VOV4.Bahnar - “Rong ‘nhe\m ‘lơ\ng, pơtăm ‘nhot rơgo\h” to\k bo\k đe\i lăng kơ jăp tơ\ kơ hre\ng an^h jang, te\ch mơdro, kăt pai ‘nhe\m ‘nhot lơ\m apu\ng Tuy Đức dêh char Dak Nông. Kon pơle\i jang sa, te\ch mơdro ‘nhe\m ‘nhot vă đe\i io\k yua kơ jăp, mă le\i ư\h khan kơ yuơ lơ lo\h kơna mă io\k yua rim pơgang kơ\m lơ\m chă cho\h jang sa, rong kon tơrong vă đe\i io\k yua kơ jăp hlo\h. ‘Nau tơdrong đe\i [o#h ‘lơ\ng hơ iă mă blu\ng kơ ‘măng pơro# pơ rôp, pơtho khan ăn rim bơngai vang iung jang kơ yuơ rơgo\h ‘lơ\ng tơmam drăm sa păng kơ yuơ jơhngơ\m jăn tơpôl.

      Sơnăm 2013, [ok Ngô Hồng Thanh, oe\i tơ\ thôn 3, tơring Quảng Tâm, apu\ng Tuy Đức, dêh char Dak Nông tơle\ch kon jên 400 tr^u hlak jên tơ iung pơ jing an^h rong nhu\ng te\ch. Đe\i kang [o# bơ\ jang găh tơdrong au pơtho ăn păng hơnơ\ng chă ho\k pơ hrăm, [ok Thanh jang kiơ\ trong jang rơgong rơgo\h, ư\h kơ io\k yua pơgang lơ\m rong kon tơrong, jang [lep trong tơchơ\t rơgo\h cham char. Hre\i au, lơ\m m^nh khe\i pơgar rơgoong [ok Ngô Hồng Thanh te\ch vă je# 100 to\ nhu\ng, tơ klăh kon jên jang, răt tơmam drăm chă hie\m au to oe\i io\k đe\i hlo\h 80 tr^u hlak jên lơ\m 1 khe\i. {ok Ngô Hồng Thanh sơkơ\t hơdăh ‘nau jing an^h rong ‘nhe\m rơgo\h ‘lơ\ng te\ch ăn kơ đe, kơ yuơ hlo\h đơ\ng dăr lăng hơlen đơ\ng Dơno\ an^h bơ\ jang ve\i lăng rơgo\h ‘lơ\ng tơmam sa sơkơ\t ư\h kơ đe\i pơm glăi io\k yua pơgang kơ\m lơ\m rong kon tơrong:“ Chă hie\m 100% ‘no\h đơ\k hnam kmăi Con Co pơm tơle\ch ư\h khan chă răt kư\ kă đơ\ng anai ôh, kơna tơdrong chă rong kon tơrong kơ u\nh hnam je\i sơđơ\ng [lep hăm tơdrong tơchơ\t. Đơ\ng no\h đ^ đăng bơ\n pơgang chă yua ‘no\h lơ\m găh dôm kơ loăi pơgang ăn asong gơ\h yua. Găh pơgang ‘no\h tang găn đe\i lơ tơdrong j^ kơna ư\h kơ gơ\h ch^h tơmơ\t lơ\m pơm hla bơar pơkăp jang hơdoi tôm tong ôh mă le\i mư\h dang yơ lăng vă đe\i [o#h pơrang j^ pơra\m ‘no\h mă pơm hla bơar răt pơgang hơdro#…”

       Je\i tơ\ tơring Quảng Tân, apu\ng Tuy Đức, dêh char Dak Nông, Hnam trương Hơdruh tơdăm găh Jơnu\m Khu\l hơdru\h tơdăm năm iung jang pơle\i tơm Hồ Chí Minh hăm vă je# 700 ‘nu kang [o#, bơngai ho\k je\i pơ jing an^h pơtăm ‘nhot sa să păng rong nhu\ng te\ch lơ. {ok Võ Văn Lượng, Kơ ie\ng kơdră che\p pơgơ\r Hnam trương Hơdruh tơdăm găh Jơnu\m Khu\l hơdru\h tơdăm năm iung jang pơle\i tơm Hồ Chí Minh tơ\ apu\ng Tuy Đức dêh char Dak Nông tơbăt: Tơdrong chă jang sa mă blu\ng pơ ‘nho\ ăn kang [o#, bơngai ho\k pơ hrăm, đơ\ng ro\ng ‘no\h mă te\ch tơle\ch tơ\ ‘ngoăih. Lơ\m tơdrong chă jang sa ‘nhot sa, rong kon tơrong, hnam trương lăng kơ jăp trong rơgo\h ‘lơ\ng: “Jang sa rong kon tơrong adoi nhen chă pơtăm ‘nhot sa ‘no\h hnam trương lăng kơ jăp tru\h tơdrong rơgo\h ‘lơ\ng. Lơ\m rong nhu\ng adoi nhen pơtăm ‘nhot ‘no\h ư\h kơ lăh io\k yua pơgang kơ\m au to ôh, vă pơm lơ liơ jang sa đe\i ‘nhot sa tơmam drăm sa rơgo\h ‘lơ\ng păng sơđơ\ng jơhngơ\m jăn ăn rim răih bơngai.”

