tơ\ bri lo\ng kơđo\h ‘long pơ\m, ch^ch mă he\ch tong lơ\m đak vă ka soai păng dông kơ pal đak. Lơ\m mă no\h kon pơlei lăp chă dônh ka hơnhăk bro\k tơ\ hnam.

Mă le\i, tơdrong chă po\h pơ\m, ‘ngoăih ka t^h ‘no\h je\i đe\i kon ka soai đông kơpal đak, pơm ăn ka hơdang đ^. Kơ yuơ lơ lo\h, tơdrong joăt joe kơ bơngai Mnông kơ\m chă rôp ka hơdang hăm po\h pơ\m, bơngai bu pơm glăi ‘no\h pơlei kăp đo# kiơ\ tơdrong pơkăp pơlei.

Atu\m hăm, tơdrong ve\i lăng năng tông xem bri brăh g^t kăl nhen rôih, m^m … je\i đe\i kon pơlei jang kiơ\ kơ jăp. Hăm kon pơlei Mnông, rôih ư\h khan m^nh mu\k drăm t^h tên mă le\i boăl joăt lơ\m u\nh ham. Kơ yuơ lơ lo\h, kon pơlei chă hơngoang rôih vă chă rong, tơgu\m ăn chă dui hor tơmam drăm ăn u\nh hnam, mă le\i lăng ba kơ jăp tru\h ve\i lăng năng tông kơ jăp vă rôih hoe\i chă j^ jăn. Tơdăh đe\i tơdrong au to hăm rôih ‘no\h yak phak pơ đ^ pơlei hloi.

Hăm dôm, bơngai rong rôih je\i dôm bơngai chă pơ hrăm rong rôih kăl pơm kiơ\ dôm tơdrong kơ\m gie\ng nhen: ư\h kơ sa ‘nhe\m rôih, ư\h kơ ii\k yua tơmam drăm đe\i pơm tơle\ch đơ\ng akar rôih, ư\h kơ sa [o\h hơnhok gia, ư\h kơ to\k ngôi hnam đe ‘nao hơnhơl dăh mă u\nh hnam đe\i bơngai lôch tim mă kơte\ch m^nh sơnăm … Tơdăh ư\h kơ pơm kiơ\ [lep dôm tơdrong pơkăp au ‘no\h rôih hăp j^ jăn, rôih khe\nh, chă pơra\m tơmam drăm, tơdăh ư\h kơ soi tơbe\h, ming hơmet tơtom ‘no\h hăp lôch dăh mă plơ\ pơ ra\m tơngla.

Rim ‘măng rôih hnam chă j^ ‘no\h tơngla rôih sopi tơbe\h ăn kơ rôih. Rôih chơ trăp, lap, tơngla rôih je\i soi tơbe\h pơ tru\h nơ\r kơ yuơ hlôi pơđep rôih jang trăp. Tơngla rôih je\i oe\i pơgơ\r pơkong ăn kơ rôih. Mư\h rôih lôch ‘no\h pơdoong groong bu\, pơm pơsat nhen le\ kon bơngai lôch mơ\n.

Ro\ năng vă chă pơma, je\i đơ\ng tơdrong lăng ba kơ jăp tru\h cham char  kơna hre\i au, kon pơlei bơngai Mnông oe\i tơ\ rim tơring lơ\m dêh char hơnơ\ng che\p răk tơ [a\k ve\i tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng đe\i [ơm tru\h ve\i lăng cham char nhen kơ\m ming đak, kơ\m soi tơbe\h sang bri kông, kơ\m soi hơbe\h mư\h po\h pơ\m rôp ka hơdang … Đơ\ng no\h, jơhnơr hơlau pơtho khan ăn kôn mon kon sau xe ve\i răk tơ [a\k mong ve\i lăng cham char rơgo\h ‘lơ\ng hlo\h dơ\ng.

Bơngai ch^h: Mỹ Hằng (Dn online)

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t