Tơ\ tơring Dak Ngo, an^h kơdrơ\m apu\ng Tuy Đức, dôm sơnăm tơ je# au hlôi pơ jing pơle\i ‘nhot sa rơgo\h Quảng Tiến hăm hơgăt te\h jang sa 300ha kơ 100 u\nh hnam kon pơle\i vang jang. Ư|h khan lăp te\ch mơdro ăn kon pơle\i kơtă tơ\ au, ‘nhot sa Tuy Đức, mă đơ\ng chă te\ch ư\h kơ măh lơ ră mă le\i hlôi đe\i chơ ba te\ch mơdro tơ\ th^ xah Gia Nghĩa dăh mă pơle\i tơm Hồ Chí Minh. ‘Nhot Tuy Đức đe\i kon pơle\i pơtăm, ve\i lăng kiơ\ trong jang kih thuơ\t tôch kơ ‘lơ\ng mă le\i sơđơ\ng rơgo\h. Yă Bùi Thị Mận, tơngla pơgar ‘nhot đe\i lăng jing să hlo\h tơring Dak Ngo, apu\ng Tuy Đức, dêh char Dak Nông pơma: “U|nh hnam to\k bo\k chă pơtăm lơ ‘nhot sa, kơ yuơ phang pơđang kơ na chă jang sa tôch gle\h hrat tơnap tap, mă le\i u\nh hnam je\i hơdrin chă tơruih, ve\i lăng năng tông pơgar ‘nhot ‘lơ\ng. Găh lơ ‘nhot au chă pai sa kơ u\nh hnam păng kon pơle\i kơna ư\h kơ chă pruih pơgang pơlôch sơdrông au to, vă ve\i lăng năng tông jơhngơ\m jăn ‘lơ\ng hơ iă ăn bơngai răt sa.”

        Apu\ng Tuy Đức đe\i vă je# 200 pơgar să chă jang sa păng 2 an^h pơm tơle\ch tơmam drăm sa. Rim ‘măng năm dăr lăng tơ je# au đơ\ng khu\l joăt jang, lơ\m apu\ng Tuy Đức ư\h kơ đe\i an^h ayơ pơm glăi tơdrong tơchơ\t găh rơgo\h ‘lơ\ng tơmam drăm sa. Kiơ\ đơ\ng [ok Huỳnh Minh Đức, Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng jang pơgang apu\ng Tuy Đức, dêh char Dak Nông, tơdrong kăl hlo\h ‘no\h hơdrin tơ iung pơ jing anăn tơmam sa rơgo\h kơ tơring. Đơ\ng ro\ng “ {um ie\ Tuy Đức”, ro\ năng pă đunh bơih bơngai răt sa gô băt tru\h “ ‘Nhot sa rơgo\h Tuy Đức”, dăh mă “ ‘Nhe\m nhu\ng Tuy Đức”... Tơdrong mă au đe\i iung jang hrơ\p m^nh ‘măng păng mă kăl hlo\h ‘no\h tơ pl^h đe\i trong jang sa kơ kon pơle\i cho\h jang sa: “Tơdrong jang lơ\m khe\i iung jang adoi nhen lơ\m sơnăm ‘no\h jang hrơ\p m^nh ‘măng, pơgơ\r pơro# pơ rôp răh jang kiơ\ răh rim trong tơle\ch jang. Tơ pl^h ăn bơngai mơdro sa ‘no\h đơ\ng tơdrong hlo#h vao tru\h tơdrong jang kiơ\, ư\h khan lăp ăn khu\l bơ\ jang jur năm dăr lăng xek phak vă tơ brar ‘no\h jing tơnap tap dêh. …”

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t